Dagblaðið Vísir - DV - 20.12.2010, Blaðsíða 22

22 | Viðtal 20. desember 2010 Mánudagur
Ó
skar Hrafn Þorvaldsson skaust fyrst
fram á sjónarsviðið sem gríðarlega
efnilegur knattspyrnumaður í KR en
meiðsli hindruðu feril hans. Hann
er þrjátíu og sjö ára í dag en eftir
að knattspyrnuferlinum lauk hóf hann störf
sem íþróttafréttamaður. Það kom snemma í
ljós að blaðamennskan lá vel fyrir honum og
var hann fljótlega kominn í almennar frétt-
ir og orðinn fréttastjóri á DV. Hann reif síðan
Vísi upp þegar hann gerðist fréttastjóri þar
og bjargaði fréttastofu Stöðvar 2 úr söguleg-
um lægðum. Þessi jólin hefur þjóðin þó feng-
ið að kynnast honum sem rithöfundi en hann
er með eina af bókunum í jólabókaflóðinu,
glæpasöguna Martröð millanna, sem fjallar
um morð í útrásinni.
„Að skrifa bók snýst um að hafa tíma og
hann hafði ég ekki áður,“ segir Óskar aðspurð-
ur um af hverju hann hafi ákveðið að setjast
niður og skrifa skáldsögu. „Eftir að ég hætti
á stöð 2 hafði ég helling af tíma. Ég, eins og
margir blaðamenn og aðrir Íslendingar ef-
laust, hafði lengi gengið með þá hugmynd að
skrifa bók. Núna var einhvern veginn staður-
inn og stundin. Ef þú ert í blaðamennskunni
af lífi og sál hefur þú ekkert sérstaklega mik-
inn tíma aflögu til að gera aðra hluti. Ég hef
aldrei skilið menn sem geta það. Fyrst ég er
byrjaður aftur að vinna veit ég sjálfur ekkert
hvernig framhaldið verður,“ segir Óskar, en af
hverju krimmi?
„Ég er búinn að vera blaðamaður í tíu ár.
Fyrst íþróttafréttamaður og síðan í glæpum og
viðskiptalífi. Sá skáldskapur höfðar meira til
mín en annar. Maður leitar alltaf í áhugasvið
sitt þegar maður byrjar að skrifa.“
Fréttirnar sem ekki voru sagðar
Í bókadómi DV um Martröð millanna var ritað
að þarna væru fréttirnar sem ekki höfðu verið
sagðar í hruninu. Margar af þeim sögum sem
hafa spunnist í kringum útrásina, kókaínpartí
og fleira, sé þarna komið á prent. Eins má sjá
strax á fyrstu síðu ritstíl eins íslensks útrásar-
víkings í bréfi sem ein sögupersónan skrifar.
„Ég held að það sé fullmikil einföldun að
segja að eitthvað sem mátti ekki fara á prent
eða í loftið sé í bókinni. Blaðamennskan væri
létt starf ef við gætum fyllt fjölmiðlana af því
sem við heyrum og létum ekki sannleikann
spilla góðri sögu. Að einhverju leyti sækir
maður efniviðinn í það umhverfi sem maður
lifir í. Maður tekur upp hluti hér og þar þannig
klárlega kannast einhverjir aðilar við sig í bók-
inni. Ég væri hissa ef svo væri ekki. Ég get samt
ekkert sagt hverjir eru hvað því þetta er nátt-
úrulega skáldsaga,“ segir Óskar og bætir við:
„Þegar ég var til dæmis að skrifa um blaða-
menn í bókinni notaði ég mikið persónur sem
ég vann sjálfur með. Þegar ég skrifa um útrás-
arvíkinga var eðlilegt að leita fyrirmynda hjá
þeim sem voru mest áberandi í útrásinni en
ekki einhvern gaur í heildverslun í Garðabæ.
Það væri ekkert köld vatnsgusa ef þessir menn
myndu kannast við sig í sumum af persónum
bókarinnar.“
Kominn með útgáfusamning við þýskt
forlag
Stjörnunum hefur ekkert rignt yfir Martröð
millanna af höndum gagnrýnenda en þrír
dómar hafa birst um bókina. „Ég tók strax
þá ákvörðun að nálgast þetta af æðruleysi.
Ég er óþekktur rithöfundur að gefa út mína
fyrstu bók í samkeppni sem á sér örugglega
enga hliðstæðu,“ segir Óskar, en hvernig hafa
viðtökurnar verið? „Þær hafa verið blendnar.
