Morgunblaðið - 25.08.1984, Blaðsíða 25

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 25. ÁGÚST 1984
25
þetta hefði átt að vera komið á
fyrir aldarfjórðungi," sagði Kol-
brún Karlsdóttir er hún var spurð
að því hvernig henni litist á þróun-
ina í sölumálum kartaflna, en hún
var að kaupa sér „frjálsar" kartöfl-
ur í Hagkaup á fimmtudag. „Við
borðum mikið af kartðflum á mínu
heimili. Ég er úr sveit og er alls
ekki sama hvernig þær eru. Ég fór
að sjálfsögðu beint í Hagkaup á
mánudaginn þegar þessar nýju
komu og er nú að koma aðra ferð,“
sagði Kolbrún. „Húsmæður ættu að
hrópa húrra fyrir Hagkaup að
drífa í að fá ætar kartöflur til sölu.
Ef Framsóknarflokkurinn hefði
fengið að ráða yrði þetta óbreytt
um aldir og við þyrftum áfram að
borða óætar kartöflur," sagði
Kolbrún einnig.
Hún sagði að kartöflurnar sem
hún hefði keypt á mánudaginn
hefðu bragðast vel. Hún sagðist
endilega vilja fá að velja sjálf þær
kartöflur sem hún ætti að borða, en
Þórarinn Gfslason með pokann sinn í
Hólagaröi.
Kolbrún Karlsdóttir með Kjartani
syni sinum.
vildi ekki þurfa að taka við þeim i
lokuðum bréfpoka og vita ekkert
hvað í honum væri.
„Of smáar“
Ekki voru allir sammála um
gæði kartaflnanna sem á boðstól-
um voru í Hagkaup. Sveinn ólafs-
son var að velja sér kartöflur og
honum leist ekki sérstaklega vel á
þær en ætlaði samt að prófa. Hann
sagði að þær væru allt of smáar
fyrir sinn smekk og kvaðst hafa
haldið að þær væru miklu fallegri.
Ástu Jónsdóttur fannst þær líka of
smáar en ætlaði samt að smakka
þær. Henni fannst þær líka of dýr-
ar miðað við stærð. Hún sagði að
mjög gott væri að geta valið sjálf
það sem hún keypti, bæði kartöflur
og ávexti. Aðspurður um hvernig
honum litist á nýja fyrirkomulagið
sagði Sveinn að það skipti engu
máli, bara ef menn fengju almenni-
legar kartöflur.
Kolbrún Óskarsdóttir meó syni sín-
um.
Sveinn Ólafsson velur sér kartöflur í
Hagkaup. MorgunblaftiS/Júllus.
reyni kattarþvott í því. Mér er sagt
að þær kartöflur, sem seldar eru
fyrir milligöngu þessa fyrirtækis,
séu á nótum frá þvi. Að selja
ómetnar kartöflur er lfka lögbrot.
Þessi fyrirtæki, fyrir utan Hag-
kaup, láta ekki meta kartöflurnar
og má því gera þessa vöru upp-
tæka,“ sagði Gunnlaugur.
Þegar ieitað var álits Gunnlaugs
á þeirri hörðu gagnrýni sem komið
hefur fram á Grænmetisverslunina
að undanförnu, meðal annars frá
kartöflubændum, sagði Gunnlaug-
ur að hann teldi þessa gagnrýni af-
ar ósanngjarna þvi hún væri aldrei
rökstudd. Grænmetisverslunin
starfaði fyrst og fremst samkvæmt
reglugerðum. Alltaf væri þó hægt
að gera betur, en til þess að það
væri hægt þyrfti fyrirtækið að
hafa stuðning framleiðendanna.
