Tímarit Máls og menningar - 01.03.1992, Blaðsíða 90

mundi, sjálfur Jónas Hallgrímsson skáld og
náttúrufræðingur.
Kristín Jónsdóttir hefur orðið í frásögn
þessari, segir frá í fyrstu persónu og lýsir
því glöggt hvernig fyrir hana var lagt, þá
unglingsstúlku, að þjóna Jónasi til sængur,
hafa til heitt þvottavatn og draga af honum
vosklæði. Heldur frásögnin síðan áfram
sem hér segir:
Þegar ég var búin að hita vatnið fór ég inn
í gistinguna til þess að setja sængurverin á
sængur og kodda og búa um rúmið. Þunnt
bil var á milli stofúnnar og gistingarinnar
svo ég heyrði glöggt að maddaman spurði
gestinn hvort hann vildi ekki fara að hvíla
sig. Hann sagði: „Ég var dálítið þreyttur og
nú er ég búinn að hvfla mig, en helst vil ég
sofa úti í kirkju.“ Maddaman næstum því
kallaði: „Aldrei á mínu heimili hefur neinn
gestur þurft að sofa úti í kirkju og nú eru öll
gestarúm auð og þau bíða eftir að hvfla þá
gesti sem hingað koma.“ Ég heyrði ekki
meira, af því að ég fór að sækja vatn í
vatnskönnuna fyrir fótaþvottinn. Ég heyrði
að maddaman fylgdi gestinum í gistinguna
og hún kom svo inn í eldhúsið til mín og
bað mig þegar ég héldi að maðurinn væri
búinn að þvo andlit sitt og hendur að draga
af honum vosklæði sem hann vildi ekki fara
úr þegar hann kom, og þjóna honum til
sængur. „Þú veist nú hvað það er, telpa mín,
svo vel kann mamma þín að þjóna gestum
til sængur.“
Eftir dálitla stund barði ég létt þrjú högg
á dymar og maðurinn sagði mér að koma
inn. Ég kom inn, bauð gott kvöld, setti
könnuna á sinn stað og heilsaði síðan með
handabandi. Ég gat aldrei fengið af mér að
rjúka að alókunnugum mönnum og kyssa
þá eins og á þeim tímum var almennur
siður. Maðurinn var sestur á stólinn; hann
stóð upp og tók með föstu handtaki í hend-
ina á mér, ég sagði honum að ég væri komin
til þess að draga af honum vosklæðin. „Þess
þarf ekki, það geri ég sjálfur," svaraði hann.
Ég fór út með þvottafatið, hellti úr því,
skolaði það innan og hellti aftur í það volgu
vatni úr könnunni. í því ég kom inn hafði
gesturinn farið úr útlendum stígvélum og
var í sokkunum; ég beygði mig þegjandi og
dró af honum sokkana eins og venja var við
gesti. Þá sagði gesturinn: „Þetta hefði ég nú
getað gert sjálfur.“ „Það er rétt,“ sagði ég,
„en maddaman bað mig að þjóna yður til
sængur og það verk þykist ég gera eins vel
og ég get.“ Síðan tók ég þegjandi þvottafat-
ið og þvoði á honum fætuma sem voru
mjög óhreinir og sums staðar rauðir og ekki
lausir við bólgu. Þegar ég hafði lokið því
verki sagði gesturinn: „Þakka yður fyrir,
mér var sannarlega þörf á fótabaði. Hvað
heitið þér?“ Ég sagði nafn mitt. Þá sagði
hann: „Vitið þér nafn mitt?“ Ég svaraði:
„Ég veit aðeins það um yður sem maddam-
an sagði mér, að þér eruð náttúrufræðingur
að rannsaka náttúru lands okkar, um nafn
yðar spurði ég ekki.“ Þá tók hann upp eftir
mér orðin „land okkar“, þagði augnablik en
sagði síðan eins og við sjálfan sig: „Svo
þyrfti það að vera að allir gætu sagt með
sanni landið okkar.“ Svo spurði hann:
„Emð þér vinnukona hér?“ Ég sagði sem
var, að ég væri dóttir eins hjáleigubóndans
hér frá staðnum. Þá sagði hann: „Ég heiti
Jónas Hallgrímsson.“ „Emð þér Jónas
Hallgrímsson skáld?“ spurði ég. „Skáld er
ég ekki ennþá, en ég vildi verða skáld,“
svaraði hann. Þá rann ljós upp fyrir mér.
Sannarlega var þessi maður Jónas Hall-
grímsson skáld. Ég horfði fast á hann og
mætti þessum dökku, gáfulegu augum sem
vom eins og þau gætu horft inn í sál manns.
Ég var alltaf vön því að segja það sem mér
bjó í brjósti og ég hugsaði: varla er nú þessi
maður mikið lærðari en hann sr. Guðmund-
ur og hika ég ekki við að segja við hann það
sem mér dettur í hug. Ég sagði: „Ef Jónas
Hallgrímsson væri ekki skáld þá hefur ekk-
80
TMM 1992:1