Dagblaðið Vísir - DV - 13.06.2008, Blaðsíða 20

föstudagur 13. Júní 200820 Helgarblað DV
LjósvakamiðLar
undir hæL
ríkisins
Samkeppniseftirlitið gerði alvarlegar athugasemdir við veru Ríkisútvarpsins ohf. á auglýsingamarkaði. Ari
Edwald, forstjóri 365 miðla, segir að Ríkisútvarpið hegði sér eins og einkafyrirtæki með þriggja milljarða
forgjöf frá skattborgurum.
„Það er alvarleg skekkja í rekstr-
argrundvelli ljósvakamiðla hér á
landi með ríkisfjölmiðli sem fær
að hegða sér eins og einkafyrirtæki
með þriggja milljarða króna forgjöf
frá skattborgurunum,“ segir Ari Ed-
wald, forstjóri 365 miðla.
Ari telur ljóst að Ríkisútvarpið
ohf. í „einkafyrirtækislíki“ stundi
nú harða útþenslustefnu í skjóli
ríkisframlaga og brjóti samkeppn-
islög. „Ríkið hvorki má né á að
vera í samkeppni við borgarana.
Að verja skattpeningum til þess er
misnotkun á því skattfé sem stjórn-
málamönnum er trúað fyrir. Ohf.-
væðingin er sérlega varasöm, því
hún virðist miða að því að réttlæta
og festa í sessi þátttöku hins opin-
bera í samkeppnisrekstri til lengri
tíma. Félagaréttarlega tel ég opin-
bert hlutafélag vera bastarð sem
byggist á misskilningi og ætti ekki
að vera til. Opinber rekstur verð-
ur ekki í lagi við það að forráða-
mennirnir megi fara að haga sér
eins og þeir eigi þetta allt sjálfir og
þurfi ekki að standa neinum skil á
neinu.“
Ara þykir sem núverandi stjórn-
endur RÚV séu hægt og bítandi
að breyta Sjónvarpinu í venjulega
sjónvarpsstöð á einkamarkaði og
spyr hvað lögin segi um sérstakt
hlutverk almannaútvarps umfram
það sem almenni samkeppnis-
markað- urinn bjóði. Nýj-
asta dæm- ið segir hann
vera íþróttaútsending-
ar RÚV á tveimur sjón-
varpsrásum. „Verða þær
bráðum 5? Og útvarpsrás-
irnar 4?“
Samkeppniseftir-
litið forviða
Ríkisútvarp-
ið ohf. er eina al-
mannaútvarpið á
Norðurlöndum sem
nýtur sérstaks leyfis
stjórnvalda til þess að afla
auglýsingatekna jafnframt því sem
það nýtur ríkisframlaga. Í umsögn
sinni til menntamálanefndar Al-
þingis fyrir setningu nýju laganna
um Ríkisútvarpið ohf. gerði Sam-
keppniseftirlitið mjög alvarlegar
athugasemdir við veru þess á aug-
lýsingamarkaði. Í áliti stofnunar-
innar sagði meðal annars orðrétt:
„Samkeppniseftirlitið telur ljóst að
RÚV muni geta nýtt umrædda rík-
isaðstoð til framleiðslu og kaupa
á meðal annars vinsælu dagskrár-
efni. Það skapar eða eykur áhorf og
hlustun hjá RÚV og styrkir þar með
stöðu félagsins á markaði fyrir aug-
lýsingar. Af þessu leiðir óhjákvæmi-
lega að umrædd samkeppnis-
starfsemi RÚV á sviði auglýsinga
verður niðurgreidd með þeirri rík-
isaðstoð sem félagið mun njóta.
Einkaareknar útvarpsstöðvar hafa
hins vegar ein-
ungis aug- lýs-
inga-
tekjur
og/eða
áskriftar-
tekjur til þess að afla
sér dagskrárefnis. Að
mati Samkeppniseft-
irlitsins raskar þetta
fyrirkomulag samkeppni á við-
komandi auglýsingamörkuðum.“
Meinbugur á lagasetningu
Samkeppniseftirlitið blés einn-
ig á röksemdir um að ef RÚV hyrfi
af auglýsingamarkaði væri nánast
engin samkeppni um auglýsinga-
framboð í sjónvarpi. „Í þessu sam-
hengi verður að hafa í huga að rök
standa til þess að þátttaka RÚV á
auglýsingamarkaði í sjónvarpi hafi
haft þau áhrif að ekki starfa fleiri
aðilar á markaðnum en raun ber
vitni,“ eins og segir í niðurstöðu
Samkeppniseftirlitsins.