Fólk hefur komið að máli við mig og hringt í
mig til að hrósa mér. Gagnrýnendur eru þó
ekkert sérstaklega ánægðir með hana. Það
er ekkert skemmtilegt en aftur á móti ekk-
ert sem ég get gert í. Sumu verður maður sár
yfir en annað verður maður bara að sætta
sig við. Ég skrifa ekki fyrir gagnrýnendur en
sumt af því sem komið hefur fram hjá þeim
er réttmætt og ég mun reyna að nýta mér það
ef ég skrifa aðra bók,“ segir hann og heldur
áfram: „Það er samt gleðilegt, þrátt fyrir mis-
jafna gagnrýni, að nú þegar er komið eitt út-
gáfufyrirtæki í Þýskalandi sem ætlar að gefa
bókina út. Sex útgáfur börðust um réttinn og
hið virta Aufbau Verlag bauð hæst. Þetta seg-
ir manni að það er áhugi erlendis á þessum
blessuðu útrásarvíkingum og lifnaðarhátt-
um þeirra. Bókin verður ein af aðalbókum
Aufbau vorið 2012 sem er mikill heiður fyr-
ir mig.“
Langaði að öskra á viðkomandi
Á sínum tíu árum í blaðamennskunni hefur
Óskar oft skrifað gagnrýnar greinar og dæmt
fjölda manns fyrir frammistöðu þeirra í knatt-
spyrnuleikjum á dögum sínum sem íþrótta-
blaðamaður. Hvernig er núna að sitja hin-
um megin við borðið og lesa dóma um verk
sín? „Suma dóma kaupi ég alveg. Maður get-
ur samt orðið svolítið sár yfir gagnrýni sem
er persónuleg þar sem smáatriði eru gerð að
aðalatriðum eins og í dómi Arnar Arnarson-
ar í Mogganum. Langaði mig að taka upp sím-
ann og öskra á hann? Já, kannski í svona tíu
mínútur eftir að ég las dóminn. Þetta er samt
bara persónuleg skoðun hans og ég get ekk-
ert breytt upplifun hans á þessari bók. Ég hélt
samt að ég myndi eiga erfiðara með að taka
þessu,“ segir hann, en mun koma önnur bók?
„Auðvitað kitlar hugmyndin um að skrifa
aðra bók því ég lærði heilmikið á að gera
þessa. Það freistar að athuga hversu mikið
komst inn í hausinn á mér af því sem hið góða
fólk sem ég vann með var að reyna kenna mér.
Síðan breytir þessi samningur í Þýskalandi
auðvitað miklu. Hann gefur manni byr und-
ir báða vængi. Ef ég skrifa aðra bók hugsa ég
að það verði aftur krimmi. Ég finn fyrir því að
útgefandi minn vill fá aðra bók en það er bara
spurning um hvort og hvernig manni tekst að
samræma bókarskrif og vinnu,“ segir Óskar
Hrafn.
Stöð 2 eins og jólaboð allan ársins hring
Eftir að Óskar Hrafn hafði gert góða hluti sem
fréttastjóri Vísis, sem undir hans stjórn varð
töluvert beittari, fékk hann eina stærstu stöðu
nokkurra fjölmiðlamanna á landinu. Hann
var gerður að fréttastjóra Stöðvar 2 og Vísis,
sá því bæði um sjónvarpsfréttirnar og næst-
stærsta vef landsins. Óskar verður seint þekkt-
ur sem einhver jakkafatatýpa. Stuttermabol-
urinn, hettupeysan og strigaskórnir eru hans
auðkenni. Hvernig voru viðbrögðin þegar
hann var settur yfir sjónvarpsstjörnurnar?
„Eldra liðið var skeptískt. Þarna var ein-
hver gaur í stuttermabol og strigaskóm mætt-
ur til að segja þeim hvernig þau áttu að gera
þetta. Það var pottþétt einhver sem myndaði
sér fyrirfram skoðun á mér. Þetta er náttúru-
lega tuttugu ára gömul fréttastofa þar sem
sama liðið er búið að stýra og sama fólkið búið
að vinna þarna lengi. Þetta var svolítið eins
og jólaboð alla daga ársins, stór fjölskylda
sem hafði komið sér þægilega fyrir á frétta-
stofunni. Kannski of þægilega. Þannig þegar
einhver pönkfrændi kemur inn í svona partí
þá bregður einhverjum. Ég kom líka inn með
mína fortíð á DV og svo Vísi sem við hresstum
og gerðum beittari og grimmari. Þá held ég að
fólk hafi nú hugsað aðeins út í hvað það var
komið. Það tók mig samt bara klukkutíma að
snúa liðinu,“ segir Óskar Hrafn.
