Fréttablaðið - 15.12.2012, Blaðsíða 130

15. desember 2012 LAUGARDAGUR| MENNING | 90
BÆKUR ★★★ ★★
Íslenskir kóngar
Einar Már Guðmundsson
MÁL OG MENNING
Í Tangavík hafa Knud-
senarnir ráðið lögum og
lofum í meira en tvær
aldir. Ættfaðirinn er
Ástvaldur Knudsen en
sá sem mest kveður að
í sögunni er Arnfinnur
Knudsen, sem fæddur
var við upphaf heimskreppunnar
miklu en dó í fjármálakreppunni
stóru.
Saga 20. aldarinnar endur-
speglast í þessu tilbúna sjávar-
plássi Einars Más Guðmunds-
sonar. Heimskreppan, fasisminn,
kommúnisminn og styrjaldirnar
tvær. Því má því kannski segja að
Íslenskir kóngar sé aldarspegill,
en sagan streitist á móti slíkum
skilgreiningum og hoppar aftur
til átjándu aldar þegar henni sýn-
ist svo. Sennilega er illmögulegt
að segja sögu Íslendinga nema
hverfa aftur til þess tíma þegar
þeir þurftu að beygja sig undir
raunverulega kónga.
Sögumaður er gamall nem-
andi Arnfinns Knudsen, en hann
segir frá í rammíslenskum kjafta-
sagnastíl. Hann slær ýmsa var-
nagla: „gott ef ekki“, „eða ég man
það ekki, þetta kom í blöðunum“
(36). Þetta veitir höfundi heil-
mikið frelsi til þess að fara fram
og aftur í tíma og velja
sér ótrúlegustu hluti
að umfjöllunarefni. Og
allt er leyfilegt.
Mestu púðri er eytt
í að lýsa spillingunni
sem fylgir hinum
athafnasömu Knudsen-
um, sem allir tilheyra
Flokknum eða Bænda-
flokknum. Klíku skapur,
frændhygli, kvótabrask,
svindl og svínarí – þetta
er aldrei langt undan
þegar Knudsenarnir
eru annars vegar, enda
standa þeir fyrir það sem er rotið
í íslensku samfélagi.
Því hefur löngum verið haldið
fram að íslenskir lesendur fái
mikið út úr því að lesa skáldsögur
með símaskrána á lofti og Íslend-
ingabók opna í tölvunni. Þessi saga
Einars Más er ekki beint lykilsaga,
þar sem hver persóna á sér fyrir-
mynd í raunveruleikanum, heldur
er það frekar þannig að hverri
persónu megi finna margar fyrir-
myndir. Og í Íslenskum kóngum
eru fjölmargar kunnuglegar pers-
ónur. Þar er tannlæknirinn og
flugdólgurinn sem lenti í óskiljan-
legum vandræðum í háloftunum,
auðmaðurinn sem sagði „Ég á það,
ég má það“ að ógleymdum mann-
inum sem var dæmdur í fangelsi,
sat af sér dóminn, hlaut glimr-
andi kosningu til þings að lokinni
afplánun og vann síðan að því að
koma Tangavíkursinfóníunni á
fjárlög.
Íslenskar flökkusögur í gaman-
samari kantinum, sem höfundur
mótar eftir smekk, eru margar
í bókinni. Sumar eru góðar en
aðrar missa marks vegna þess
hve oft maður hefur heyrt þær
áður. Ég nefni sem dæmi nokkrar
sem byggja á tilsvörum Halldórs
Laxness, þó að nú séu þau tilsvör
eignuð öðrum.
Sögupersónurnar eru ótal-
margar. Það sem einkennir þær
flestar, fyrir utan hversu frjáls-
lega þær höndla með annarra fé,
er að þær eru óskaplega drykk-
felldar. Fylliríið í þessari bók er
gríðarmikið og nánast á hverri síðu
er talað um drykkjuskap, blakkát,
skandala, slagsmál og framhjá-
höld, alltaf með gamansömum for-
merkjum. Mikið sprell er í frásögn-
inni og sjaldan dauður punktur.
Höfundurinn hefur bersýnilega
mjög gaman af því að skemmta
fólki. Í þessari bók er hann nánast
óðamála og pundar út bröndunum
eins og úr hríðskotariffli. Og jú,
margt er fyndið. Það er þó eitthvað
við karlagrobbið, neðanmittis-
brandarana og fylliríssögurnar
sem gerði það að verkum að ég
fékk það þrásinnis á tilfinninguna
að ég væri ekki „í markhópnum“ –
þótt aldrei hafi mér beinlínis leiðst
við lesturinn.
Þórunn Hrefna Sigurjónsdóttir
NIÐURSTAÐA: Gamansöm ádeila á
gerspillt íslenskt samfélag. Slagsmál,
ríðingar og fyllirí í ofurskömmtum.
Alíslenskar þjóðsögur Einars Más
TÓNLIST
★★★★★
Vetrarferðin
Kristinn Sigmundsson og Víkingur
Heiðar Ólafsson
Mögnuð útgáfa, bæði stúdíóupptaka
og líka DVD-diskur með frábærum tón-
leikum. - js
★★★★ ★
Prammi
Stafrænn Hákon
Prammi lætur lítið yfir sér en er fín
viðbót í flóru íslenskrar indítónlistar.