Auk Samkeppniseftirlitsins
bentu Viðskiptaráð, Samtök at-
vinnulífsins og fleiri aðilar mennta-
málaráðherra og öðrum stuðn-
ingsmönnum RÚV-frumvarpsins á
þessa meinbugi lagasetningarinn-
ar. Samkeppniseftirlitið lagði til að
RÚV ohf. hyrfi af auglýsingamark-
aði og starfsemi þess yrði kostuð
alfarið af opinberum fjárframlög-
um. Ef stjórnvöld teldu sig ekki
geta orðið við þessu lagði Sam-
keppniseftirlitið til að starfsemi
RÚV á auglýsingamarkaði færi
fram á vegum sérstakrar hljóð- og
sjónvarpsstöðvar sem alfarið yrði
fjármögnuð með auglýsingatekj-
um og kostun. Þannig væri tryggt
að slík samkeppnisstarfsemi RÚV
yrði ekki niðurgreidd með skattfé.
Tekjur án fyrirhafnar
Í þessu sambandi er athyglisvert
að í aldarfjórðung hefur verið gert
ráð fyrir því í starfsemi RÚV að Rás
2 stæði algerlega undir rekstri sín-
um með auglýsingatekjum. Miðað
við vöxt markaðarins undanfarin
þrjú ár má áætla að auglýsingatekj-
ur Rásar 2 hafi vart verið undir 300
milljónum króna á síðasta ári.
Árið 2005 var dagskrárkostn-
aður Rásar 2 áætlaður 86 milljón-
ir króna. Sá kostnaður gæti hæg-
lega hafa verið um 100 milljónir
króna í fyrra. Gera má ráð fyrir að
Rás 2 beri helmingskostnað á móti
Rás 1 í rekstri fréttastofu útvarps-
ins. Hlutur Rásar 2 gæti því verið
um 90 milljónir í þeim rekstri. Þar
við bætast stefgjöld, dreifingar-
kostnaður og annar sameiginlegur
rekstrarkostnaður. Innri skipulags-
breytingar gætu hafa breytt þessu
en það breytir ekki heildarmynd-
inni.
Ljóst má vera af framan-
sögðu að Rás 2 stendur undir
sinni eigin dagskrá, hálfri
fréttastofu útvarpsins,
tækniþjónustu og ýmsum öðrum
kostnaði með auglýsingatekjum.
Þjónustusamningur sem Þor-
gerður Katrín Gunnarsdótt-
ir menntamálaráðherra og Páll
Magnússon útvarpsstjóri hafa
undirritað gildir til ársins 2012.
Þar segir að RÚV ohf. skuli reka að
minnsta kosti tvær útvarpsrásir og
eina sjónvarpsrás. Eftir því sem DV
kemst næst er hvergi að finna lög
eða formlegar reglur um hvern-
ig skipta skuli um þriggja millj-
arða króna ríkisframlagi RÚV ohf.
Þannig má ætla að það renni ótil-
greint til reksturs Sjónvarpsins og
tveggja útvarpssrása eins og sak-
ir standa. Ekkert bannar RÚV að
fjölga rásum en við það myndu
tekjurnar dreifast á fleiri staði.
Almannaútvarp –
markaðsútvarp
Af framansögðu má ráða að
Rás 2 hlýtur einnig að eiga hlut-
deild í þriggja milljarða króna rík-
isaðstoðinni við RÚV ohf. Þótt Rás
2 væri ekki eignuð nema 10 pró-
sent af þeirri upphæð má hæglega
bæta 300 milljóna króna tekjum
við árlegar auglýsingatekjur rásar-
innar. Þannig má færa rök fyrir því
að árlegar tekjur RÚV séu um 600
milljónir króna. Það er um það bil
jafnhá upphæð og allar útvarps-
rásir 365 miðla verða að gera sér að
góðu á heilu ári í harðri samkeppni
við RÚV um auglýsingatekjur.
Vinnuregla RÚV um að Rás 2 skuli
fjármagna sjálfa sig með auglýs-
ingum bendir til þess að í raun sé
Rás 2 markaðsdrifinn rekstur sem
sækir rekstrartekjur sínar algerlega
á frjálsan auglýsingamarkað í sam-
keppni við aðrar hljóðvarpsstöðv-
ar.
Augljóst virðist því að Sam-
keppniseftirlitið hefur farið nærri
um skrumskælingu
samkeppninn-
ar í álitsgerð
sinni til Al-
þingis við
undirbún-
ing lag-
anna um
RÚV ohf.
„... þátttaka RÚV á auglýs-
ingamarkaði í sjónvarpi
hafi haft þau áhrif að ekki
starfa fleiri aðilar á mark-
aðnum en raun ber vitni.“
JóhAnn hAukSSon
blaðamaður skrifar: johannh@dv.is
Útvarpsstjóri Páll Magnússon
undirritaði þjónustusamning rúV ohf.
við ríkið sem gildir til ársins 2012.
Ríkisútvarpið ohf. samkeppniseftir-
litið gerir athugasemdir við umsvif
rúV ohf. á auglýsingamarkaði.
Ari Edwald, forstjóri 365
miðla „Opinber rekstur verður
ekki í lagi við það að forráða-
mennirnir megi fara að haga
sér eins og þeir eigi þetta allt
sjálfir og þurfi ekki að standa
neinum skil á neinu.“