Alþýðublaðið - 08.06.1939, Blaðsíða 1

fli.bVniiBi.amn
wmmkMMS* m mm Æm MMJKSLMm mLSkmr
SilTSTJréBI: F, R. VALDBMEARSSQN
ÖTGEFAMEH: áJLÞfSDFUMEEDBDm
JOL ÁB&AMmm
FIMTUDAGINN 8. JCN! 1939.
139. TÖLUBLAÐ.
Munið
síningnDa i Mark-
aðsskálanum
Geta íslendingar verið sjálfnm
sér nógir hvað naatvæli snertir ?
—--—----
Hellbrigðismálaráðuneytið befir skipað
7 manna sérfrœðlnganefnd til aðfram»
kvæma matvælarannsóknir bér á landi.
---»
Próf. dr. Skúli Guðjónsson á leið til landsins.
HEILBRIGÐISMÁLARÁÐUNEYTIÐ hefir skipað 7
manna nefnd til að hafa á hendi og stjórna matvæla-
rannsóknum hér á landi. Er þetta gert samkv. till. nefndar
þeirrar, sem skipuð var í þessum tilgangi 27. febrúar s.l.,
en hún hélt fundi hér í Reykjavík nokkru síðar og hafði
sér til aðstoðar próf. dr. Skúla Guðjónsson frá Kaupmanna-
höfn, sem hefir starfað mjög að matvælarannsóknum í Dan-
mörku og í Færeyjum.
í nefnd þeirri, sem heilbrigðismálaráðherra hefir nú
skipað, eiga að mestu leyti sömu menn sæti og störfuðu í
nefndinni í vetur, en þeir eru þessir:
Vilmundur Jónsson landlæknir, formaður, Þorsteinn
Þorsteinsson hagstofustjóri, Dungal prófessor, forstöðumað-
ur Rannsóknastofu Háskólans, Júlíus Sigurjónsson, kennari
í heilbrigðisfræði við Háskólann, Sig. Sigurðsson berkla-
yfirlæknir, Jóhann Sæmundsson tryggingayfirlæknir og
Vilhjálmur Þór sem sérfræðingur í fjármálum.
Próf. dr. Skúli Guðjónsson er nú á leið til landsins til
að taka þátt í þessum rannsóknum og undirbúningi þeirra.
Má því gera ráð fyrir að rannsóknirnar fari fram í sumar
eða í haust.
Nefnd sú, sem skipuð var í
vetur til að gera tillögur um
hvernig haga skyldi þessum
rannsóknum, sendi ríkisstjórn-
inni alllangt álitsskjal og fer hér
á eftir útdráttur úr áliti nefnd-
arinnar:
„Á seinni árum hafa menn
víéa um lönd tekið upp skipu-
lagsbundnar rannsóknir á
manneldinu, sem leitt hafa í ljós
ýmis konar fróðleik. Það væri
því æskilegt, að slíkt rannsókn-
arstarf yrði einnig hafið hér á
landi, og það því fremur, sem
aðstæður á íslandi eru að ýmsu
leýti frábrugðnar því, sem al-
FLEST Siglufjarðarskipin eru
nú lögð af stað á veiðar,
sagöl fréttamaður Alpýðublaðsins
é Slgluflrði í morgun, og Akur-
eyrarskipin sum farin, en hin að
búa sig á veiðar, og sunnanskip-
in sem óðast að koma til Siglu-
fjarðar.
A Siglufirði er ágætt veður í
dag, sólskin og bjart yfir, en úti
fyrir er skyggni sæmilegt, vestan
og suðvestan sveljandi <og talið
slæmt síldarveður
I fyrrinótt veiddi vélbáturinn
JJjörgvin frá Dalvík, formaður.
Sigvaldi Þorsteinsson, 50 tunnur
síldar í 13 net norðvestur af
Grimsey. 1 sömu sjóferð aflaði
béRurinn einnig 6—7 skippund af
þorski.
Ennfremur fékk eitt skip i fyrri
nött 100 mál austanvert við sléttu
gengt er í öðrum löndum, svo
að ekki er hægt, nema að litlu
leyti, að notfæra sér reynslu
annara þjóða um þessi mál.
Rannsóknir á viðurværinu miða
að því áð komast eftir með
vissu, hversu manneldinu er
háttað, en á því máli eru tvær
hliðar: hverja þýðingu mann-
eldið hefir a) fyrir heilsufarið
og b) fyrir fjárhagslega afkomu
landsmanna.
Að hverju heinast rannsókn-
irnar?