Ekki má vanmeta reynslu þeirra eldri
Þegar Óskar tók við fréttastofu Stöðvar 2 var
hún búin að ganga í gegnum mikinn öldudal
og áhorfið var ansi lítið. Undir forystu Óskars
unnu fréttir Stöðvar 2 sig upp og voru komn-
ar með mjög gott áhorf á tiltölulega skömmum
tíma. En hver var galdurinn? „Meiri metnaður
og sterkari sjálfsímynd,“ segir Óskar. „Kannski
kom maður líka inn með einhverja þekkingu á
því sem seldi. Það þarf að selja allt í dag. Það
virðast bara vera Fréttablaðið og RÚV sem eru
hafin yfir það að þurfa selja nokkurn skapað-
an hlut. Það lesa allir eða horfa á það sem þær
fréttastofur hafa upp á að bjóða,“ segir Óskar en
viðurkennir að hrunið hafi hjálpað mikið til.
„Hrunið hjálpaði auðvitað til. Ég var búinn
að vera tvær vikur á Stöð 2 þegar Glitnir var
þjóðnýttur. Það er alveg klárlega hægt að finna
verri tíma til að taka við sjónvarpsfréttastofu.
En síðan vann fólk líka mjög mikið. Það var
ótrúlegur metnaður í gangi,“ segir hann en eins
og góður knattspyrnuþjálfari yngdi Óskar mik-
ið upp á Stöð 2 og gaf mörgum ungum frétta-
mönnum á borð við Andra Ólafsson, Breka
Logason og Sigríði Mogensen tækifæri.
„Þú þarft ákveðna blöndu í þetta,“ segir
hann. ,,Þú þarft ungt og metnaðarfullt fólk en
þú þarft líka að vera með eldra og reyndara
fólk. Í allri æskudýrkuninni má ekki gleyma að
bera virðingu fyrir þeim sem eldri og reyndari
eru. En vissulega gaf ég ungu fólki tækifæri og
það stóð sig svo sannarlega.“
Sjónvarpsfólk er prímadonnur
Þó að Óskar Hrafn hafi stýrt fréttastofu Stöðvar
2 og Vísis á stuttermabolnum geta sjónvarps-
fréttamenn ekki leyft sér þann munað. Óskar
segir töluverðan mun á blaðamönnum og svo
sjónvarpsfréttafólki. „Blaðamenn geta mætt í
vinnuna án þess að hafa sig eitthvað sérstak-
lega til. Sjónvarpsfólk býr ekki við þann lúxus.
Það er alltaf vel til fara og þarf í raun að vera
tiltölulega upptekið af útliti sínu. Ef þú ert með
bólu á kinninni eru allar líkur á fólkið hætti að
hlusta á fréttina og horfi bara á bóluna. Það eru
því miklar kröfur gerðar varðandi útlit. Sjón-
varp er einfaldlega hégómlegur bransi hvort
sem um er að ræða fréttatíma eða skemmti-
dagskrá,“ segir hann.
„Sjónvarpsfólkið er einnig öðruvísi að því
leyti að það er prímadonnur. Mín tilfinning er
sú að það gerist eitthvað hjá fólki þegar einhver
fer að horfa á þig úti í búð og fer að pískra eitt-
hvað vegna þess að þú ert þekktur úr sjónvarpi.
Þá verður fólk mun meðvitaðra um sjálft sig.
Sumir leiða þetta hjá sér en aðrir verða alltaf
uppteknari af sjálfum sér,“ segir Óskar en það
er fleira ólíkt með blaða- og sjónvarpsfrétta-
mönnum.
„Þetta er allt harðduglegt fólk en vinnu-
mórallinn er öðruvísi á fréttastofum sjónvarps
en hjá blaðamönnum á dagblöðum því það
hefur alltaf verið fylgt betur eftir kjarasamn-
ingum hjá sjónvarpsfólki. Níu til níu vaktir, sjö
daga í röð, þekkjast ekki í sjónvarpi. Allir sem
hafa unnið á blöðum sem heita ekki Morgun-
blaðið þekkja samt þær vaktir,“ segir Óskar en
tekur samt fram að það hafi ekki verið neitt mál
að stýra hans fólki og margt af hans besta sam-
starfsfólki innan Stöðvar 2 hafi verið reyndustu
sjónvarpsfréttamennirnir.
Togstreita vegna eigandans
Í gegnum allt hrunið flutti Stöð 2 fréttir, eins og
aðrir miðlar, af alls kyns vafasömum viðskipta-
háttum útrásarvíkinganna. Óskar Hrafn var þó
í erfiðari stöðu en margir fréttastjórar því eig-
andi Stöðvar 2 er Ingibjörg Pálmadóttir, eig-
inkona Jóns Ásgeir Jóhannessonar. Óskar seg-
ir að frétt hjá sér hafi þó aldrei verið stöðvuð.