Sagði hann að bændur hefðu fengið
margvíslega fyrirgreiðslu í gegnum
Grænmetisverslunina. Hann sagði,
þegar hann var spurður að því
hvort hann tæki þessa gagnrýni
persónulega: „Mér er ekki sama um
hana, en mér finnst hún ósann-
gjörn og órökstudd eins og ég sagði
áðan. Umfjöllun blaðanna hefur
verið eins. Það sem hefur tekið
mest á mig er hve lítið hefur verið
hægt að fá leiðrétt, eins og þeir
hafi verið kostaðir til þessa af
ákveðnum aðilurn." Gunnlaugur
taldi ekki ástæðu til að skýra nán-
ar við hvað hann ætti með þessum
orðum.
Hann mótmælti því að fyrirtæk-
ið byði ekki fram allar framleiðslu-
vörur kartöflubænda en það er eitt
af því sem bændur hafa gagnrýnt
fyrirtækið fyrir. Hann sagðist til
dæmis ekki hafa fengið alla þá
vöru frá þeim sem hann hefði
óskað eftir. Grænmetið hefur einn-
ig verið gagnrýnt fyrir að hafa ekki
selt ópakkaðar kartöflur. Gunn-
laugur svaraði þvi með að visa til
þess að þær hefði alltaf verið hægt
að fá á markaðnum í Grænmetis-
versluninni. Bannað hefði verið að
selja þær í lausu í verslunum þar
^4il nú að heilbrigðisyfirvðld hefðu
verið að gefa eftir í þeim málum.
„Ég veit ekki um neitt annað
fyrirtæki sem hefur meira aðhald.
Ékki hefur til dæmis verið meira
rætt um annað fyrirtæki i fjölmiðl-
um,“ sagði Gunnlaugur, þegar
hann var spurður að þvi hvort það
væri ekki gott aðhald fyrir Græn-
metisverslunina að heildsölu-
fyrirtæki fengju leyfi til að dreifa
kartöflum við hliðina á henni. Er
núverandi sölukerfi þá það besta?
Gunnlaugur svaraði þvi með því að
vísa til þess að Grænmetisverslun-
in hefði á sínum tima verið stofnuð
vegna bágborins ástands i kart-
öfluversluninni.
„Mín skoðun er jákvæð gagnvart
því. Ef eitthvað frjálsræði verður i
þessum málum þá hlýtur það að
vera mjög eðlilegt að kartöflu-
bændur hafi sitt afurðasölufélag
sem rekið verði á þeirra ábyrgð,“
sagði Gunnlaugur þegar leitað var
álits hans á þeim hugmyndum
kartöflubænda að þeir yfirtækju
rekstur Grænmetisverslunarinnar.
En hver á fyrirtækið, neytendur,
framleiðendur eða ríkið? Gunn-
laugur svaraði þvi þannig: „Þetta
er sjálfseignarstofnun. Ég var að
minnsta kosti ráðinn hingað á þeim
forsendum. En vel að merkja: þetta
er lagaleg spurning og ýmsar skoð-
anir uppi um þetta.“ Hann sagði að
fyrirtækið hefði verið byggt upp á
verðbólgutímum, sjálfsagt verið vel
rekið, og þannig eignast það sem
það ætti. Én kartöflubændur hefðu
einnig skattlagt sjálfa sig til að að-
stoða við uppbygginguna.
AF ERLENDUM VETTVANGI
eftir HELGU G. JOHNSON
Minnkar fjármálahneykslið
fylgi Demókrataflokksins?
„Ég hef engu að leyna og hef ekki brugðist því trausti sem mér hefur verið sýnt-“ Ferraro á blaðamannafundi
sl. þriðjudag. Til hægri: Geraldine við heimilisinnkaup í Queens.
Geraldine Ferraro, varaforsetaefni Demókrataflokksins í Bandaríkjunum,
stendur nú í ströngu vegna hneykslismála sem upp hafa komið varðandi fjármil
bennar og John Zaccaros, eiginmanns hennar. Vel má vera að hneykslismálin
muni hafa alvarlegar afleiðingar fyrir kosningabaráttu bæði hennar og Walt-
er Mondales, sem nú hafa minna fylgi en Ronald Reagan, forseti.
