Lesbók Morgunblaðsins - 07.02.2009, Blaðsíða 6

Gríma „Alltaf er verið að prófa eitthvað nýtt.“ Ónefnd mynd frá 1986. Teikning.Táknheimur „Svo er líka mikill húmor í þessum myndum.“ Boðun, frá 1986. Teikning.
Eftir Einar Fal
Ingólfsson
efi@mbl.is
A
lfreð Flóki (1938-1987) markaði sér
bás í menningarlífi þjóðarinnar, allt
frá sinni fyrstu sýningu árið 1958, er
hann var 19 ára gamall, og til dauða-
dags, á 49. aldursári.
Í eftirmælum um vin sinn talaði
Jóhann Hjálmarsson skáld um að í myndum
Flóka væru „líf og dauði eitt og hið sama, and-
stæðurnar kveikja lífs. Hið fagra er máttvana án
ljótleikans og hryllingurinn lifir ekki án barns-
legs sakleysis.“
Alfreð Flóki var bóhem í lífi og list, og list hans
var ólík því sem aðrir myndlistarmenn fengust
við hér á hans tíð. Hann var listagóður teiknari
og teikningin var alla tíð hans miðill. Myndheim-
urinn er myrkur, oft hlaðinn táknum, og svell-
andi af erótík. Það var þessi sama erótík – naktar
konur og reistir limir – sem laðaði marga að
verkunum og hneykslaði um leið; fólk hreifst að
listfenginu, myndheimunum, og bersöglinni.
„Árin liðu og Flóki varð frægur og við-
urkenndur og umdeildur myndlistarmaður og
einstaklega hittinn á meinlaus loddarabrögð til
að vekja á sér athygli og erta smá borg-
araskapið,“ skrifar annar vinur listamannsins,
Bragi Kristjónsson bóksali, að Flóka gegnum.
Listsýningar Alfreðs Flóka voru viðburður í
borgarlífinu. Raðir mynduðust og verkin voru
rifin út. Þó voru listfræðingar á söfnunum ekki
hrifnir; mér er sagt að á Listasafni Íslands séu ti
tvö verk eftir hann. Hinsvegar er fjölda verka að
finna á Listasafni Reykjavíkur. Hluta þeirra
keypti safnið af ættingjum Flóka og síðan af-
hentu ættingjar safninu fleiri verk að gjöf. Mörg
þessara verka eru á sýningunni Skuggadrengur
– Heimur Alfreðs Flóka sem var opnuð í Hafn-
arhúsinu á fimmtudaginn. Sum verkanna hafa
ekki verið sýnd áður opinberlega en önnur hefur
sýningastjórinn, skáldið Sjón, grafið upp og
fengið lánuð hjá fólki. Þetta er fyrsta yfirlitssýn-
ingin á verkum Alfreðs Flóka um langt skeið.
Þessi hættulegi, myrki heimur
Sjón og upphengimeistarar Listasafns Reykja-
víkur höfðu fyrr í vikunni raðað verkum Alfreðs
Flóka með veggjum salarins. Sums staðar voru
nokkrar myndir saman, á einum stað mynd-
skreytingar sem hann gerði fyrir Lesbókina, og á
öðrum stað röð mynda sem hann teiknaði fyrir
veggplatta. Mest fór fyrir pennateikningum í
ýmsum stærðum, en þarna voru einnig stærri
krítarmyndir og mikilúðlegar konur áberandi á
þeim. Á borði á miðju gólfi var bunki óinnramm-
aðra mynda, þar á meðal röð sjálfsmynda sem
hann teiknaði á nokkrum árum við upphaf ferils-
ins.
„Listasafn Reykjavíkur á býsna gott úrval
verka eftir Flóka,“ segir Sjón þegar við göngum
um salinn og skoðum verkin, um leið og þeir fé-
lagar ræða upphenginguna. „Það vantaði reynd-
ar talsvert af verkum frá sjöunda áratugnum en
við fengum lánuð nokkur lykilverk frá þeim tíma
sem eru í einkaeigu. Flóki er víða til í einkasöfn-
um.
Flóki var mjög vinsæll meðal almennings,“
segir Sjón, þagnar og lítur á mig yfir gleraugun,
„þótt hann hafi ekki náð vinsældum meðal koll-
ega sinna á þeim tíma.“
– Vongóðir kaupendur stóðu samt í röðum
þegar hann opnaði sýningar.
„Já, og verkin seldust upp.“
Sjón hefur lengi verið aðdáandi listamannsins
„Ég heillaðist af verkunum sem unglingur.
Síðan var ég svo heppinn að kynnast Flóka þegar
ég var 17 ára gamall. Það má segja að hann hafi
tekið mig í fóstur. Ég var fastagestur hjá honum
við drukkum kaffi saman og ræddum heima og
geima. Hann leysti mig út með bókum sem ég
átti að lesa og oftar en ekki kom í ljós að það var
hárrétt hjá honum, ég varð nauðsynlega að lesa
þessar bækur. Þetta voru meðal annars Meist-
arinn og Margaríta, sem Flóki hefur líklega lesið
manna fyrstur á Íslandi, Der Golem eftir Gustav
Meyrink, og allskonar jaðarbókmenntir sem
„Frægur og viðurkennd
Alfreð Flóki var á sínum tí
sem teiknaði listavel, myn
heilluðu aðra. Í vikunni va
Alfreðs Flóka sem sett er
Að segja sögur „Það er þessi hættulegi, myrki heimur, og erótíkin sem heillar.“ Ónefnd mynd frá 1986. Kolakrít á pappír.
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 7. FEBRÚAR 2009
6 LesbókMYNDLIST