Rannsóknirnar beinast að
eftirfarandi höfuðatriðum:
Skipin, sem farin eru frá Siglu-
firði leita á svæðinu frá Skaga
til Langaness. Fáein skip urðu
lítiðlsháttar síldaivör í fyrradag
við Sléttu og Langanes, en í gær
varð ekkert skip vart við síld,
svo vitað sé, enda var þá stinn-
ingskaldi á vestan og gekk á
með skúrum. — Mikil áta sást
í Þistilfirði í fyrradag.
Nokkrir bátar frá Ölafsfirði,
sem hafa verið úti með net, hafa
fengið lítilsháttar afla, eöa um
þrjár tunnur í net.
Annars er þetta svo snemt, að
ekki er von að síld sé komin
pnnþá. Á Siglufirði er mikill við-
búnaÖur um að taka á móti síld-
inni, þegar hún kemur, bæði i
verksmiðjunum og á söltunar-
stöðvunum.
1) Hvað borða menn?
2) Hvernig eru matvælin
geymd, meðhöndluð og mat-
reidd?
3) Hvernig fullnægir matur-
inn næringar. og þroskaþörfum
líkamans?
4) Hvað kostar maturinn?
Alt umbótastarf á þessu sviði
verður að byggjast á árangri
slíkra rannsókna. Það er nokk-
urnveginn ljóst, hvaða næring-
arefni líkaminn þarf til að þríf-
ast eðlilega.
Mönnum er og nokkuð kunn-
ugt um, hver áhrif ýmsar
geymsluaðferðir og matreiðsla
hefir á notagildi fæðunnar.
Rannsókn hér á landi ætti að
geta gefið vísbendingu um,
hvort hér sé farið sem heppi-
legast með matinn að þessu
leyti.
Rannsókn á heilsufari manna
í sambandi við rannsóknir á
manneldi og almennum aðbún-
aði svo sem húsakynnum,
klæðnaði og öðru því, er ætla
má, að hafi veruleg áhrif á al-
menna heilbrigði, ætti að geta
gefið nokkrar vísbendingar um,
hvort vanþrif eða alvarlegir
næringarsjúkdómar eru algeng-
ir meðal almennings.
Rannsókn á því, hvað matur-
inn kostar, ásamt upplýsingum
um tekjur manna og fjárhag
getur leitt í ljós, hversu menn
verja fé sínu, og þá jafnframt,
hve heppilega með tilliti til
mataræðis.
Það er eitt af aðal atvinnu-
og fjárhagsmálum allra þjóða
að sjá mönnum fyrir viðurværi,
og þegar öllu er á botninn
hvolft, miðar meginið af at-
vinnuvegum og verzlun lands-
manna að því.
Menn þekkja ýmsa sjúkdórna
og kvilla, sem beinlínis stafa af
óhollu og ónógu viðurværi, auk
þess sem allir vita, að þroski
manna og dýra er fyrst og
fremst undir viðurværinu kom-
inn.
Hér á landi hafa ekki verið
áður gerðar neinar nákvæmar
rannsóknir á þessu sviði. En
eins og áður er sagt, fara þessar
rannsóknir nú fram í flestum
löndum. Alþjóðabandalagið hef-
ir sérstaka nefnd, sem vinnur
að því að leiðbeina og fylgjast
með þessum störfum um allan
heim. Óeðlileg verzlunarkjör,
einangrunarhætta vegna ófrið-
ar, gerir það bráðnauðsynlegt,
að manneldismálin séu tekin
til nákvæmrar athugunar. Er
þess ekki síður þörf hér en ann-
ars staðar, nema fremur væri.
Tilhögun manneldisrann-
sókna á íslandi.
Nefndin telur, að rannsóknir
þær, sem hér eru áformaðar,
geti eigi náð nema til mjög tak-
markaðs fjölda landsmanna. I
fyrsta lagi með tilliti til kostn-
aðar, en í öðru lagi vegna þess
að eins og hér til hagar, þykir
þá mega vænta meiri nákvæmni
í framkvæmd rannsóknanna og
einnig meira öryggis í niður-
stöðum, það sem þær ná, heldur
en ef um mjög víðtækar rann-
sóknir væri að ræða.
Prh. á 4. sí&a.
Er síldin að koma?
Pegar hefír orðið sildar
¥art og skipin leita milll
Skaga og Langaness.
Tðluverð áta er ná í Þistilfirði.
-----»...
Frá Álandseyjum, eyjaklasanum milli Svíþjóðar og Finnlands, sem sænska og finska stjórn-
in vilja víggirða, en sovétstjórnin ekki, af ótta við, að hægt yrði að loka rússneska Eystrasalts-
flotann inni þaðan í finska flóanum. Myndin sýnir brúna ámilli Álands og Saltvik,
Nú er Chamberlam nég boðið:
Brezka utanrikisráðuneyt-
ið sendir mann til Moskva.
