Helgarpósturinn - 24.07.1981, Blaðsíða 3

3
hnlrjr^rpn^fi irinn Föstudagur 24. júlf 1981
t knattspyrnu fyrir utan Litla-Hraun. Tryggvi er gamalreyndur
iþróttamaður og er nú formaöur iþróttaráðs fanganna.
0 í samtali við Helgarpóstinn segist
hann vera búinn að koma undir sig
fótunum í fangelsinu, búinn að
byggja sig upp og bíði bara eftir
því, að komast út, —
eftir nokkra mánuði
stunda. Folk þorir ekki að tjá sig.
Þorir ekki að t já tilfinningar. Allt
snyst um betri bíla og betri
gardinur, en fæstirþekkja sjálfan
sig. Slika stefnu vil ég ekki taka
þegar ég fer héðan, og ég kem
ekki til með að gera það”.
Litasjónvörp
— Það er svolftið undarlegt að
heyra mann sem veriö hefur inni-
lokaður i áratug lysa þjóðfélag-
inu. Heldurðu að þú vitir hvernig
þetta er hér fyrir utan lóðina
niina?
„Já, já. Það veit ég. Ég er vak-
andi þó ég sé lokaður inni. Við
fylgjumst ágætlega með. Verð-
bólga, sólarferðir þar sem fólk
finnur hamingjuna, og svo fram-
vegis. Þetta fer ekkert framhjá
mér. Einhverjir smámunir verða
sjálfsagt Utundan, en ég þekki
stressið og streituna. Þegar til
min koma vinir og ættingjar er
sjaldan talað um annað en
veraldlegu hlutina. Litasjónvarp
langar alla i', betri ibdð og svo
framvegis. Þetta kapphlaup er
meira að segja til hér. A timabili
fóru allir að keppast um hver ætti
flottustu græjurnar. Ég tók þátt i
þvi'. Og nú um daginn keypti einn
fanginn sér litasjónvarp. NU eru
sjö komnir með litasjónvarp.
Þó ég sé á móti þessu lífsgæða-
kapphlaupi þá er ég ekki að mæla
með neinu meinlætalifi. Ég tel að
bill sé tíl dæmis nauðsynlegur, og
auðvitað stefni ég að þvi' að eign-
ast i'bUð einhverntima. Enégætla
að gera migánægðan með meðal-
mennskuna á þessu sviði.”
Atlasbókin
— Hvernig breyttíst þU Ur þeim
unglingi sem þU íystir hér áðan i
þann mann sem þU ert að lýsa
nUna?
„Það gerðist i SiðumUlanum
þegar ég var þar i einangrun. Ég
var þar i' tvö ár samfleytt og á
miklum lyf jum. Það var löng
martröð. Svo einhverntima kem-
ur yfir mig einskonar kraftur, og
ég sé að ég er á góðri leiö m eð að
eyðileggja mig bæöi andlega og
lfkamlega. Ég fór að hugsa svolit-
ið. Og daginn eftir, þegar fanga-
vörðurinn kom með lyfin sturtaði
ég þeim ofan i' ræsið á ganginum i
SiðumUlanum. Ég áttaði mig á
þvi að ég var á leið i gröfina. Ég
var orðinn algjör aumingi, var
bUinn að éta mikiö, orðinn spik-
feitur og slappur og ljdtur. Þá
skrifa ég mömmu og bið hana að
senda mér Atlasbókina. Sex
mánuðum áður en ég fór Ur Siðu-
mUlanum kom bókin og eftir það
æfði ég mig þrisvar á dag. Þessi
bók var einskonar biblia min i
SiðumUlanum — mér fór að þykja
vænt um likama minn og náði
mér smám saman upp Ur þessu
rugli”.
— ÞU ert eini fanginn sem lokið
hefur námi hér á Litla Hrauni.
Hvernig stóð á þvi að þU fórst að
læra?
„Mig einfaldlega langaði til
þess. Hér hefur verið tima-
kennsla af og til i mörg ár, en al-
veg föst eftir að Helgi Gunnars-
son var fangelsisstjóri. Ég kem
hérum áramótin ’77—’78 eftir tvö
ár I SiðumUlanum og byrja
námið skömmu seinna. Þetta var
þannig til að byrja með að ég,
Kristján Viðar Viðarsson og
Sævar Ciesielski vorum aðskildir,
þannig að einn var hafður á efri
gangi, einn á neðri gangi og einn i
bænum. Svo var skipt á 45 daga
fresti. Það kenndu mér góðir
menn, þannig að ég gat fylgst
með þótt ég væri I Reykjavik, en
svo byrjar verklegt námskeið i
rafsuðunni og ég fékk að stunda
það. Uppfrá þvi fengum við allir
að vera á staðnum. Ég stundaöi
skólann og tók mitt sveinspróf
ntína 12. jtíni.”
