Ægir

Árgangur

Ægir - 01.05.2005, Blaðsíða 21

Ægir - 01.05.2005, Blaðsíða 21
21 K Æ L I N G K O L M U N N A Ekki er ýkja langt síðan veiðar á kolmunna hófust af krafti að nýju og verður aðaláherslan lögð á geymslu og flutning á ferskum kolmunna. Kolmunni er uppsjáv- arfiskur af þorskfiskaætt og er því talsvert frábrugðinn þeim upp- sjávarfiskum sem Íslendingar hafa nýtt mest til þessa, síld og loðnu. Hann er ekki „feitur“ fiskur sem þýðir að kolmunninn geymir sinn fituforða í lifur en ekki í holdi. Af ýmsum orsökum er geymsla kolmunna ekki einfalt viðfangs- efni. Má nefna að á vorin, þegar kolmunninn er magur, hefur orð- ið vart við að hann „falli“ til botns í geymslutönkum og liggur hráefnið þá í hrúgu á botni tanks- ins sem þýðir að kælikerfið nær ekki að vinna sitt verk jafn vel og þegar hráefnið hefur meira flot og dreifist betur um lestina. Veiðar á kolmunna eru einnig talsvert frá- brugðnar veiðum á öðrum upp- sjávarfiski þar sem að hann er nær eingöngu veiddur í flottroll og þá er togtími yfirleitt langur miðað við það sem gerist og gengur við veiðar á öðrum tegundum. Veið- arnar eru einnig stundaðar á þeim tíma ársins þegar sjávarhiti er að jafnaði hærri en við veiðar annarra uppsjávarfiska. Einnig eru veið- arnar stundaðar talsvert langt frá þeim verksmiðjum sem löndun á sér stað samanborið við veiðar annarra uppsjávarfiska. Þessir og fleiri þættir gera nýtingu kolmunna erfiðari en á öðrum uppsjávarfiskum þar sem það er talsverð hætta á því að hráefnið spillist í flutningi frá miðum að vinnslu. Eftir talsverðu að slægjast Íslendingar hafa úr talsverðum kvóta af kolmunna að spila og má færa rök fyrir því að hann auki talsvert nýtingu á skipum ætluð- um til uppsjávarfiskveiða. Ljóst er að það er eftir talsverðu að slægj- ast ef hægt væri að ná kolmunna- aflanum ferskari að landi, bæði við framleiðslu hágæðamjöls og til framleiðslu á afurðum til manneldis. Kolmunni er einn af þorskfiskunum og hefur hvítt hold og þess vegna eru margar leiðir sem koma til greina, en einn af ókostunum við hann er stærðin, hann er frekar smár eða um 24-30 cm að lengd og um 120 -250 grömm að þyngd. Sjókæli-, krapa- og vökvaískerfi Þau kælikerfi sem nú þegar eru á markaði geta skilað talsverðum árangri við varðveislu þeirra verð- mæta sem finnast í góðum kolmunna. Til að þau skili sem bestum árangri þarf að nota þau rétt og hafa góð stýrikerfi til að hámarka kosti kælikerfanna. Þau kælikerfi sem nú eru á markaði eru sjókælikerfi (RSW/RFW), krapakerfi (CSW/CFW) og vökvaískerfi (CSW) og eru sjó- kælikerfin langalgengust af þess- um kerfum. Eitt vandamál sem skapast hefur beint við kælingu kolmunna er það að hann tekur upp salt þegar kælt er með kældu saltvatni, ís blönduðum sjó eða vökvaís búnum til úr sjó. Afleið- ingin getur verið verðfelling á fiskmjöli sem unnið er úr þessu hráefni en saltinnihald mjöls má ekki fara yfir meira en 3%, það jafngildir því að saltinnihald hrá- efnis má ekki fara yfir um 0,6%. Kolmunni er mun viðkvæmari en síld með tilliti til saltupptöku í Kæling kolmunna lykillinn að hráefnisgæðum Heildarafli íslenska flotans árið 2003 var um 2 milljónir tonn, aflaverðmætið var um 67 millj- arðar og útflutningsverðmætið um 114 millj- arðar. Á mynd 1 sést að afli uppsjávarfiska er um 72% af magninu en aðeins um 14% af út- flutningstekjum sjávarafurða. Kæling og kæld geymsla á afla frá veiðum til vinnslu er mikil- vægur þáttur í að auka verðmæti uppsjávar- fiska og eru þar mikilvæg tækifæri sem vert er að kanna. Þessi grein er unnin upp úr niður- stöðum úr norrænu verkefni sem meðal ann- ars var styrkt af Norrænu nýsköpunarmiðstöð- inni, (NIC). Bjarki Jónas Sigurjón Greinarhöfundar eru Bjarki Jónas Magnús- son og Sigurjón Ara- son. Bjarki Jónas er forstöðumaður þróun- ar- og tækniseturs Sæplasts hf., en Sig- urjón er yfirverkfræð- ingur á Rf/dósent við Háskóla Íslands. 0% 20% 40% 60% 80% 100% Afli (%) Aflaverðmæti (%) Útflutningsverðmæti (%) Botnfiskafli Flatfiskafli Uppsjávarafli Skel- og krabbadýraafli Mynd 1. Skipting afla eftir megin aflaflokk- um. Talnagrunnur er frá 2003 og var aflinn þá 1.980 þúsund tonn, aflaverðmæti 67,3 milljarðar og útflut- ingsverðmæti var 113,7 milljarðar. aegirmai2005-nota 27.5.2005 17:08 Page 21

x

Ægir

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Ægir
https://timarit.is/publication/584

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.