Hugur - 01.01.2002, Blaðsíða 43

Hugur - 01.01.2002, Blaðsíða 43
Merking og sannleikur Hugur ingasinninn kemur sér hjá flækjum sem stafa af mismuni ólíkra tungu- mála eða margvíslegu orðalagi innan sama tungumáls. Andóf mitt gegn staðhæfingum stafar ekki fyrst og fremst af heim- spekilegri sparsemi - þeirri draumsýn að ekki séu til fleiri hlutir á himni og jörð en nauðsyn krefur. Og það stafar ekki heldur af stakhyggju (e. particularism) - þeirri hugmynd að óáþreifanlegir eða sértækir hlutir séu ekki til. Andóf mitt er brýnna en svo. Af staðhæfingum flýtur ákveð- in hugmynd um samnefni eða jafngildi ólíkra setninga: Þær setningar eru jafngildar sem tjá sömu staðhæfinguna. Andóf mitt felst í því að ekki sé hægt að gera hlutlæga grein íyrir viðeigandi jafngildistengslum milli setninga. Takist mér að leiða þetta í ljós er rekinn fleinn í tilgátuna um að til séu staðhæfingar. Staðhæfmgar sem upplýsingar Við tölum gjarnan um að setningar hafi sömu eða ólíka merkingu. Þetta er svo hversdagsleg málnotkun að okkur hættir til að halda að hún sé skýrari en hún er í raun og veru. I raun er hún óljós og alltof háð kring- umstæðum hvað átt er við. Ef við höfum eftir í óbeinni ræðu það sem ein- hver hefur sagt þá notum við setningu sem hefur svipaða merkingu og upprunalega setningin. í slíku tilviki gæti maður talist hafa brenglað upphaflega merkingu þess sem sagt var með því einu að nota niðrandi orð í staðinn fyrir hlutlaust orð sem þó vísar til sama hlutar. Orðavíxlið er misvísandi um viðhorf mannsins og þar með um merkingu þess sem hann sagði. í öðru samhengi, þar sem við viljum koma til skila hlutlæg- um upplýsingum án tillits til viðhorfa, þá þarf víxl ekki að vera misvís- andi þó að niðrandi orð komi í stað hlutlauss. í textaþýðingum breytist viðmiðið um hvenær orð og setningar hafa sömu merkingu á svipaðan hátt eftir því hvort við höfum áhuga á ljóðrænum eiginleikum textans eða þeim hlutlægu upplýsingum sem þar koma fram. I dæmunum hér að ofan er það seinni kosturinn sem er viðfangsefni mitt, að ein setning sé lík annarri um merkingu vegna þess að þær merki sömu staðhæfinguna; að hlutlægu upplýsingarnar séu hinar sömu hvað sem viðhorfum eða ljóðrænum eiginleikum líður. Ef hugtakið um sömu hlutlægu upplýsingarnar væri nægjanlega skýrt þá væri ekkert við stað- hæfingar að sakast. Hugtakið um upplýsingar er reyndar nógu skýrt svo fremi það sé sett í viðeigandi samhengi. Það er grundvallarhugtak í samskiptafræði (e. theory of communication). Hugtakið á rétt á sér þegar við höfum fyrir- fram gefið tiltekið fylki möguleika - einhverskonar uppsláttarlista. Það 41
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132

x

Hugur

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Hugur
https://timarit.is/publication/603

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.