Grýla eða ekki
— Hvernig gekk þér, manni
sem hætti i skóla á sinum tima, að
byrja að læra aftur?
„Það kom furðu fljótt. 1 gamla
daga hafði ég engan áhuga á
námi, þá var kvenfólk og fótbolti
nUmer eitt. Þetta var ekki eins
erfittog ég hélt. Þaö kostaði auð-
vitað vinnu að ná árangri, en
hann lét þá ekkert á sér standa”.
(1 skólanum að Litla Hrauni er
aðallega kennd íslenska og enska
en hann er einnig nokkurskonar
UtibU frá Iðnskólanum á Selfossi,
að þvi leyti að fangar geta lært
þar sömu fög og reglulegir nem-
endur skólans).
— NU hefur verið talað um
tvennskonar hlutverk fangelsa,
annarsvegar grýluhlutverkið og
hinsvegar að fangelsi eigi að gera
glæpamenn að nytum þjóðfélags-
þegnum á ny.
„Það ætti að vera hvort
tveggja. Fangelsi er nauðsynlegt.
Mig langar hins vegar að koma að
þvi' hve fangar þurfa yfirleitt að
biða lengi eftir dómum sinum. 1
rauninni ættu fangar að vita hvað
þeir eiga að vera fangar lengi,
þegar þeir byrja si'na Uttekt. Það
er alltannað að vera hér, og vita
hvenærmaður getur áttvon á þvi
að losna, en að vera hér um
óákveðinn tima.
Ég hef dæmi hér um tvo lang-
timamenn, sem 18 ára voru
dæmdir fyrir að verða manni aö
bana. Fyrir nokkrum árum
reyndu þeir ikveikju hér sem
tókst. Það er auðvitað refsivert
og ekkert við þvi að segja. Þeir
voru hér i langri einangrun, eins
og tfðkast við innanhtísafbrot, en
auk þess voru þeir kærðir. Það er
ekkert við það að athuga heldur.
En þaö er fyrst ndna um daginn
að þeir fá dóminn, — ntína þegar
þeir voru farnir að sjá fyrir end-
ann á vistinni hér, fá þeir tvö ár I
viðbót. Refsingin er bara ekki
þessi tvö ár heldur miklu meira,
þvi þeir hafa þurft að þjást á
meðan þeir biðu. Með þessu móti
er mjög erfitt að rifa sig uppUr
fortíðinni og reyna að byrja nytt
lif.
Helgi vann
Annars hefur andrUmsloftið
verið afskaplega gott hér frá þvi
um áramót eðasvo^og ég er eigin-
lega hissa á hve samkomulagið
hefur verið gott. Arekstrar eru
varla til milli manna. Þetta vil ég
þakka stjórnendum hér, og þvi
hve þetta er orðið frjálst. Mönn-
um hefur verið leyft að hafa hér
bilana sina og vinnan i steypu-
vinnunni hér er orðin þannig að
menn geta safnaö að sér pening-
um ef þeir vilja.”
— Annað slagið berast alltaf
fréttír af strokum héðan Ur þessu
opna fangelsi. Hugsa fangar mik-
ið um aö komast Ut?
„Nei. Maður verður náttUri-
lega var viö slikar hugsanir þegar
einstaka menn eru pirraðir. Ég
man eftirþvi að fyrir löngu siðan
var rætt hér innanhUss um plön
um að komast Utfyrir landstein-
ana og láta sig hverfa Uti heim.
Enþaðer sárali'tiðum slikt talað.
Ef menn strjtíka héöan þá er það
bara til að sletta Ur klaufunum. -
Detta f það, slá hlutunum upp I
kæruleysi.
Annars er hér nóg viö aö vera,
ef menn hafa áhuga á þvi að láta
sérekkileiðast. Hér er aðstaöa til
ýmisskonar tómstundaiðkana og
félagslifer ekkertslæmt. Iþrótta-
áhugi er talsverður, viö spilum
fótbolta þegar veöur leyfir, lyft-
ingar æfa margir og nyiega feng-
um við krikkettsett og golfsett. A
morgun höldum við svo t.d. bingó,
enda er spilaáhugi mikill hérna.
Við spihim bridge, póker og fleira
auk þess sem við teflum mikið.
Um daginn kom Helgi Ólafsson i
heimsókn og tefldi fjöltefli viö
okkur. Tveir unnu hann og tveir
gerðu jafntefli, þannig að innan
um eru ágætir skákmenn”.
