Tíminn - 15.03.1919, Blaðsíða 3

TlMINN
71
Búnaðarfélag íslands,
Aðalfundur félagsins verður haldinn 1 Iðnaðarmannahúsinu í
Reykjavík laugardaginn 17. maí kl. 5 síðdegis. Þar verður skýrt frá
fjárhag félagsins, framkvæmdum þess og fyrirætlunum, rædd búnaðar-
málefni og bornar upp tillögur, er fundurinn óskar að búnaðarþingið
taki til greina.
Á fundinum á að kjósa 2 fulltrúa og 1 varafulltrúa, til 4 ára.
Reykjavík 12. mars 1919.
Eggert Briem.
ur gróði að því, að hlynna að
llfvœnlegum eiginleikum', uppgötva
þá, efla þá, rækta þá i þeim jarð-
vegi þar sem þeir geta tullkomlega
notið sin.
íslendingar standa nú á vega-
mótum. Landið er kallað frjálst.
Nýir timar byrja, nýir Qokkar og
nýjar stefnur. Skyldi nokkur af
þessum flokkum vilja læra af Páli
Briein, að leita eftir andlegu verð-
mæti, jafnt á liklegum og ólíkleg-
ura stöðura? Útrýma binu lægra
með því sem hærra er. Með því
einu móti, að roannsorkan glatist
ekki, getur þjóðin vænst eftir^Iæsi-
legri tramlíð.
Finnur Finnsson.
Launalöggjöfin.
Sé það svo, sem heyrst hefir, að
stjórnin hafi með höndum frum-
varp um launakjör embættis- og
starfsmanna landsins þá á hún
þar mikilsverðan vanda að leysa,
og vísast mestan fyrir það, ef henni
óar viö því að gera nógu full-
komnar breytingar.
En hér er ekki nema um eitt
að gera. Og það er að gera vel við
þessa menn.
Undanfarið hafa i þessum efn-
um öll hlutföll raskast á þann veg,
að vistin hefir orðið æ verri hjá
hinu opinbera, og hefir af þessu
leitt skort á nýtum mönnum í
trúnaðarstöður, ellegar að úr
mónnunum hefir dregið áhuga við
störfin illur viðgerningur, og marg-
ar hefir sér þvert um geð orðið
að sælast eftir einu eða öðru hjá-
verki til þess að komast af. En
þegar svo var komið hlaut aðal-
starfið að verða »aktaskrift«.
Siðustu árin hefir þó einkum
keyrt um þvert bak hvað launa-
urnar eru vansaltaðar og sildin í
þeim þar af leiðandi skemd. —
Þannig mætti lengi teíja. En þetta
nægir til að sýna, að varan er
alvarlega svikin, og að þörf er á,
að um sé bætt.
Hér er því um stórfé að ræða,
sem haft er út af bændum og öðr-
um er fóðurbæti kaupa, með bein-
um svikum. Þetta má ekki svo til
ganga. Hér verður að taka í taum-
ana, sem allra fyrst og tryggja það,
að vara þessi verði ekki seld eða
faoðin, nema því að eins, að treysta
megi, að hún sé ósvikin.
Vörur þær, sem seldar eru til
útlanda og eru af sama tagi, eru
skoðaðar og metnar og siðan settar
vörumerki, er sýnir hver seljand-
inn er. Vörumat þetta hefir verið
*rygt með lögum. Alt þetta hetir
^erið gert til þess, ekki að eins
að tryggja kaupendum erlendis
góða vöru, heldur og til þess, að
Ifyggja hag seljandans — skapa
honum ábyggileg og varanleg við-
skifti og þannig styrkja atvinnu
hans. Þetta er góð og hyggileg
ráðstöfun. En er nú ekki þörfin
kjörin snertir, og hefði það þau
áhrif ef ekkert yrði að gert, að
fæstir mundu vilja vera i þjónustu
landsins, þvi flest önnur atvinna
byði betri kjör. Sjómaðurinn getur
átt von á 1500—2000 kr. á velrar-
vertið einni auk fæðis og húsnæð-
Í8. Álíka mikið fæst fyrir útvegun
á t. d. einum sementsfarmi og árs-
laun vitamálastjórans nema. Versl-
unarmenn ýmsir hafa þreföld og
fjórföld prestslaunin. Afgreiðslu-
maður Eimskipafélags fær á fjórða-
þúsund krónur fyrir að af greiða eitt
skip í eitt skifti. En sumir kenn-
ararnir við háskólann okkar fær
að lögum vinnukonukaup! Að
maður ekki tali um kaupmann,
útgerðarmenn og þá sem reka bú-
skap í stórum stil.
