Hugur - 01.01.2002, Blaðsíða 54

Hugur - 01.01.2002, Blaðsíða 54
Hugur W.V. Quine hvaða tilfallandi kringumstæðum þær eru sagðar eða færðar í letur. Þeg- ar kemur að ævarandi setningum koma setningar stærðfræðinnar fyrst upp í hugann þar sem staður og stund skipta svo augljóslega engu máli í stærðfræði. Næst koma lögmál eðlisfræðinnar upp í hugann, því enda þótt þau fjalli um hinn efnislega heim með nærgöngulli hætti en lögmál einberra talna þá er þeim ætlað að eiga við um alla tíma og alla staði. En almennt eru þó ævarandi setningar ekki eins virðulegt safn og nafn- ið og þessi dæmi gefa til kynna. Hversdagslegar staðhæfingar um létt- vægar staðreyndir má gera að ævarandi setningum með því að bæta við nöfnum og tímasetningu og strika út tíðir sagnorðanna. Setningarnar: ‘Það er rigning’ og ‘Þú skuldar mér tíu dollara’ samsvara þá: ‘Það er rign- ing í Boston, Massachusetts þann 15. júlí 1968’ og ‘ Bernharður J. Ortcutt skuldar W.V. Quine tíu dollara þann 15. júlí 1968’, þar sem farið er með sagnorðin ‘rignir’ og ‘skuldar’ sem tíðalaus orð. Peirce kallaði töluð orð og letranir merki viðkomandi setningar eða orðmyndar, og orðmyndir eru svo aftur tegundir talaðra orða og letrana. Frege talaði um tvö sanngildi, hið sanna og hið ósanna. I hnotskurn get- um við þá sagt að ævarandi setningar séu þær setningar þar sem við- komandi merki hafa öll sama sanngildi. Við getum ímyndað okkur þá langsóttu tilviljun að sami strengurinn, hvort sem hann samanstendur af hljóðum eða bókstöfum, tákni ‘2 < 5’ í einu máli en ‘2 > 5’ í öðru. Þegar við segjum að ‘2 < 5’ sé ævarandi setn- ing þá verðum við að líta á þetta sem setningu í okkar eigin tungumáli, og við teljum sönn einungis þau merki sem eru töluð orð eða letranir sem tilheyra okkar eigin málsamfélagi. Nærtækari tilviljun gæti leitt til þess að ævarandi setning sem var sönn gæti orðið ósönn vegna breytingar sem ætti sér stað í stöðugri þróun tungumálsins. Þetta frávik verðum við einnig að líta á sem mismun tveggja mála: Tungumálsins eins og það er í dag, og tungumálsins eins og það var á einhverjum öðrum tíma. Streng- urinn sem um ræðir er og verður sönn og ævarandi setning í eldra máli. Það vill bara svo til að hann birtist aftur sem ósannindi í öðru seinni tíma máli. Þegar við segjum að setning sé ævarandi þá segjum við það miðað við tiltekið tungumál á tilteknum tíma.5 Vegna þessa vandræðalega afstæð- is er það kostur, frá fræðilegum sjónahóli, að miða sanngildi við merki því það er venjulega engin spurning um hvert tungumálið er eða á hvaða stigi það er. Tungumálið sem um er að ræða er einfaldlega tungumál þess sem hefur orðið á þeim tíma sem hann hefur orðið. En það getur 5 Þetta olli L.J. Cohen áhyggjum. L.J. Cohen (1962): The Diversity of Meaning, (London, Methuen) bls. 232. 52
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132

x

Hugur

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Hugur
https://timarit.is/publication/603

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.