Skírnir - 01.01.1943, Blaðsíða 9
Guöm. Finnbogason
íslendingar^
Lífið er verðandi, sífelld viðleitni, barátta við örðug-
leika. Þegar vér lýsum manni eða þjóð, þá erum vér að
reyna að sýna eðlið, sem birtist í þessari baráttu, en eðlið
er hið varanlega í viðleitninni, það kemur fram í stefn-
unni, sem lífið tekur, jafnskjótt og það fær rutt örðug-
leikunum úr vegi, í forminu, sem það gefur efninu, þegar
það fær vald yfir því, í svipnum, sem það „meitlar í
ásýnd heimsins“.
Eðli þjóðar verðum vér að ráða af verkum hennar, við-
leitni og hugsjónum, í því umhverfi, sem hún hefir lifað í,
líkt og þegar vér reynum að lýsa fjölhæfum höfundi, og
vér verðum að meta þjóðina eftir því, sem hún hefir gert
bezt í hverri grein, eins og vér mælum hæð fjallsins þar
sem það rís hæst.
Hin íslenzka þjóð hefir frá upphafi íslands byggðar
(874 e. K.) verið fámennasta menningarþjóð heimsins.
Fólksfjöldinn hefir, að því er næst verður komizt, lengst
af verið um 50 000, árið 1786 varð hann ekki nema rúm
38 000, í ár er hann um 122 000. Þessi fámenni hópur
hefir búið á eylandi, sem er c. 103 000 km1 2 að stærð, norð-
ur við heimskautsbaug. Landið er, eins og eitt skáld þess
1) Grein þessa samdi ég árið 1939 fyrir hollenzkan fræðimann,
er undirbjó rit um einkenni allra Evrópuþjóða, og var um hverja
þjóð ritað af innlendum manni. Bókin var tilbúin á ensku, er styrj-
öldin hófst, en þá varð að hætta við útgáfuna. Greinin er að mestu
útdráttur úr bók minni „fslendingar", en með því að sú bók er nú
uppseld og margir af lesendum Skirnis munu ekki hafa lesið hana,
en greinin hefir nú verið gefin út á ensku af félaginu ,,Ariglia“ í
Beykjavík, mun afsakanlegt að birta hana hér. Höf.