- bt
★★★★ ★
Himinbrim
Nóra
Metnaðarfyllri og kraftmeiri Nóra. -tj
★★★★ ★
Dream Central Station
Dream Central Station
Dúett sem púllar að vera með sólgler-
augu innandyra með flotta plötu. - bt
★★★★ ★
Bastards
Björk
Þrettán ólíkar en áhrifamiklar endur-
gerðir af lögum af Biophiliu. - tj
★★★★ ★
Klarinettukonsertar
Einar Jóhannesson
Vandaður geisladiskur; líflegur, tilfinn-
inga þrunginn flutningur.
★★★ ★★
Í huganum heim
Magni
Ágætis sólóplata frá Magna sem hefði
þó mátt hafa þrengri fókus. - bt
★★★ ★★
Latínudeildin
Ingvi Þór Kormáksson
og ýmsir flytjendur
Vel unnin latín-plata. Öll lögin eru bæði
á íslensku og ensku. - tj
★★ ★★★
Bak við fjöllin
Þjóðlagasveitin Korka
Þjóðlög geta verið mun girnilegri en
boðið er upp á hér. - js
BÍÓ
★★★ ★★
Rise of the Guardians
Hress og skemmtileg, en mögulega ein-
nota. - hva
MYNDLIST
★★★★ ★
Mæting
Kristinn G. Harðarson
Kristinn er listamaður með heillandi
nálgun, og það er kærkomið að fá þessa
yfirsýn yfir ferilinn. Hægt hefði verið að
lyfta sýningunni sem heild enn frekar
upp með meiri afmörkun og úrvinnslu
einstakra hluta hennar. - þb
BÆKUR
★★★★ ★
Steinskrípin
Gunnar Theodór Eggertsson
Stórskemmtileg, spennandi, frumleg
og hrollvekjandi saga sem vekur upp
siðferðislegar spurningar um tengsl
mannsins við náttúruna. - bhó
★★★ ★★
Stekk
Sigurbjörg Þrastar-
dóttir
Frumleg bók og
fallega skrifuð, en
tíðinda leysið í sög-
unni nálgast það að
vera yfirþyrmandi á
köflum. - þhs
★★★ ★★
Endimörk heimsins
Sigurjón Magnússon
Vel unnin og sterk nóvella um óhugnan-
legan atburð. Rörsýni aðalpersónunnar
dregur þó úr áhrifamættinum. - fsb
★★★ ★★
Gísli á Uppsölum
Ingibjörg Reynisdóttir
Falleg saga af óvenjulegu og einmana-
legu æviskeiði. - kóp
★★★ ★★
Bjarna-Dísa
Kristín Steinsdóttir
Bjarna-Dísa er fallega skrifuð og af
samúð með fólki í erfiðum aðstæðum.
Á köflum rennur þó samúðin út í
væmni. - þhs
★★ ★★★
Hlaupið í skarðið
J.K. Rowling
Ansi klisjukennd ensk þorpssaga með
kunnuglegum persónum. Daufleg og
óáhugaverð lengi framan af en nær sér
á strik í lokin. - fsb
★★ ★★★
Fjarvera
Bragi Ólafsson
Saga um sögur þar sem persónur og
viðfangsefni úr fyrri sögum höfundar
birtast á fjölbreyttan hátt. - jyj
DÓMAR 8.12.2012 ➜ 14.12.2012
SESSELJA KRISTJÁNSDÓTTIR
MEZZOSÓPRAN
ANTONÍA HEVESI
PÍANÓ
HÁDEGISTÓNLEIKAR
ÍSLENSKU ÓPERUNNAR
Í NORÐURLJÓSASAL HÖRPU
ÞRIÐJUDAGINN 18. DESEMBER KL. 12.15
WWW.OPERA.IS
ALLIR VELKOMNIR
AÐGANGUR ÓKEYPIS
SÖNGVAR PÁLÍNU
EFNISSKRÁ TILEINKUÐ PAULINE VIARDOT
Mótettukór Hallgrímskirkju
Stjórnandi: Hörður Áskelsson
Alþjóðlega barokksveitin í Den Haag
29. des. kl. 17: kantötur I-IV
30. des. kl. 17: kantötur I,II,V,VI
ELDBORG, HÖRPU
Í E
LD
BO
RG
Villa Bergshyddan
Menningarmálasvið Stokkhólmsborgar býður dvöl í gestabústaðnum Villa Bergshyddan
í Stokkhólmi. Við dvölina gefst tækifæri til að kynnast Stokkhólmi og mynda tengsl með
mögulega samvinnu í huga.
Fólk sem starfar að listum og menningu og býr í einhverri höfuðborga Norðurlanda getur
fengið bústaðinn að láni í eina eða tvær vikur yfir sumartímann. Dvalargjald fyrir eina viku
eru 800 sænskar krónur.
Bústaðurinn er 3 herbergi og eldhús í endurbyggðu húsi frá 18. öld.
Umsóknir sendist í síðasta lagi 1. febrúar 2013 til:
Stockholms Kulturförvaltning,
Nordiskt kultursamarbete,
Hanan Haidari,
Box 16113
SE - 103 22 Stockholm
Einnig er hægt að skila umsókn rafrænt í gegnum heimasíðuna
www.stockholm.se/nordisktsamarbete
Nánari upplýsingar veitir Kristjana Nanna Jónsdóttir verkefnastjóri skrifstofu Menningar-
og ferðamálasviðs Reykjavíkurborgar, s. 590-1527, netf. nanna@reykjavik.is og
Hanan Haidari hjá Stokkhólmsborg netf. hanan.haidari@stockholm.se
MÆTING Kristinn G. Harðarson