Tíminn - 09.02.1918, Blaðsíða 3

TÍMINN
27
frá Alþingi — fara fram á þennan
hált. Með því móti hefði hún get-
að sparað kostnað við verkstjórn
og fengið miklu meiri vinnu fyrir
peninga þá, sem fyrir þelta fara. Pví
að ekki treysti eg svo dygð verka-
manna, að þeir vinni betur yflr-
leitt þótt vinnan sé veitt þeim af
náð og miskunnsemi.
10. janúar 1918.
Jón H. Þorbergsson.
LaBdsrÉBinprínn 1914-15
og óreiðan (lar.
Það var rifjað upp fyrir mönn-
um í siðasta blaði hvað fundið
væri meðal annars að reiknings-
skilum landsstjórnarinnar fyrir
fjárreiðum landsins 1914—15, og
hlýtur öllum að liggja það í aug-
um uppi hversu viðurhlutamikið
það væri fyrir þjóðina í heild
sinni að gera sér slík reiknings-
skil að góðu, enda mun mega telja
þau eitt hið mesta hneikslismál
sem fyrir okkur heíir komið.
Það er í lögum hér á landi að
sérhver verzlun hafl fullkomið
bókliald svo af því megi sjá
hvernig hag hennar er farið.
Er það þá ekki óafsakanlegt, að i
þessu sama landi skuli einhver
stærsta viðskiftastofnunin, sjálf
fjármáladeild landsstjórnarinnar,
skila reikningum í slíku ásigkomu-
lagi sem lýst hefir verið, reikning-
um sem um stórfelda liðu gefa þær
einar upplýsingar sem innbyrðis
eru í megnustu mótsögnum.
Reikningsskilin í heild sinni bera
þess vott að þörf sé gagngerðrar
umbótar. En stærstu skekkjurnar í
landsreikningnum hafa vakið mesta
athyglina sem vonlegt er. Mörgum
manninum varð ekki um sel er
þeir lásu um þetta liér í blaðinu í
sumar. Varð þeim helzt fyrir að
leita á náðir þingmanna um frek-
ari fræðslu í þessu efni, og bar
það þá við að sumir þingmanna
löldu þetta alt í bezta lagi, þingið
hefði ráðið hér fullkomnar bælur á.
Þingið gerði aðallega þrent í
þessu máli, það vísaði »ruglingn-
um i reikningsfærslu landssjóðs-
verzlunarinnar« til stjórnarinnar,
ákvað að telja skyldi sjóði um
áramót og veitti skrifstofustjóra
fjármáladeildarinnar launin hans
að eftirlaunum.
En með því að Tímanum.sem
hafist hafði handa um þetta mál
þótti ekki nóg að gert með þessu,
þá tók hann að hreyfa málinu að
nýju. Honum voru engar mála-
mynda-aðgerðir nógar í þessu efni,
hann vildi að fyrst yrði ráðin sú
bót á þessum reikningsskilum sem
frekast yrði framkvæmd og mælti
með sérstakri rannsóknarnefnd,
vildi að hér yrði alt tekið sem
föstustum tökum bæði til þess að
hér þyrfti ekki að verða »auð siða«
í fjármálasögu landsins, og þó
einkum til þess að slik reiknings-
skil ættu sér ekki* oftar stað, held-
ur yrði stofnað til þess bókhalds
í fjármáladeildinni sem að engu
stæði að baki þvi sem lög lands-
ins heimta jafnvel af hverri smá-
verzlun sem er, bókhalds sem
sýndi það á hverjum tíma hvernig
hag landsins væri í raun og veru
farið. Og því fremur virtist ástæða
til hvatningar í þessu efni, sem með-
ferð reikningsskilanna í þinginu
mætti hinu mesta umburðarlyndi
og hlífð, og ekkert stjórnmálablað-
anna nema Tíminn mintist einu
orði á þetta mál.
Hr. G. Sv. alþingismaður hefir
telcið til máls um þessi reiknings-
skil í ísafold nú nýverið, en ekki
víkur hann þar að málinu í heild
sinni, heldur að eins að fjárskift-
um landssjóðs og landsverzlunar.
Rekur Gísli mótsagnirnar í lands-
reikningnum um þetta atriði og
skýrir frá aðgerðum þingsins í
tilefni af þeim. Segir hann sam-
þykt landsreikninganna á alþingi
hafa átt sér stað með þessum for-
mála:
»Eftir því sem ráða má af
athugasemdum yflrskoðunar-
manna og svörum ráðherra,
er svo mikill ruglingur í reikn-
ingsfærslu landssjóðsvezlunar-
innar, að eigi má við una.