Úrslitatilraun til að fá sovétstjórnina til þess að sýna lit.
LONDON í gærkveldi. FU. ♦
CHAMBERLAIN íorsætisráðherra skýrði neðri mál-
stofu brezka þingsins frá því í dag, að stjórnin hefði
ákveðið að senda til Moskva fulltrúa frá utanríkismálaráðu-
neytinu, til þess að gera brezka sendiherranum þar fulla
grein fyrir afstöðu brezku stjórnarinnar í því skyni, að
unt gæti orðið að hraða samkomulagsumleitununum.
Kvaðst Chamberlain ekki geta sagt að svo stöddu, hvaða
embættismaður verða myndi fyrir valinu til þess að reka þetta
erindi.
Chamberlain kvað seinustu
samkomulagsumleitanir hafa
leitt til algers samkomulags um
höfuðtilganginn.
Sagði hann, að brezka stjórn-
in hefði sannfært rússnesku
stjórnina um það, að samkomu-
lagið ætti að byggjast á gagn-
kvæmni, og að Bretar og
Frakkar myndu fyrirvaralaust
veita Rússum hernaðarlega að-
stoð, ef á Rússland yrði ráðist
vegna þess, að það hefði farið
til aðstoðar við ríki, er beðið
hefði um hjálp gegn árás. Þá
hefði og verið rætt ýtarlega um
þann möguleika, að einhverju
þríveldanna yrði ógnað með ó-
beinum hætti annars staðar en
við þeirra eigin landamæri og
með tilliti til hagsmuna annara
ríkja.
Jitt eða tvð atriði eno,
sem ern erfið vlðfangs“
Chamberlain sagði, að enn
væri eitt eða tvö atriði, sem erf-
ið væru viðfangs, en hann
kvaðst þó vænta þess, að sam-
komulag myndi nást milli
Breta, Frakka og Rússa um það,
hvernig orða skyldi ákvæði um
þau í væntanlegum samningi.
Finnland, Eistland og Lett-
land, sem Rússar vildu að um
giltu sömu ákvæði og um Pól-
land og Rúmeníu, hefðu hvert
um sig tilkynt brezku stjórn-
inni afstöðu sína, en öll þessi
ríki vildu fylgja strangasta
hlutleysi og ekki leggja þá af-
stöðu sína í neina hættu. Vit-
anlega gæt ekki komið til mála
að knýja þessi ríki til að fallast
á að þiggja loforð um aðstoð,
ef til árásar kæmi, væri þaö
ekki vilji þeirra sjálfra, að þeim
yrði heitið slíkri aðstoð.
LONDON í gærkveldi. FÚ.
REZKUR MAÐUR, Sin-
clair að nafni, sem tekinn
var fastur af Japönum í Shang-
hai, er nú látinn, eftir stutta
legu á sjúkrahúsi. Hafði sendi-
sveitarstarfsmönnum Breta ekki
verið leyft að finna hann á
sjúkrahúsinu.
Sinclair var starfsmaður við
verksmiðju, þar sem talsvert
hafði borið á óeirðum, sem líkur
benda til, að stafað hafi af und-
irróðri Japna. Brezkir sjólíðar
Kead V. Jesiei for-
seti dðasko verka-
lýðsfélagaBna lítlirn
Sann fékk heflablóBfaU-
á fnndi i Nakskov i fyrred.
Frá fréttaritara Alþýðublaðsias.
KAUPM.HÖFN í morgun
ORSETI landssamband*
dönsku verkalýðsfélagannii,
Knud V. Jensen, fékk heilablóð-
fall á fundí í Nakskov, sem hald-
inn var í tiléfni af grundvallar-
lagadegi Danmerkur I fyrradag.
Hneig hann niður vlð ræðustól-
inn og var fluttur á sjúkrahús
(Frh. á 4. síðu.)
voru sendir þangað, en kallaðir
aftur á brott vegna skriflegs
loforðs Japana um, að reglu
skyldi haldið þar uppi. Að því
er virðist, hlaut Sinclair sár
þau, er leiddu hann til bana, í
viðureign við þrjá japanska sjó-
liða.
í London er á þetta litið sem
mj^g alvarleg mál, og er frá-
sögnin um þennan atburð mikið
rædd í brezkum blöðum. Fram-
koma Japana er alment for-
dæmd (Frh. i 4. m«u.)
Brezkur maður særður
til élifis af Japðnskum
sJóUðum fi Staanghal.
... ■ -.
Sendisveitarstarfsmðimum Breta neitað nm að
sjá hann á sjákrahási áðnr en hann andaðist.