Hjónin gerðu opinberar allar
skýrslur um skatta sína sl. mánu-
dag vegna háværra krafa póli-
tískra andstæðinga Ferraros um
að upplýsa fjármál þeirra hjóna.
Kom þá í ljós að hjónin skulduðu
skatta frá árinu 1978, að upphæð
um 53.000 dala. ógreiddu skattana
borguðu hjónin samdægurs, en svo
virtist sem fleiri spurningum væri
ósvarað eftir opinberunina en áður.
Þrátt fyrir að Ferraro hafi
starfað sjálfstætt sem lögfræðing-
ur og þingmaður sl. ár hefur nafn
hennar einnig tengst fyrirtæki
eiginmanns hennar, P. Zaccaro og
Co. á Manhattan. Hún átti hluta-
bréf og gegndi mismunandi stöð-
um innan fyrirtæk-
isins og tók þátt i
viðskiptum manns
síns. A síðustu árum
hafa þau hjónin þó
reynt eftir fremsta
megni að aðskilja
fjármál sín, þar sem
störf þeirra væru
svo ólík, að þeirra
sögn. Þurftu þau að
greiða háar fjár-
hæðir til að fá að
skila sínu skatta-
framtalinu hvort.
Ferraro hélt
blaðamannafund
daginn sem hún
greiddi vangoldnu
skattana og sagði
ástæðuna fyrir greiðslutöfinni
liggja hjá endurskoðanda sinum,
sem hefði vanmetið tekjur hennar
af fasteignasðlu sem fram fór
1978. En málið er ekki svo einfalt.
önnur vafasöm viðskipti komu i
ljós, s.s. að eiginmaður hennar og
þrjú börn hefðu lánað um 134.000
dali til kosningabaráttu Ferraros,
þegar hún bauð sig fyrst fram tií
þings árið 1978. Kosningaeftirlitið
í Bandarikjunum hafði tilkynnt
Zaccaro að ekkert væri athugavert
við lánið þar sem lánardrottnar
væru úr röðum fjölskyldu fram-
bjóðandans. Seinna á árinu bað
eftirlitið aftur á móti um skýr-
ingar á lánunum, þar sem ein-
staklingsframlög væru takmörkuð
við 1.000 dali samkvæmt lögum.
Lánin voru greidd aftur með sölu á
fasteignum Ferraros að upphæð
130.000 dala,þar sem engin tak-
mörk eru sett fyrir framlögum
frambjóðandans sjálfs. Seinna
keypti eiginmaður hennar aftur
nokkuð af eignunum, en þær voru
aldrei aftur skráðar á nafn Ferr-
aros.
önnur viðskipti Zaccaro-fyrir-
tækisins hafa verið dregin f efa,
s.s. að Zaccaro lánaði tvisvar sinn-
um fé úr búi gamallar konu sem
hann var fjárhaldsmaöur fyrir.
Lánin samtals voru um 175.000
dalir og voru greidd aftur í
marsmánuði sl. Ýmsir hafa dregið
f efa að Zaccaro hafi haft rétt til
að lána úr búi annars fólks, þó
hann hafl haft fjármál þess með
höndum. Ferraro virtist ekkert
hafa vitað um lánin, þrátt fyrir aö
hún hafi gegnt ýmsum . störfum
innan fyrirtækisins, s.s. stöðu
varaforetjóra, ritara og gjaldkera,
á þeim tíma. Bæði hún og Zaccaro
neita þó alfarið að ólögleg við-
skipti hafi átt sér stað, a.m.k. að
þeim vitandi.
Ný lög gengu f gildi 1978, sem
krefjast þess af þingmönnum að
Ferraro ásamt eiginmanni sínum, John
sinni, Lauru.
