Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.09.1965, Blaðsíða 16

Tímarit Máls og menningar - 01.09.1965, Blaðsíða 16
Halldór Laxness Mannlíí hér íyrir landnámstíð Aí orsökum sem reyndar skifta ekki máli ætlaði ég íyrir nokkrum árum að forvitnast af bókum um mannaferðir á Jslandi fyrir landnámstíð, en tókst ekki að liafa uppá málsmetandi heimildarmönnum öðrum en þeim tveim sem allir þelckja um komu íra híngað áður en landnámsmenn tóku sér bólfestu. En heimildir þessar tvær hafa sér það þó til ágætis að þær eru sín úr hvorri áttinni, semsé sín úr hvoru landi, sín frá hvorum tíma; sá sem síðar skrifar virðist ekki hafa spurnir af hinum fyrri, þó ekki sé hægt að þvertaka fyrir það, en báðir segja frá sama hlut. Frásögn af forverum norðmanna hér stend- ur þannig báðum fótum í jötu, ef leyfilegt væri að nota það orðtak hér. Dicuil skrifar um það bil árið 825, Ari 300 árum síðar. Því miður eru báðir helsti fáorðir um málið. Eg skal bæta því við að eitt þriðja rit er til sem sum- um virðist hafa einhverja glóru um þetta efni, Navigatio Brendani. Sú bók er talin samsetníngur frá 9. öld, þó þar séu að visu einhverjir bjórar úr eldri endurminníngum írskra sæfara. Sá maður sem bók þessi þykist hafa vit sitt úr, Brendan heilagur, var á dögum eitthvað 400 árum áður en hókin var samin og svipuðum árafjölda fyrir landnámstíð á íslandi. Þetta er mestan parl kynjasaga. Brendan er útaf fyrir sig og verður látinn eiga sig hér. Ara og Dicuil ber saman um að þeir menn er híngað fóru af Irlandi fyrir landnámstíð hafi verið „klerkar“. Ari segir: „Þá voru hér menn kristnir þeir er norðmenn kalla papa.“ OrðiS papi kemur fyrir í nokkrum örnefnum á Suðausturlandi og eru þær nafngiftir sjálfstæður vitnisburður fyrir sig. Ann- arsstaðar á slóðum klerklegra sæfara af írlandi hafa norrænir menn gefið stöðum svipuð nöfn eftir þessum körlum. Á Hjaltlandi einu er fjöldi örnefna dreginn af pöpum. Víst er um það að örnefni þessi eru ekki smíðuð af írum sjálfum, enda er orðið papi hvorki til á írsku né eingilsaxnesku. Fritzner bendir á að orðið sé til á miðlágþýsku og kunna norðmenn að hafa haft það þaðan. Dicuil notar einfaldlega hið latneska orð yfir klerka, clerici, um þessa kristnu menn. Ari tekur greinilega fram að það sé málvenja norðmanna að kalla þá papa. Eigi að síður mætti ímynda sér að papi gæti verið lánsorð úr grískri kristni sem norrænir menn þektu fyrir kristnitöku í Noregi, því með 126
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132
Blaðsíða 133
Blaðsíða 134
Blaðsíða 135
Blaðsíða 136
Blaðsíða 137
Blaðsíða 138
Blaðsíða 139
Blaðsíða 140

x

Tímarit Máls og menningar

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.