Þjóðvörn


Þjóðvörn - 02.10.1946, Blaðsíða 1

Þjóðvörn - 02.10.1946, Blaðsíða 1
ÐVORN 1. árgangur. Miðvikudagur 2. okt. 1946 1. tölublað. s Ágúst H. Bjarnason próíessor: amningarnir Eg hefi að gammni mínu ver- ið að bera saman samninginn frá 1. júlí 1941 og samningsupp- kast það, sem nú liggur fyrir af hálfu Bandaríkjastjórnar, og eins þýðingarnar frá einu máli á annað. Virðist mér koma í ljós, að samningurinn frá 1941 sé mun ýtarlegri, nákvæmari og vandaðri en uppkast það, sem nú liggur fyrir. Og sá mikli munur er á þá og nú, að þá settum við skilyrði, sem Roose- velt tók upp orð fyrir orð og samþykkti á sinn göfugmann- lega hátt. En nú er það sendi- herra Bandaríkjanna, sem send- ir utanríkisráðherra vorum samnings-uppkastið og ætlast til, að við gjöldum jáyrði við. til að semja, hvort vér getum ekki biðið með þetta, þangað til vér erum komnir í sveit hinna sameinuðu þjóða og sjáum, hvaða hvaðir þær kunni að leggja oss á herðar til varð- veizlu friðarins í heiminum. Eg hygg, að ég fyrir rúm- lega tveim árum hafi verið hlynntur hervernd Bandaríkj- anna. En þá var öldin önnur, Roosevelt enn á lífi og Hull utanríkisráðherra, en hvorir tveggja höfðu sýnt oss hina mestu vinsemd og virðingu við undirbúning að lýðveldisstofn- uninni, sjálfri stofnun þess og viðurkenningu Bandaríkjaþings á sjálfátæði voru og fullveldi. Þesu megum vér aldrei gleyma. Samskipii tiandaríkja- manna ag Islendinga íslendingar hafa lengi bor- f>að lieyrist ekki sjaldan úr ið hlýjan hug til Bandaríkja- \ munni stjórnmálamanna, að Einar Ól. Sveinsson prófessor: ,Viðkvæmt utanríkismál’ Úr ræðu á stúdentafundi 24. sept. manna. Til þess liggja mörg drög og meðal anars þessi: 1. Landafundir íslendinga í Vesturheimi hafa beint at- hygli þeirra vestur á bóginn um langt skeið. Ljómi þeirra afreka bregður enn bjarma yfir sögu íslendinga. 2. Bandaríkin byggðust á líkan hátt og ísland, fram- sæknum, tápmiklum mönn- þeir minnist á „viðkvæm ut- anríkismál“, sem þeim er nokkur kvíðnstaður á, el' rædd eru opinberléga af almenn- ingi. Vissulega eru mörg ut- alla sarnan, því að gerð var til- raun til að hneppa hana í ævarandi f jötra sem vel hefðu getað tortímt henni að lokum. Smám sarnan komu þó aðr- ir tírnar. Fyrir kosningar í sumar var svo komið, að öll- anríkismál viðkvæm. Þau i um þorra þingmannaefna snerta ekki að^ins eina J>jóð, heldur tvær. Að sjálfsögðu var sjálfstæðisbarátta íslendinga hin forna Dönum viðkvæmt mál. F.n eigi að síður tölduin Auk þess eru nokkur vafasöm En tímarnir breytast og menn- atriði í hinum islenzka texta samningsuppkastsins, sem gjalda verður varhuga við. Og svo er viðhorfið allt annað nú en þá, og mikil spurning, hvort oss rekur nokkur nauður irnir með og nú er viðhorfið allt annað. Roosevelt er dáinn, Hull farinn frá sakir heilsubilunar, en Wallace verzlunarmálaráð- herra, síðasta manninum úr Framh. á 6. síðu um, sem fanst dvöl í gamla vér oss hana eigi aðeins rétt- heiminum óbærileg. Banda-!in;eta- beldur og skylda, og ef Orð sending Breta Furðulegt að brezka ríkisstjórnin lætur slíkt plagg frá sér fara. Furðulegra, að íslenzka ríkisstjórnin gleypi við henni. Furðulegast, að fslendingum skuli ætlað að kyngja þessu Orðscading brczku stjórnarinnar til íslenzku ríkis- stjórnarinnar er nú á allra vörum. Hún hljóðar svo: „Ef íslenzka ríkisstjórnin og Alþingi samþykkja ekki það samn ingsuppkast, sem nú Iiggur fyrir og þannig að ástæðulausu hindra nauðsynlegt samband við setulið Bandarikjanna í Þýzkalandi, mun það mælast illa fyrir í Bretlandi.