Til þess að kippa þessu í lag,
virðist eigi annað fært, en að
landsstjórnin láti gera ná-
kvæma reikninga yfir verzlun
þessa frá byrjun, og fái síðar,
að loltinni umboðslegri end-
urskoðun, yfirskoðunarmönn-
um til athugunar, og láti þeir
siðan alliugasemdir með svör-
um og tillögum fylgja lands-
reikningnum.«
Formáli þessi er nú að vísu
betri en ekki neitt. En nú vildi eg
mega spyrja hr. G. Sv., hvað kom
það Qármáladeild landsstjórnar-
innar við, þólt ruglingur væri á
reikningsfærslu landsverzlunarinn-
ar. Gat hún elcki samið rétlan
reikning yfir fé það sem hún hafði
látið af hendi fyrir því? Það var
hvort sem var opinbert leyndar-
mál að einmitt landsverzlunin
framdi hið megnasta lagabrot hvað
alt bókhald snerti og hafði gert
frá fyrstu tíð. Var þá nokkurt vit
í þvi að ætla að hafa landsverzl-
unina að heimild fyrir því hvað
landssjóður legði henni mikið fé.
Og hvers vegna seilist þingið hér
um hurð að loku með því að
nefna landssjóðsverzlunina og rugl-
ing í reikningum þar, en ekki á
landsreikninginn?
En sleppum þessu.
Gísli bætir við:
»Af framanskráðu er það nú
ljóst að hér er um að ræða
rugling í reikningsfœrslu, eins
og fjárhagsnefndin kemst að
orði, i viðskiftum landssjóðs
og landsverzlunar, talsvert
mikinn, en heldur ekki nokk-
urn skapaðan hlut annað en
rugling í reikning8færsln«
(auðkent af mér).
Talar Gísli hér ekkert um of?
Gætir hann ekki að þvl að lands-
verzlunin npitar því, samkvæmt
skýrslu hr. Þórðar Sveinssonar, að
hafa tekið við svona miklu fé. Hún
er ekki að bera það upp á lands-
sjóð að hann eigi 644 þúsundum
524 krónum og 27 aurum meira
hjá sér en liann viti af. Finnur
hann ekki óvissuna í orðalagi fjár-
máladeildarinnar þegar hún telur
að í landsverzlun »eigi að standaa
svo og svo miklar fjárhæðir, í stað
þess blátt áfram að segja að þær
»standi« þar. Og þykir honum það
ekkert óvarlegt að fara með slíka
fullyrðing þegar hann gætir að
þvi, að fjárhæðin sem landsverzl-
uninni er færð til skuldar er upp
á eyri sú fjárhæð, sern þarf til
þess að »afballancera« lands-
reikninginn, koma öllu heim?
Maður getur vonað, að liér sé
um rugling einan í reikningsfærslu
að ræða, en það er tilgangur Tím-
ans með afskiftum sínum af þessu
máli, að þar þurfi menn ekki að
lifa í von heldur vissu, og vill
hann í því sambandi beina þeirri
fyrirspurn til hr. G. Sv., hvort það
sé á nokkurn hátl upplgst að lands-
reikningnum og peningaforða lands-
sjóðs beri saman i rann og veru.
Eitt af eftirminnilegustu verkum
Einars Arnóssonar-sljórnarinnar
var það, að hún gekk rikt eftir
glöggum reikningsskilum frá ýms-
um er höfðu opinbert fé undir
höndum, svo sem landssímastjóra
og póstmeistara, og gerði þeim að
skila fé ársfjórðungslega í stað
þess að áður höfðu þeir gert skila-
grein einusinni ó ári. Mæltist þetta
vel fyrir hjá öllum almenningi og
hlaut stjórnin lof af. En því und-
arlegar kemur mönnum það fyrir,
að einmitt þessi sama stjórn skuli
sjálf ekki ynna af hendi gleggri
reikningsskil en raun er á orðin1).
Að lokum vil eg láta þess getið,
að yfirskoðunarmenn töldu hvorki
landssjóð né póstsjóð nú um ára-
mótin þrátt fyrir fyrirmæli síðasta
þings. Styður það mjög skoð-
unina um hinn rikjandi linleskju-
hátt í öllum þessum málum.