Zaccaro, og dóttur
þeir gefi upp vissar upplýsingar
varðandi fjármál maka og ófjár-
ráða barna þeirra ásamt upplýs-
ingum um fjármál þingmannsins
sjálfs. Frá því lögin gengu f gildi
hefur Geraldine Ferraro hins veg-
ar haldið því fram að hún væri
undanþegin þeim skyldum. Und-
anþágur frá lögunum gilda um
þingmenn sem ekkert er kunnugt
um fjármál maka og barna, eða
hagnast ekki á nokkurn hátt á
viðskiptum eða eignum maka eða
barna. Um það hefur hins vegar
verið deilt hvort Ferraro hafi ekk-
ert verið kunnugt um fjármál
manns síns, þar sem hún var hátt-
sett innan fyrirtækisins og átti
auk þess hlutabréf f fyrirtækinu.
Á blaðamannafundinum kvaðst
Ferraro hafa upplýst meira um
einkahagi sína en nokkur annar
frambjóðandi i sögu Bandarfkj-
anna og sagðist á engan hátt hafa
brugðist þvi trausti sem henni
hafí verið sýnt af alþýðu manna
sem útnefndi hana til varaforseta.
Hún viðurkenndi að mistök hefðu
átt sér stað hjá endurekoðandan-
um og hefur hann einnig gengist
við því. Sagðist hún vonast til þess
að efasemdir um fjármál hennar
yrðu úr sögunni eftir opinberun
allra plagga og hún gæti hafist
handa á ný við kosningabaráttuna
frá og með afmælisdegi sínum,
sem er á sunnudag.
Blaðafulltrúi Ferraros, Pat Bar-
io, sagði af sér sl. miðvikudag og
virðist uppsögn hennar standa f
tengslum við fjármálahneyksli
varaforsetaefnisins. Bario hefur á
hinn bóginn fullyrt að hún hafi. á
engan hátt staðið í illindum við
Ferraro og hún bæri mikla virð-
ingu fyrir frambjóðandanum.
Sagði hún ástæðuna fyrir uppsögn
sinni vera deilur hennar við kosn-
ingastjórann, John Sasso, vegna
fréttaflutnings af fjármála-
hneykslinu, en vikuritið News-
week hafði komist á snoðir um
fjárhagsvanda Ferraros og virtist
sem einhver innan kosninga-
stjórnar hennar hefði „lekið“.
Pólitískir andstæðingar Ferrar-
os hafa gert sér mik-
inn mat úr hneyksl-
inu og sagði Ed Roll-
ins, kosningastjóri
Ronald Reagans, að
Ferraro væri nú
Mondale aðeins til
trafala i kosninga
baráttunni fremur
en hitt og sagði að
hún ætti enn mörg-
um spurningum
ósvarað. Rollins
sagði þetta í ræðu
sinni á flokksþingi
repúblikana í Dallas
og virtist brjóta
óskrifað samþykki
ræðuflytjenda að
minnast ekki á Ferr-
aro og vanda hennar.
Walter Mondale og John Sasso
hafa báðir stutt dyggilega við bak-
ið á Ferraro vegna hneykslismál
anna og segja hana hafa orðið
fyrir miklu aðkasti en stæði þeim
mun styrkari eftir. Mondale skor
aði á George Bush, varaforsetaefni
repúblikana, að upplýsa jafnmikið
um einkahagi sína og Ferraro
hefði gert, en Bush hefur neitað að
verða við þeirri áskorun.
Þó virðist sem einhver kuldi ríki
milli stuðningsmanna Mondales
og stuðningsmanna Ferraros, þar
sem menn Mondales telja hana
geta spillt fyrir forsetaefninu í
kosningunum. Val Mondales
varaforsetaefni hefur jafnvel ver-
ið gagnrýnt af mönnum innan
flokksins, sem þó voru samþykkir
Ferraro í byrjun. Kosningastjórnin
vissi að eitthvað var athugavert við
fjármál Ferraros áður en hún var
valin, en engan grunaði að það yrði
að meiriháttar blaðamáli sem hefði
áhrif á kosningaherferð og fylgi
demókrata. Kannski hefur Ferraro
nú tekist að koma sínum málum á
hreint, en afleiðingarnar eiga eftir
að koma í ljós innan skamms.
Heimildir. Newsweek. New York Times. WaH
Street Jowrmal oJL