Andvari - 01.01.2011, Blaðsíða 94

92
ÞORVALDUR GYLFASON
ANDVARI
Þjóðminjasafnið þurfti að fá lánaða brjóstmynd af Jóni til sýningarinnar 1911,
sýnir, að myndin, sem stóð á skrifborði Jóns, fylgdi ekki öðrum munum úr
dánarbúi hans á uppboðið í Kaupmannahöfn og þaðan heim til Islands að
frumkvæði Tryggva Gunnarssonar. Að Sigríði látinni gáfu erfingjar safninu
styttuna samkvæmt bókun safnsins. Þó er hvorki að finna gjafarbréf né
þakkarbréf í skjölum safnsins. Erfingjar Sigríðar voru systur tvær, sem þá
voru börn, Elín og María Finsen, en Sigríður eyddi síðustu æviárunum að
æskuheimili þeirra. Þær systur höfðu aldrei heyrt það fyrr en sumarið 1995,
að Sigríður hefði átt þessa styttu eða arfleitt þær að henni. Þjóðarbókhlaðan,
áður Landsbókasafn, á brons- eða brúnhúðaða gifsmynd með sömu áritun
og frummyndin, nema nafn Bergsliens er greinilegra, og gæti það bent til
þess, að myndin sé yngri en frummyndin. Styttan var komin í safnið 1930,
þegar Haraldur Sigurðsson bókavörður kom þangað fyrst. I Minningarriti
vegna 100 ára afmælis safnsins 1918 nefnir höfundurinn, Jón Jacobson lands-
bókavörður, hvorki styttuna né hvernig hún kom í safnið. Hann greinir á hinn
bóginn vandlega frá komu brjóstmyndarinnar af Konrad Maurer, virktavini
Jóns, en þá mynd sendi dóttir Maurers til íslands frá Þýzkalandi að foreldrum
hennar báðum látnum og bað um, að henni yrði fundinn heiðursstaður í
Landsbókasafninu eða Háskólanum. í Háskólanum stendur stækkuð brjóst-
mynd Bergsliens af Jóni Sigurðssyni yfir innganginum í gamla bókasafnið
á jarðhæð í anddyri aðalbyggingarinnar. Styttan er gyllt og ekki alls kostar
lík fyrirmyndinni. Um styttu Háskólans virðast engar heimildir vera til, en
vitað er, að Ásmundur Sveinsson myndhöggvari og Guðmundur Einarsson frá
Miðdal aðstoðuðu Guðjón Samúelsson húsameistara ríkisins við gerð háskóla-
byggingarinnar, sem var vígð 1940. Við vígsluna var nafn Jóns Sigurðssonar
mjög á vörum ræðumanna, en enginn þeirra nefndi styttuna. Tvær afsteypur
eru til í Noregi, önnur í eigu Vestmannalagsins, en formaður þess, sem geymdi
styttuna til skamms tíma, telur, að Vestmannalagið hafi eignazt styttuna fyrir
1930, hugsanlega í tengslum við íslandsför Vestmannalagsins 1928. Ráðhúsið
í Voss á einnig styttu, trúlega sömu ættar og stytta Vestmannalagsins. Mynd
af styttunni var birt í dagblaði í Bergen fyrir mörgum árum og spurt, hvort
einhver þekkti fyrirmyndina. Því var fljótsvarað. Tildrögin munu hafa verið
þau, að nýr bæjarstjóri í Voss vildi vita, af hverjum stytta ráðhússins væri.
Loks er til á Bessatöðum gifsmynd með gylltri húð og sömu áritun og frum-
myndin. Myndin var gefin Bessastöðum í forsetatíð Ásgeirs Ásgeirssonar
til minningar um hjónin Þórdísi Ásgeirsdóttur og Bjarna Benediktsson á
Húsavík. Þá mun að endingu vera hvít gifsmynd, án áletrunar, í Jónshúsi í
Kaupmannahöfn, og mun hún hafa verið keypt á uppboði í Gallerí Borg og
sett upp í Jónshúsi 1994. Eru þá upp taldar þær styttur, sem höfundi er kunn-
ugt um á almannafæri, en fáeinar aðrar afsteypur eru til í einkaeigu.
Tryggvi Gunnarsson hafði eftir andlát Jóns samband við Brynjólf Bergslien