“ Ástæða Breta fyrir þessari orðsendingu er samkvæmt orðalagi hennar, að þeir telja það hindrun á naiAsynlegu sambandi milli Bandaríkjanna og setuliðs þeirra í Þýzka- landi ef samningsuppkastið nær ekki fram að ganga. Nú staðhæfa Bandaríkjamenn, að herverndarsamn- ingurinn sé enn í gildi og því hefur heldur ekki verið and- mælt opinberlega af hálfu íslenzku ríkisstjórnarinnar. Af því leiðir, að ekki getur verið um neina hindrun að ræða af Islands hálfu á herflutningum milli Ameríku og Evrópu eins og sakir standa nú. Samkvæmt túlkun Bandaríkjamanna ætti ekkert að vera til fyrirstcTiu því, að herverndarsamningurinn verði enn í gildi tvö ár að minnsta kosti. Með þessu er ástæðan fyrir orðsendingu Breta fallin um sjálfa sig. Hver er þá ástæðan fyrir þessu hnefaliöggi Breta- stjórnar í andlit Islendinga? Eða átti þetta bara að vera vindhögg? En hvað sem því líður, þá er þetta stórkost- leg móðgun við íslendinga og ber utanríkisráðherra að svara henni djarft og einarðlega, svo framarlega sem hann telur sig fulltrúa ísl. þjóðarinnar. Tvö stórveldi heims þjarma nú a(ð sjálfstæði þjóðar- innar. Enn liefur ekki tekizt að kúga hana. Nú veltur á því, hvort alþingismenn íslendinga séu það minni menn eid þjóðin sjálf, að þeir J>oli slílca móðgun. ríkin urðu griðastaður frels- isins. 3. ísland sótti löngum rétt sinn í hendur erlendra kúg- pra Baráttan f,rr:r sjálfstæði ianösms magnaðist eftir að Bandaríkln höfðu sýnt for dæmið og kastað af sér oki Breta. Bandaríkin voru ís- lendingum tákn frelsis og íýð ræðis í heimi hér um langt skeið. 4. Margir íslenzkir menn og konur fluttu búferlum til Bandaríkjanna. Það fólk sleit aldrei tengslum við ættjörð sína og þjóð, og varðþaðenn til að auka hlýhug og virð- ingu íslendinga til Banda- ríkjamanna. Af þesum ástæðum telia allir sannir vinir Bandaríkj- anna á íslandi, og ekki sízt þeir, sem gist hafa Bandarik- in og notið hinnar miklu góðvildar fólks þar, að ör- uggasta leið til framhaldandi vináttu og samstarfs milli íslendinga og Bandaríkja- manna þá, að Bandaríkja-j menn virði þjóðleg réttindi íslendinga og neyti eki afls- munar í viðskiptum milti þjóðanna. Þetta mega umboðsmenn Bandaríkjastjómar á íslandi hafa í huga og sé breytt í þesum anda munu öll sam- skipti þjóðanna verða báðum til fuilkomins gagns og Bandaríkjunum til sæmdar. Hákon Bjarnason. Þegar blað þetta var að fara í pressuna, var á gangi orðrómur um, að fjölmennt yrði við Al- þingishúsi í kvöid eða annað kvöld, er umræður og ef til vill atkvæðagreiðsla, fara fram um samninginn. Búist var við, að hátölurum yrði komið upp á þinghúsinu ti! þess að mannfjöldinn gæti fylgst með umræðunum. hún fór lram með drengskap og siðmenningarbrag, Jrá töld- um vér engan hafa nokkurn rétt til að finna að þeim