Jökull - 01.12.1955, Blaðsíða 42

J Ö KLABREYTIN GAR 1954/1955
(GLACIER VARIATIONS IN METERS)
Breytingar frd næstsíðustu mœlingu eru taldar
í metrum. Þýðir styttingu, en + framskrið.
I. Drangajökull Breyting
1. Kaldalónsjökull ................. -t-
2. Leirufjarðarjökull ............... -4- 110
3. Reykjarfjarðarjökull ............. -f- 72
II. Mýrdalsjökull
4. Sólheimajökull vestan til . . . . ~ 26
— austan til ......................... 20
5. Jökulhöfuð ............................. 0
III. Vatnajökull
6. Skeiðarárjökull vestan til . . . . -t- 40
— austan til ...................... ~ 93
7. Morsárjökull....................... -4 88
was first found on Sefit. lst by people then
staying at Sveinstindur S of Langisjór, but the
hlaup taas not observed until the 3rd of Sep-
tember, although it may have commenced ear-
lier. Fig. 4 is a graph of the discharge of Skaftá
at Skaftárdalur during t.he hlaup. S. Rist has
calculated the total volume of the hlaup uiater
to 226 mill. kms ± 20%.
On Sefjt. 7th P. Hannesson and S. Thorarins-
son made a reconnoitring flight over Western
Vatnajökull. Pilot was B. Pálsson. They founcl
that the outlet of the jökulhlaup was short NE
of Langisjór as indicated by an arrow on Fig. 3.
They also observed that ab. 8 km NW of the
Grimsvötn depression an ellipse shaped cauldron
had been formed (Fig 2). Its max. length, from
NNW towards SSE, was ab. 2,5 km, its max.
deptli ivas estimated 100 á 150 m and its volume
100 á 200 mill. ms. The situation of the cauldron
is shoivn on Fig. 3. The course of the hlaup indi-
cates that the subglacial t.opography of SW-
Vatnajökull is predominated by the same NE-
SW tectonic that characterizes the Langisjór
area. It may be regarded as certain that the
cauldron is due t.o subglacial melting either by
solfatara activity or possibly by a small sub-
glacial eruption.
It may be added t.hat the ablation area of
Skaftárjökull and Tungnaárjökull, wh.ich in
September 1945 ivas heavily broken up clue
to a sudclen advance of these glaciers, has
now a very even surface, and the fronts of these
glaciers, which in 1945 were very steep, are now
t.hin regression fronts.
8. Skaftafellsjökull ............ -f- 31
9. Svínafellsjökull norðan til . . -h- 15
— sunnan til............... + 3
10. Virkisjökull (Falljökull).... + 5
11. Kvíárjökull .................. -h- 32
12. Hrútárjökull........................ 34
13. Fjallsjökull ................... ~ 4
14. Breiðamerkurjökull vestan ár -h 28
— austan ár ................. -h- 49
15. Fellsjökull .................... ~
16. Brókarjökull ................... + 33
17. Birnujökull .................... ~ 2
18. Heinábergsjöklari
Eyvindstungnakollur ................ 10
Syðri jökull (Skálafellsj.) .... -h- 25
Nyrðri jökull (Heinabergsj.) . 35
19. Fláajökull.......................... 47
IV. Hofsjökull
20. Nauthagajökull ................. ~ 4
21. Múlajökull ..................... + 15
Víða er mælt á 2—5 stöðum við sama jökul-
sjrorð, og er þá birt meðaltal þeirra mælinga.
Alls voru 50 mælingastaðir í ár. Þar af sýna 41
styttingu (82%), 2 kyrrstöðu (4%) og 7 fram-
skrið (14%).
Athugasemdir.
6. — Skeiðarárjökull. Hannes Jónsson, Núps-
stað, setti merki austan Blautukvíslar vorið 1955
og mældi aftur 5. nóv. — Súla gróf sér djúpan
farveg suður með jökulröndinni fyrir nokkrum
árum, en tók þá beina stefnu í Blautukvísl.
Nú hefur jökullinn liörfað svo mikið, að far-
vegurinn er langt frá jökli.
14. — Breioamerkurjökull skreið fram vetur-
inn 1954/55 milli Esjufjalla- og Mávabyggða-
randa, en þegar í maímánuði 1955 tók hann að
hörfa til baka.
15. — Fellsjökull hefur eyðzt mjög „og er
orðinn svo lítill, að hann nær ekki neitt niður
á sandinn í dalnum, og mjög mjór. Lítur út fyrir,
að þarna sé gil í dalbotninum og jökullinn
bara í gilinu. Gabbróklappir eru þar báðum
megin,“ skrifar Þorsteinn á Reynivöllum.
16. — Brókarjökull hefur hlaupið fram, þó
sýnist mælingamanni hann hafa lækkað. Stórt
bjarg er fremst á jökulsporði.
18. ~ Heinabergsjöklar. Þar hefur verið greint
rnilli syðra og nyrðra jökuls, er sameinast fram-
an undir Hafrafelli. Að réttu lagi mun syðri
jökullinn lieita Skálafellsjökull, en nyrðri
Heinabergsjökull. Eyvindstungnakollur er uppi
á Skálafellshnútu. /. Ey.
40