Morgunblaðið - 26.11.2011, Blaðsíða 46

46 MENNING
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 26. NÓVEMBER 2011
Lygarinn hafði þegar fengiðnokkra umfjöllun áður enhún kom út, fyrst ogfremst vegna þess að hún
er önnur tveggja spennusagna sem
koma út þessi jólin og fjalla um ská-
keinvígið 1972. Slíkt kallar, eðli
málsins samkvæmt, á einhvers kon-
ar samanburð á milli bókanna
tveggja, en ólíkt því sem gerist í
hinni bókinni er sögusvið Lygarans
annars vegar það árið og hins vegar í
nútímanum. Greinilegt er að Óttar
hefur kynnt sér vel umgjörð einvígs-
ins, hversu mikla þýðingu það hafði
fyrir íslenskt þjóðlíf og áhrif þess
langt út fyrir landsteinana. Áhuga-
vert er að velta fyrir sér hvaða þýð-
ingu slíkur viðburður hefði í dag og
hvernig staðið yrði að honum.
En nóg um það. Hér er sagt frá
bókmenntafræðingnum, háskóla-
kennaranum, rithöfundinum og að-
gerðasinnanum Veru Ragnars-
dóttur. Hún tilheyrir hópi sem
starfar í samráði við WikiLeaks að
því að opinbera skjöl sem varða
hrunið. Eftir að brotist er inn í að-
setur hópsins fer í gang atburðarás
sem leiðir Veru aftur á bak í tíma, til
ársins 1972. Tæplega 40 ára óleyst
mál tengjast hruninu og starfsemi
hópsins. Fjölskyldusaga Veru leikur
stórt hlutverk og við lausn ráðgát-
unnar endurskoðar Vera líf sitt og
tekur afdrifaríkar ákvarðanir.
Fyrir það fyrsta er Lygarinn á
margan hátt afar skemmtileg
spennusaga. Margt er ófyrir-
sjáanlegt, annað ekki og stundum
hefði að skaðlausu mátt vinna aðeins
betur úr hugmyndunum. Persónu-
sköpun er trúverðug og flest sam-
skipti sögupersónanna sömuleiðis,
sérstaklega eru samskipti Veru og
Ingólfs, hins óviðfelldna eiginmanns
hennar, sérlega vel skrifuð. Að segja
frá ofbeldissambandi er vand-
meðfarið, en Óttari tekst það með
prýði. Hann ber virðingu fyrir við-
fangsefninu og dettur ekki í þann
pytt að koma með einfaldar skýr-
ingar eða eintómar ógeðslýsingar,
heldur sýnir fram á hvað slík sam-
bönd geta verið flókin og að heimilis-
ofbeldi getur tekið á sig margar
myndir.
Stórskemmtilegt er að lesa lýs-
ingar Óttars á framkomu og hegðun
ólíkindatólsins Fischers, hvort sem
þær eru nú sannar eða orðum aukn-
ar. „Handsmíðuðu taflborðin 19 sem
hann neitaði að tefla á (reitirnir voru
of stórir) og leðurstólana 10 sem
hann neitaði að tefla í (Sovétmenn
settu víst hlerunartæki í þá). Lýs-
ingin á sviðinu fór líka fyrir brjóstið
á honum.“ (97)
Styrkur bókarinnar liggur fyrst
og fremst í hraðri, spennandi og
skemmtilegri atburðarás. Hún er
nokkuð flókin á köflum, en Óttar
byggir hana þannig upp að lesandinn
stendur sig aldrei að því að vita ekki
hvað er að gerast. Til að geta haldið
svona mörgum þráðum í einu þarf
rithöfundur að búa yfir mikilli leikni
og það er gaman að sjá þetta takast
svona vel. Gáturnar í bókinni eru
skemmtilegt uppbrot og Óttari tekst
vel að halda þræðinum í þeim. Á
köflum hefði mátt huga betur að stíl
og orðalagi, en kannski hefði einn yf-
irlestur í viðbót náð að bæta úr því?
Lygarinn bbbnn
Eftir Óttar M. Norðfjörð. Sögur útgáfa
2011. 302 síður.
ANNA LILJA
ÞÓRISDÓTTIR
BÆKUR
Morgunblaðið/Ómar
Gátur Persónusköpun í nýrri skáldsögu Óttars Norðfjörðs, Lygaranum, er
trúverðug og flest samskipti sögupersónanna sömuleiðis.
Afar skemmtileg spennusaga
Strangir fletir nefnist samsýning
Sigurðar Þóris og Sigurðar Örlygs-
sonar sem opnuð er í sýningarsölum
Norræna hússins í dag kl. 16. „Ég
byrjaði að mála geometrískar mynd-
ir fyrir fjörutíu árum. Síðan fór ég
að mála fígúratífar myndir en er
núna aftur farinn að mála geometr-
ískar myndir,“ segir Sigurður Ör-
lygsson og bendir á að Sigurður Þór-
is hafi verið í svipuðum pælingum.
„Hann fór að mála geometríska bak-
grunna fyrir fígúrurnar sínar og
smám saman komu bakgrunnarnir
framar í myndunum og tóku svo yf-
ir,“ segir Sigurður.
Sem fyrr eru myndir þeirra mál-
aðar með klassískri aðferð, þ.e. um
er að ræða olíuliti á striga. Að sögn
Sigurðar felst skemmtilega mikið
frjálsræði í strangflatarlistinni.