Illa horfir með fólkshald til
sveita, en ver horfir fyrir landinu
sjálfu ef ekkert er að gert. Enda
losnar nú um menn úr trúnaðar-
stöðum hvern á fætur öðrum.
Ekki ónauðsynlegri mál en vita-
málin eru nú á flæðiskeri stödd,
báðir verkfræðingarnir þar »segja
af sér«, og innlend sérþekking eng-
in fáanleg til þeirra mála og sú
erlenda sögð dýr, ef fengist.
Ósamræmið i launamálunum er
ekki heldur að eins milli þeirra
sem eru í þjónustu þjóðfélagsins
jafnbrýn, að vernda viðskifti bónd-
ans, islenska, eins og kaupandans
erlenda og hérlendra atvinnurek-
enda, er selja þessa vöru?
Jú, vissulegal
Það er einmitt samskonar laga-
vernd, sem bóndinn verður að
heirata í þessu máli, og það tafar-
laust. Alþingi verður að sjá svo
um, að engum haldist uppi, að
selja óátalið, svikinn fóðurbæti,
fremur en aðra vöru. Fóðurbætir-
inn verður að vera líkum lögum
háður og sú útflutta vara, sem er
metin og merkt lögum samkvæmt.
Engan fóðurbæti ætti að vera leyfi-
legt að selja í landinu, nema þann,
sem er þannig trygður.
Nú er lækifæri fyrir bændur, að
krefjast þess af Alþingi, að það
geri þær breytingar á gildandi mats-
lögurn, eða með nýjum lögum, er
tryggi þeim góða vöru og vel úti-
látna, er þeir kynnu að kaupa til
fóðurauka. — Tækifærið er næsta
þing, sem háð verður.
Jóh. Magnússon.
og| hinna sem eru »sjálfs sín« eða
á vist einstaklinga. Landssjóður
launar stundum óþarflega vel. Má
t. d. nefna »fossanefndina«, þar
mun hver maður fær 15 kr. á dag,
og það þótt föstum störfum gegni
jafnhliða og fleira en einu; enn-
fremur bina ótakmöruðu 60%
dýrtíðaruppbót af »aukatekjum«
læknanna, sem ein hleypur á þús-
undum króna til þeirra vel flestra.
Væri betra minna og jafnara.
Sú stjórn og það þing sem ætlar
sér að bæta kjör þessi til fram-
búðar verður að þora að nefna
tölur sem nægja til þess, að þeir |
sem fyrir landið vinna geti gert
það lausir vlð búksorgir, verða að
þora það fyrir þjóðinni. Andstaða
hennar í þessu máli er hvort sem
er mestmegnis bergmálið eitt af
orðagjálfri þeirra manna sem um
þingkosningar hafa ekki komist
hærra en það, að hafa eftirtölur
í þessum efnum að aðal texta.
En því að eins verður hér ráðin
bót á, að jafnframt sé fyrir hendi
karlmenska til þess að innheimta
fé í landssjóð þaðan, sem sann-
gjarnast er að taka það, og þá
einkum frá þeim atvinnagreinum
sem hægast eiga með að yfirbjóða
landssjóðinn þegar um dtígnað og
þekkingu væri að ræða.
Og til frambúðar yrði landaura-
mælikvarðinn einn varanlegur.
Hitt er önnur krafa og sjálfsögð,
að til þess sé launað vel, að menn
standi vel í stöðu sinni, og þyrfti
meira harðfylgi úr þvi til þess að
sjá svo um að alófærir menn yrðu
ekki mosavaxnir í trúnaðarstöðum
landsins. Hingað til hefir það átt.
sér stað all víða. Sultar-kjörin ættu
ekki öllu lengur að skapa þjóðinni
þá »vondu samvizku« að hún sæi
i gegnum fingum við slfkt.