Guðbrandur Magnússon.
frá úilSndntn.
Hér í blaðinu hefir áður verið
skýrt frá ummælum Lloyd George,
forsætisráðherra Breta, um friðar-
skilmála þá, er Bandamenn mundu
gera, eða sæltu sig við. Um sömu
mundir lét Wilson forseti í ljós
svipaðar skoðanir á því máli. —
Nú hafa Miðríkin svarað þessum
kostum. Svör Czernins ráðherra í
Austurríki eru allákveðin. Hann
vonar að hægt sé að koma friði á
án landvinninga. Samkomulag milli
Austurríki og Bandaríkja N.A. muni
auðsótt. Vill hann koma á friðar-
fundi og vonar að til sátta drægi
ef fulltrúar ófriðarþjóðanna kæmi
1) Þess skal getið, sem fyr, að Björn
Kristjánsson fjármálaráðherra undir-
ritaði reikninginn 1915,. og síðasta hönd
lðgð á það verk i hans stjórnartíð.
fram með kröfur sínar. Hertling
ríkiskanzlari Þjóðverja er ekki
pins eftirgefanlegur. Segir hann að
Þýzkaland verði að standa óhagg-
að eins og Bismarck gekk frá því.
Þjóðverjar muni aldrei sleppa til-
kalli til Elsass-Lothringen. Um
framtíð Belgíu og Norður-Frakk-
lands sé að eins hægt að taka á-
kvörðun á friðarfundi. Bandamenn
sé eigi sammála um það, hver eigi
að vera landamæri Þýzkalands,.en
Þjóðverjar séu sigurvegarinn, og enn
þá einu sinni verði Bandamenn að
endurskoða stefnuskrá sína, sem
Þjóðverjar séu svo fúsir að taka
til íhugunar.
Þessum svörum er tekið mjög
kuldalega í löndum Bandamanna
og mun friðarlireyfing þessi alger-
lega úr sögunni.
Verkfall mikið hefir verið hafið
í Berlín, sem alt að hálf miljón
manna tekur þátt í. Er þess kraf-
ist af verkamönnum að friðarum-
leitunum sé haldið áfram.
Af vopnaviðskiftum er ekkert
öðru nýrra að frélta. Að vísu er
barist af ámóta grimd sem áður,
en þar verður engu um þokað.
í Finnlandi er hver höndin upp
á móti annari. Rússnezkir »maxi-
malistar« hafa skorist þar í leik-
inn og er þó landið talið fullvalda
þjóðveldi. Stjórnin rekin frá völd-
um og algert stjórnleysi í landinu.
Ofan á þetta bætist vistaskortur og
margvíslegar deilur. Þeim ríkjum,
sem viðurkent hafa fullveldi Finn-
lands, hafa borist áskoranir um
að skerast í leikinn og reyna að
koma friði og stjórn á í landinu.
Kosningar eru nýlega afstaðnar
í Canada. Bar samsteypustjórn Sir
Robert Bordens sigur úr býtum,
en stefnuskrá hennar er að lög-
leiða herskyldu. Sir W. Laurier,
foringi frjálslyndaflokksins var þar
hæglátari í þeim kröfum. Er úr-
slitum þessum tekið með miklum
fögnuði í Bretlandi.
Loftárásir eru nú háðar jafnt af
beggja hálfu. Þjóðverjar gera árás-
ir á London með Zeppelinsloftskip-
um, en Bandamenn fljúga til þýzkra
borga og varpa þar niður sprengi-
kúlum. Eru að þessu miklar og
illar búsifjar.
Hafísinn hefir töluvert fjarlægst
Austurland síðustu vikuna.
OfbeldÍ8vevk. Það hefir bólað
töluvert á því undanfarið, að ólrygt
hefir verið að ganga um götur
bæjarins. Hefir verið ráðist á menn
og þeir barðir og meiddir. Innbrot
hafa og átt sér stað. — Lögreglan
hafði hendur í hári þeirra sem ó-
eirðunum ullu áfgötunum og er nú
verið að leiða vitni í máli þeirra.
Voru þeir druknir og var sá mað-
ur sektaður um 300 kr. sem seldi
þeim vínið. Mun mörgum í hug
koma í þessu sambandi hvernig
ástandið hefði verið hér nú í dýr-
tíðarmyrkrinu og löggæzluleysinu,
ef aðflulningsbannlögin hefðu ekki
verið gengin i gildi.