at- höfnum vorum. Vér vorum heldur ekki í nokkrum vafa um, að Jretta málefni v:eri ekki fyrst og frernst viðkvæmt Dönurn, né heldur íslenzkum stjórnmála- mönnum, heldur okkur öll- um saman, mér og þér, börn- um okkar og niðjum, sem eft- ir okkur eiga að koma og byggja þetta land. Og Jrað veitti öllum Íslendingum eigi aðeins rétt, heldur og full- komna skyldu til að láta Jretta mál til sín taka. Síðastliðið haust báðu Bandaríki Norður-Ameríku Islendinga um herstöðvar í landi þeina, Keflavíkurflug- völl, Hvalfjörð, jalnvel stöð í sjálfri höfuðborginni, í hjarta landsins. Yfir þessu máli hvíldi grafarþögn, ]>jóð- in átti ekki að fá að vita um neitt fyrr en hún væri ofur- þótti ráðlegast að reyna að losna við allar grunsemdir um að hafa verið hlynntir her- stöðvamálinu. Hvort allar þær ylirlýsingar voru af heilum hug gefnar, veit sá, senr rann- sakar hjörtun og nýrun, en ekki ég. Þá gáfu flokkar út yfirlýsingar til háttvirtra kjós- enda um það, að þeir gætu verið vissir um það, að, Jreir sömu flokkar hefðu ævinlega og sem einn mað.ur verið and- stæðir véitingu herstöðvanna. Auðvitað voru þetta fullkom- in ósannindi hvað flesta þeirra snerti. En ég skal ekki Ijölyrða urn það, einhvern- tíma verður sú saga væntan- i lega sögð rétt og skilmerki- lega. Það, sem ég vildi segja hér, var þetta: Ákveðið hafði verið, að lierstöðvamálið væri látið bíða fram yfir kosning- Framh. á 7. síðu. seld. En ýmsir menn, sem vissu um Jietta eða fengu um Jrað vitneskju, gátu ekki orða bundizt, ekki Jrolað Jressa að- ferð, Jreir gerðu Jrjóðinni þessi mál kunn og vöruðu hana við hættunni. Það gullu við kvein um að rædd skyldu ]>essi viðkvæmu utanríkismál, eftir rnætti var reynt að gera Jressa menn óvirka, sagt var að jreir þjónuðu ekki íslenzk- um málstað. Rússaliræðslunni var þyrlað upp, hvatir þessara manna voru þjónustusemi við Rússa, þeir voru stimplaðir sem kommimistar eða hand- bendi þeirra — án frekari málalenginga. En það var eigi að síður haldið áfram að ræða Jressi viðkvæmu utanríkismál, og J>að sem gaf réttinn og skylduna til að ræða þau var jretta: að pau vœru fyrst. og fremst viðkv&m fyrir pjóðina Gunnar M. Magnúss: I skjjóli óttans Svo bar til, er Bandaríkja- hermenn liöfðu verið nokkra daga hér á landi sumarið 1941 að brezkur dáti og íslenzk stiilka fóru samtímis iit úr strætisvagni í úthverfi Reykja- víkur. Dátinn vatt sér að stúlkunni og sagði: — Eruð þér ekki lnæddar við Banda- ríkjamennina, — á ég ekki að fylgja yður heirn? Þá gaus upp stolt stúlkunn- ar og hún s\ araði: — Nei, ég er ekki hrædd \ ið' neims, — þakka yður íyrir boðið. I sambandi við herstöðvar- samninginn koma innlendir og erlendir Ameriknagemar, bjóða arminn segjrndi: — Eruð þér ekki luædd \ið Rússa, eigum við ekki að vernda vður? En í stolti sínu rís íslenzka þióðin upp og svarar ciris og stúlkan: — Nei, þakka yð.ir boðið, — ég óttast engan. .1 skjóli óttans vinnur cn v- inn vinskap martns til ivn- búðar, — því síð'ur J>joð ,r- hjarta. G. M. M.

x

Þjóðvörn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Þjóðvörn
https://timarit.is/publication/938

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.