Blaðlaust varð á ísafirði um
tíma, þar eð Vestri hætti alveg að
koma út og Njörður um tíma.
Njörður gekk úr híði aftur í byrj-
un febrúar og ær skemtilegur að
vanda. Vitnar í að sælt sé sam-
eiginlegt skipbrot og hafi mörg
blöðin dáið úr eða upp úr »pest-
inni«. Fer þó heldur langt í þeirri
upptalning, þvi að liann telur
Frónið meðal þeirra sem farin
séu veg allrar veraldar, en það er
ekki orðið.
Pilskipin eru flest komin inn
og hafa aflað vel.
Terndun Bæjarsiaðaskógar.
Eitt af þvl allra besta sem gert
hefir verið landi okkar, er að mfnu
áliti það, að farið var að vernda
skógana. Það mun hægt að geta
sér til, hvað skóganna hefði beðið,
ef skógræktarlögin hefðu eigi verið
samin og skógræktin hafin.
Hér viða, mun skógum hafa
farið all mikið fram, síðan farið
var að grysja. Hér í Svínafelli var
byrjað að grysja smáskógarkjarrið,
árið 1910. Síðan hefir því farið vel
fram, þrátl fyrir það þótt beitt
hafl verið á það á vetrin.
Bæjarstaðaskóg og aðra skóga 1
Skaftafelli var byrjað að grysja
árið 1911, og hefir þeim siðan far-
ið mjög vel fram. Flestir þeir sem i
Bæjarstaðaskóg koma, munu verða
hugfangnir yfir þvi hve skógurinn
er fagur og stórvaxinn, og allir
munu óska þess, að hann varðveit-
ist sem lengst óskemdur.
En þvi skal nú lýst, hvað það
er sem eyðileggur þennan fagra
skóg, ef ekkert verður aðgert.
í kringum skóginn að austan og
vestan eru moldarrof, sem eru að
blása upp, og smá eyðast þvi
skógartorfurnar. Þó er fyrirsjáan-
legt að nokkuð mörg ár munu
líða, áður en hann eyðist allur af
uppblæstri. Þó er alt útlit á, að
skógurinn eyðist meir af upp-
blæstrinum hér eftir en hann hefir
gert. Sumstaðar eru komin all
breið skörð í skógartorfurnar, og
þaðan rennur og rýkur raoldin
hvað helst, yfir skóginn. Og þar
sem moldin er mest, má húast
við að grassvörðurinn fari innan
skams.
Annað sem getur eyðilagt skóg-
inn og það ef lil vill fyr en upp-
blásturinn er, að i skóginum vaxa
of fáar nýjar plöntur, skóginum
til viðhalds. Ekki er þvi um að
kenna að plönturnar hafi eigi
nóg rúm og nóga sól, því að
miklu leyti er búið að grysja allan
Bæjarstaðaskóg. En það er ekkert
undarlegt, þótt plönturnar séu
færri, í stórvöxnum skógi, sem
búið er að grysja og sauðféð
gengur í, heldur en í smáum skógi.
Pvi þegar sauðféð rennur um stór-
vaxinn skóg í snjó, þá nær það
ekki í afkvistina, en býtur ungu
plönlurnar.
Ef þvi heldur svo lengi áfram,
að plönturnar vaxi ekki nógu
margar, þá verður þar skóglaust
sem gömlu trén falla af fúa, og
getur skógurinn eyðilagst af þvi.
Góð tilraun var hafin árið 1915
með að stemma stigu fyrir upp-
blæstrinum. Var ungmennafelaginu
hér veitt fé til þess. Gaf skógrækt-
arstjóri okkur það ráð, að setja
hrísgarða í rofln, og þekja rofin
með lyngi og hrís, og setja víði-
viðar afkvisti ofan í rofin. í þetta
verk er búið að leggja talsverða
vinnu og peninga. En þó getur svo
farið að það verði að litlum not-
um, ef ekki verður meira að gert.
Þó er það ekki fyrir það að byrj-