„Þetta eru mjög sterkir litir og að
miklu leyti óblandaðir. Áður fyrr
byrjaði ég alltaf myndir á því að
hugsa um formin, en núna hugsa ég
fyrst um litinn,“ segir Sigurður, en
litirnir kallast á við list frá sjötta
áratugnum. Spurður um tilurð sam-
sýningarinnar segir Sigurður þá
nafna vera gamla félaga úr Mynd-
listar- og handíðaskólanum á sínum
tíma en alltaf hafa haldið tengsl-
unum. „Við ræddum það síðan fyrst
fyrir um ári að það gæti verið gaman
að sýna saman,“ segir Sigurður.
Sýningin stendur til 9. janúar.
Hún er opin alla daga nema mánu-
daga milli kl. 12-17.
Formin víkja fyrir litum
Litagleði Sigurður Örlygsson og Sigurður Þórir sýna saman.
Silja Björk Huldudóttir
silja@mbl.is
Inn í ítalska stofu er yfirskrift tón-
leika kammerhópsins Nordic Affect
sem fram fara annað kvöld kl. 20 í
Þjóðmenningarhúsinu. Þar munu
Halla Steinunn Stefánsdóttir bar-
okkfiðluleikari og Guðrún Ósk-
arsdóttir semballeikari flytja verk
eftir ítölsku barokktónskáldin Co-
relli, Uccellini, Bertali, Händel, Vi-
tali og Scarlatti. Jafnframt mun
Halla Steinunn fjalla um akadem-
íuhefð Ítalíu á barokktímanum.
„Með því að tala milli verka viljum
við brjóta upp tónleikaformið og
skoða í hvaða samhengi tónlist var
flutt á öldum áður,“ segir Halla
Steinunn og bendir á að stutt sé síð-
an tónleikahald eins og við þekkjum
það í dag hafi fest sig í sessi. „Á bar-
okktímanum töluðu áheyrendur
jafnvel meðan tónlistin var leikin,
enda var þá litið á tónlistarfólk sem
þjóna og tónlistin því hugsuð meira
sem bakgrunnstónlist.“
Spurð um akademíuhefð Ítala
bendir Halla Steinunn á að akademí-
an eigi rætur sínar að rekja til forn-
grísku heimspekinganna. „Akademí-
an var endurvakin á 15.-16. öld á
Ítalíu og náði í framhaldinu mikilli
útbreiðslu í Evrópu allri. Þarna hitt-
ist fólk og ræddi allt frá heimspeki-
legum málefnum yfir í nýjustu
strauma og stefnur bókmenntanna.“
Gefa út disk með verkum Abels
„Sumar akademíurnar voru ein-
göngu helgaðar tónlistarumræðum
og tónlistarflutningi,“ segir Halla
Steinunn en tónskáld tónleikanna á
morgun tóku öll þátt í akademíum.
Snemma á næsta ári er von á
geisladiski með flutningi Nordic Af-
fect á verkum eftir 18. aldar þýska
tónskáldið Carl Friedrich Abel, en
það er hollenska útgáfufyritækið
Brilliant Classics gefur plötuna út.
„Þetta er eitt virtasta útgáfufyr-
irtækið þegar kemur að tónlist fyrri
alda og okkur er það þess vegna
mikill heiður og ánægja að þeir vilji
gefa okkur út,“ segir Halla Steinunn
og bendir á undirbúningur útgáf-
unnar hafi kallað á mikla rannsókn-
arvinnu. „Við þurftum að grafa upp
nóturnar á British Library og útbúa
útgáfu sem við síðan spiluðum eftir,“
segir Halla Steinunn, en Georg
Magnússon sá um hljóðritunina með
styrk frá Kraumi.
Spurð hver Abel hafi verið segir
hún hann hafa verið einn síðasta
gömbusnilling barokktímans og at-
hyglisvert tónskáld. „Hann fluttist
til London og setti þar á laggirnar
mjög fræga tónleikaröð ásamt Jo-
hann Christian Bach, syni J.S. Bach
undir yfirskriftinni Bach og Abel.
Þessi tónleikaröð var ein fyrsta op-
inbera tónleikaröð bæjarins og gekk
svo vel að það var reistur sérstakur
tónleikasalur fyrir hana,“ segir
Halla Steinunn og tekur fram að
sem tónskáld hafi Abel mótast af
samtíma sínum. „Hann er að skrifa á
miklum gerjunartímum í tónlistar-
sögunni, þ.e. þegar barokkið er að
víkja fyrir klassíkinni. Maður heyrir
þannig létt galantáhrif í verkum
hans. Raunar má segja að helsta
kennimerki hans séu undursamlega
fallegir hægir kaflar, sem hann var
snillingur í að skrifa.“
Morgunblaðið/Ómar
Hljóðfæraleikarar Guðrún Óskarsdóttir og Halla Steinunn Stefánsdóttir.
Vilja brjóta upp
tónleikaformið
 Nordic Affect leikur ítalskt barokk í
Þjóðmenningarhúsinu á morgun kl. 20
www.harpa.is
Fæst í miðasölu á jarðhæð Hörpu,
í síma 528 5050 eða á midasala@harpa.is
Gefðu gjafakort sem gildir
á alla viðburði í Hörpu.
Gefðu tóninn
um jólin
ÍS
L
E
N
S
K
A
/S
IA
.I
S
/H
A
R
57
19
2
11
/1
1