Spássera i bænum
— Hvernig er þér innanbrjósts
þegar þU hugsar til þess að verða
frjáls eftir nokkra mánuði?
„Það er æðisleg tilfinning. Og
það sem mér finnst mest gaman
er að ég finn að ég er á réttri
stefnu I lffinu. Ég finn tilgang.
Þegar ég kem Ut mun ég stunda
mina atvinnugrein og verða nytur
þjóðfélagsþegn.”
— ÞU ert ekki hræddur um að
fá ekki vinnu?
„Ég efast ekkert um það að ég
fæ vinnu. Ég á mér þar að auki
mörg áhugamál. Það veröur
gaman að takast á við þetta allt-
saman — gefa af sér góða hluti,
og vera með i lifinu”.
— Hvað heldurðu að þU gerir
fyrsta daginn?
„Ég er að vonast til aö geta
jafnvel farið héðan á eigin bil.
Það væri skemmtilegt aö geta
það, þö ýmislegt eigi eftir að at-
huga I sambandi við þaö. Svo fer
ég væntanlega hringinn og heim-
sæki fjölskyldu mina og mina
nánustu. Ég veit þaö ekki. Senni-
lega spássera ég svo i bænum eða
eitthvaö álika. Vera lifandi. Það
er æðislega skrýtin tilfinning að
hugsa um þetta.
Eittsem ég vil minnast á i'sam-
bandi við þetta. Langdómamenn,
sem hafa verið hér i sex til átta
ár, eru flestir mjög illa undir það
bUnir að takast á við lifiö eftir að
þeir losna. Þeim er ekki gefið
tækifæri til aö samlagast um-
hverfinu hægt og hægt, til að yfir-
vinna þær ranghugmyndir sem
þeir hafa um sjálfa. sig og þjóð-
félagið og til að öðlast sjálfs-
traust. Við fangarnir skrifuðum
undir beiðni til ráöherra, allir
sem einn, þar sem við óskuöum
eftir þvi' að föngum yrði gefinn
kostur á helgarfrium. Og við er-
um að vonast eftir þvi að þeim
fyrsta verði leyft aö fara eftir
ekki mjög langan tíma. Þessi
helgarleyfi tiðkast i vissum
fangelsum á öllum Norðurlöndum
og ég er viss um að þau muni
reynast vel hér lika. Það er svo-
lítiö slæmt þegar dyrnar eru opn-
aðar fyrir manni eftir sex ár og
sagt bless. Þaö væri miklu væn-
legra ef maöur hefði fengið að
fara nokkrar helgar I heimsókn til
ættingja og vina til að fá smá til-
finningu fyrir lifinu og til að fá
sjálfstraustið.
Á hreinu
Það er fyrst og fremst sjálfs-
traustið,eða skortur á þvi, sem
gerir þaö að verkum aö menn
lenda aftur og aftur i sama
hringnum. Menn eru hræddir við
gamla félagsskapinn, en hafa
ekki tni á sjálfum sér I neinu
öðru”.
— Hvað meö þig sjálfan?
„Ég held aö þessi félagsskapur
sem ég nefndi áðan geti hjálpað
mér mikið á leiðinni Uti þjóð-
félagið, og ég er staðráöinn i þvi
að reyna að komast I kontakt við
það fólk. Ég óttast ekki nokkurn
skapaðan hlut i þessu sambandi.
Ég hef sjálfan mig á hreinu og er
ákveðinn að byggja mina framtið
á föstum grunni. Ég veit hvað ég
vil”.
Lekavandamál
leyslr þú
meö Aquaseal
Aquaseal 40 Heavy Duty er sér-
staklega hentugt á flöt þök þar sem
pollar myndast gjarnan.
Aquaseal 88 er þykkur kíttismassi
með frábæra þéttieiginleika. Hentar
því vel í samskeyti og sprungur.
Aquaseal Flashing er sjálflímandi
þéttiborði með biklagi og álþynnu til
hlífðar. Sterkt lím sem grípur strax.
Hentar vel t. d. við reykháfa.
Aquaseal Waterproofing Tape.
Vatnsþéttilímband sem hentar víða. Á
bílþök, hjólhýsaþök, glerhús, - nán-
ast hvar sem er. Límbandið er þræl-
sterkt, harðnar ekki og fylgir ójöfnu
undirlagi.
Rétt ráð gegn raka
olís
OLÍUVERZLUN ÍSLANDS HF.
HAFNARSTRÆTI 5 • REYKJAVÍK
SÍMI 24220