„Aldrei.“
En var það reynt? „Nei, aldrei. Menn höfðu
samt skoðanir á því hvort fréttir ættu rétt á því
að fara í loftið,“ segir hann en viðurkennir að
það hafi verið lýjandi hversu mikil togstreita
myndaðist á milli sín og yfirmanna fyrirtækis-
ins vegna frétta af eigandanum.
„Það er klárlega þannig þegar maður er með
eiganda sem er með mikil umsvif og er mjög
áberandi og tiltölulega stór gerandi í mörgum
af viðkvæmustu málum hér á landi eftir hrun.
Hann ræður náttúrulega fólk í efstu lög fyrir-
tækisins sem er hans fólk. Slíkt hefur tilhneig-
ingu til að skapa togstreitu á milli miðlanna og
þeirra sem að eiga miðlanna,“ segir Óskar og
heldur áfram:
„Það sem var lýjandi var að maður fann
hressilega fyrir óánægjunni þegar eigandinn
átti í hlut. Þá fann ég meira fyrir því en aðrir.
Það er togstreitan. Menn reyndu samt aldrei
að beita valdi sínu til að stoppa fréttir eða hafa
áhrif á fréttamenn. Ég hef ekkert út á eignar-
hald Jóns Ásgeirs að setja þannig séð. Hann
sem eigandinn hegðaði sér ekkert ósæmilega.
Honum sem eiganda er frjálst að frekjast og
djöflast eins mikið og hann vill. Það er alveg
eins hjá Glitni. Það er ekkert óeðlilegt að reyna
ná sínu fram og reyna að skera sem stærstan
bita af eigin köku. Það veltur bara á þeim sem
stýrir dæminu hverju sinni að standa í lappirn-
ar. Ég veit að ég gerði það, alveg járngrimmur.“
Gerði mistök, axlaði ábyrgð og hætti
Það var þó ekki vegna þessarar togstreitu sem
Óskar Hrafn sagði upp sem fréttastjóri Stöðvar
2 og Vísis. „Ég hefði alveg getað haldið áfram
í átta ár þess vegna í svona togstreitu. Þetta er
bara hluti af starfinu og partur af því sem mað-
ur verður að takast á við. Þetta er ágætlega vel
launað starf og því fylgir ábyrgð og þú þarft að
taka einhverja slagi. Eina ástæðan fyrir því að
ég sagði upp er að ég gerði mistök,“ segir Óskar.
Mistökin sem hann ræðir um tengjast frétt sem
Stöð 2 birti 27. júlí 2009 um millifærslur Björg-
ólfsfeðga, Magnúsar Þorsteinssonar og Karls
Wernerssonar á peningum í skattaskjól. Eft-
ir að fréttin birtist hringdu þeir allir og heimt-
uðu leiðréttingu. Óskar og hans fólk þráaðist
við og taldi sig hafa lögmæta frétt í höndunum.
Eftir að mennirnir sem áttu hlut að máli í frétt-
inni stefndu Stöð 2 fóru þó hlutirnir að snúast í
höndunum á Óskari.
„Þá kom í ljós að heimildarmaður okkar
mátti ekki bera vitni í lokuðum dómsal og hann
treysti sér ekki til að koma fram undir nafni. Þá
vorum við komnir í mjög skrýtna stöðu. Við
vorum ekki með nein gögn og heimildarmaður
okkar gat ekki talað. Þetta var eins og að ganga
inn á stríðssvæði með vatnsbyssu. Sönnunar-
byrðin lá hjá okkur því það kom aldrei til greina
Hárrétt ákvörðun
að hætta á Stöð 2
Óskar Hrafn Þorvaldsson sagði upp störfum
sem fréttastjóri Stöðvar 2 og Vísis fyrr á árinu vegna
fréttar um peningaflutninga í skattaskjól sem frétta-
stofan þurfti síðan að draga til baka. Í viðtali við
Tómas Þór Þórðarson viðurkennir Óskar að tog-
streita hafi myndast á milli sín og yfirboðara sinna
vegna frétta af eiganda stöðvarinnar, Jóni Ásgeiri
Jóhannessyni. Fyrir jólin gaf hann út glæpasöguna
Martröð millanna en hann er nú kominn með út-
gáfusamning við þýskt forlag. Óskar segir einnig frá
því hvernig blaðamannsstarfið getur heltekið mann
og að einu sinni hafi sonur hans beðið spenntur eftir
afmælisgjöf sem kom seint því pabbi var í símanum
vegna vinnunnar.