Álit: tímarit löggiltra endurskoðenda - 01.01.1996, Blaðsíða 24

Óháð og hlutlæg endurskoðun
- Álitsgerð -
Fulltrúaráð Samtaka evrópskra endurskoðenda
samþykkti álitsgerð þessa þann 27. júní 1995, en
ítalska sendinefindin var henni mótfallin. Consigl-
io Nazionale dei Dottori Commercialisti og Con-
siglio Nazionale dei Ragioneri e Periti
Commerciali styðja það þó að álitsgerðin sé notuð
sem umræðugrundvöllur.
1. Skilgreiningar
1.1 Endurskoðandi er sérfræðingur sem starfar í al-
mannaþágu að vottfestingu. Þetta gerir hann annað-
hvort samkvæmt lögum (lögbundin endurskoðun) eða
vegna ákveðinna samninga (samningsbundin endur-
skoðun). Þessari álitsgerð er ætlað að fjalla sérstaklega
um það hvernig endurskoðendur gæta þess best að
vera óháðir og hlutlægir í starfi.
1.2 Umfram allt er það hlutverk endurskoðenda að
leggja fram hludægt mat og þeir sýna best hæfni sína
til að inna það verk af hendi með því að vera óháðir og
sjálfstæðir.1 Þessi álitsgerð mun því snúast jöfnum
höndurn um:
• Sjálfstæði í reynd, sem merkir að ganga að verki
með því hugarfari að taka tillit til allra þátta sem
verkið snerta og engra annarra;
• Sjálfstæði í ásýnd, sem merkir að endurskoðandinn
hefur ekki nein þau tengsl við verkefni eða aðila þess,
að upplýstur þriðji aðili myndi draga hlutlægni hans
í efa þess vegna.
Þegar fjallað er um sjálfstæði í landslögum og stétt-
arlegum siðareglum er það einungis sjálfstæði í ásýnd
sem tekið er á.
1 Orðið „sjálfstæði" (í þeirri merkingu að vera óháður öðrum)
hefur oft valdið misskilningi í umfjöllunum um þetta efni
vegna þess að eitt og sér virðist það merkja algilt stig sem fag-
menn verða að ná. Það vekur með fólki væntingar um að
maður sem beitir faglegri dómgreind sinni skuli laus við öll
viðskiptaleg, fjárhagsleg eða önnur tengsl sem virðast gera
hann öðrum háðan. Það liggur í augum uppi að þetta er óger-
legt, því allir þegnar þjóðfélagsins eru hver öðrum háðir og
tengdir að einhverju marki, og því getur samhengislaus notk-
un orðsins „sjálfstæði" í ákvarðanatöku valdð vonir sem
ómögulegt er að uppfylla og leitt til misskilnings sem hefur
vonbrigði og gagnrýni í för með sér.
2. Inngangur
2.1 Hlutiægni er afar nauðsynleg öllum sem hafa
starfa af því að leggja faglegt mat. Þetta gildir sérstak-
lega um endurskoðendur, því faglegt mat þeirra hefur
iðulega áhrif á rétt ýmissa aðila.
2.2 Endurskoðendur þurfa að tryggja hlutiægni sína
og þess vegna þurfa þeir að hafa ákveðin atriði í huga
þegar þeir ígrunda að taka að sér verk sem kreíjast
hlutlægs mats. Þetta á við hvort sem verið er að stofna
til nýrra skuldbindinga eða samninga eða þá að ákveða
hvort halda skuli áfram að sinna tilteknum verkum.
Aðalatriði í þessu sambandi eru eftirtalin:
• Væntingar þeirra sem eiga beinna hagsmuna að
gæta í sambandi við verkið og hafa hag af niðurstöð-
unum samkvæmt lögum.
• Almannahagur og tengsl hans við verkið. Hér þarf
að hafa tilskipanir og reglugerðir Evrópusam-
bandssins í huga og einnig lög og reglugerðir aðild-
arríkjanna.
• Aðstæður við verkið. Hér er átt við aðstæður á við-
komandl endurskoðunarstofu og hjá stéttinni í heild
jafnt sem aðstæður í samfélaginu.
• Þættir sem geta bagað hlutlægni, hvort sem þeir eru
raunverulegir eða virðast svo vegna aðstæðna.
• Varúðarráðstafanir sem hægt er að gera til að
bregðast við áhættu.
Þessi atriði verða rædd nánar hér á eftir en þess er
vænst að leiðbeiningarnar um ráðvendni, hlutiægni og
sjálfstæði sem aðildarfélög Samtaka evrópskra endur-
skoðenda gefa félögum sínurn verði sífellt endurmem-
ar og fái þannig stöðugt meira og þyngra vægi.
Það er æskilegt að skipa áhætmþáttum í flokka
vegna þess að því betur sem endurskoðendum tekst að
koma auga á hætturnar, þeim mun betur mun þeirn
ganga að meta hvort þær stefna hlutlægni þeirra í
voða, til hvaða varúðarráðstafana eigi að grípa og við
hvers konar aðstæður hugsanleg áhætta eða árekstrar
gæm orðið þess valdandi að þeim bæri að vísa verkefn-
inu frá.
22