Þjóðmál - 01.12.2009, Blaðsíða 58

56 Þjóðmál vetur 2009
Aðalástæða aukinnar vatnsnotkunar er
hvorki iðnvæðing né mannfjölgun, heldur
breyttir neyzluhættir mannkyns . Til að rækta
1 kg af hveiti þarf rúmlega 1 .000 l af vatni, en
það þarf um 15 .000 l af vatni til að framleiða
1 kg af nautakjöti . Til að framleiða mat ofan
í hvern Bandaríkjamann og Evrópubúa þarf
u .þ .b . 5000 l af vatni á sólarhring . Í hið græn­
metisríka fæði Afríku­ og Asíubúa fara aðeins
um 2000 l á dag per íbúa . Neyzlu vatns notk un
Vesturlanda til drykkjar og hreinlætis nem ur
100–250 l á sólarhring .
Árið 1985 nam kjötneyzla hvers Kínverja
um 20 kg, en nú, aldarfjórðungi seinna, mun
neyzla þeirra hafa aukizt um 30 kg . Þessir
breyttu neyzluhættir jafngilda 390 km3 af vatni
eða tæplega allri vatnsnotkun Evrópumanna .
Þróun vatnsnotkunar á Vesturlöndum
hefur verið í átt til bættrar vatnsnýtni . Á
tímabilinu 1975­2000 minnkaði vatnsnotkun
í ýmsum þessara landa og Japan úr um 0,3
m3 / USD VLF í 0,03 m3 / USD VLF, eða
nýtnin tífaldaðist m .v . verga landsframleiðslu
í bandaríkjadölum .
Stórfyrirtæki heimsins hafa mörg hver á
stefnu sinni að draga úr vatnsnotkun á hvert
framleitt tonn . Álframleiðendur eru þar engin
undantekning . Þannig hefur ISAL tekizt að
minnka vatnsnotkun um yfir 100 l/s á sama
tíma og framleiðslan hefur aukizt .
Nýjasta átakið í endurnýtingu kælivatnsins
var að dæla allt að 50 l/s um nýja vatnslögn,
sem ISAL lagði út á golfvöll Keilis við Hafn­
arfjörð og tekin var í notkun í maí 2009 . Þetta
vatn er notað til vökvunar golfvallarins og til
myndunar fallegrar tjarnar þar á vellinum .
Auðlindastjórnun
Yfirvöld víðast hvar í heiminum munu standa frammi fyrir því verkefni á næstu
tveim ur áratugum að spara vatn . Það verður að­
eins gert með því að bæta nýtnina . Stjórn mála­
menn þurfa að reka áróður fyrir vatnssparn aði
og að búa í haginn fyrir bætta nýtni bænda,
iðnaðar og almennings . Hagfræð ingar vita
vel, hvert er öflugasta ráðið til þess . Það er
að koma á laggirnar verðmyndun á vatni,
sem endurspeglar verðmæti þess . Áratugum
saman hefur þetta verið reynt gagnvart land­
búnaði án árangurs . Bændur hafa veitt harð­
vítuga andspyrnu gegn slíkri markaðs væðingu .
Þeir afneita verðlagningu á grund velli skorts,
af því að vatnið kemur af himnum ofan . Eng­
in ríkisstjórn á þetta vatn, og þess vegna getur
engin ríkisstjórn tekið gjald fyrir það .
Sú leið hefur verið farin í Ástralíu að veita
bændum réttindi á ákveðnu magni vatns,
sem eru framseljanleg . Þetta svipar til hins
framseljanlega kvótakerfis í íslenzkum sjávar­
útvegi . Ef bændurnir vilja nota meira vatn
en nemur kvóta þeirra, verða þeir að kaupa
réttindin af nágranna . Þetta kvótakerfi hefur
leitt til markaðar, sem hefur beint auðlindinni
til þeirra nota, sem hagkvæmust eru . Þannig
virka markaðir .
Heimild: “UN World Water Development Report” (tölur um Ísland áætlaðar af höf .)