Morgunblaðið - 13.10.1985, Blaðsíða 2

2 B
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR13. OKTÓBER1985
anlegur, þá látum svo vera. Ég
sækist ekki eftir völdum af hé-
gómagirni," segir hann enn-
fremur. „Heldur vegna þess að ég
hef bjargfasta trú á því að ég
geti lagt fram krafta sem munar
um.“
Cavaco Silva er yfirleitt kall-
aður prófessorinn af kunningjum
og vinum, fremur en með for-
nafni eins og títt er meðal Port-
úgala. Hann hefur stundað
íþróttir frá æsku, er iðinn við að
skokka og leikur borðtennis af
prýði. Hann býr í Lissabon, hvar
hann og Maria, kona hans, sem
er háskólakennari, eiga íbúð sem
er einkar blátt áfram. Þau eiga
tvö börn, son og dóttur.
Margir fréttaskýrendur segja
að það séu ýmsar mótsagnir í því
að Cavaco Silva sé nú kominn í
þá stöðu að verða líklega næsti
forsætisráðherra Portúgals.
„Hann hefur ekki fengið neitt
fyrirhafnarlaust, hann hefur
þurft að hafa fyrir öllu og hann
hefur ekki hlíft sér. Vegna þeirr-
ar niðurstöðu í kosningunum nú
er hins vegar greinilegt að eigi
Cavaco Silva að sitja á veldisstóli
verður hann að sýna samstarfs-
vilja og meiri sveigjanleika en
kunnugir hafa fram að þessu
merkt í fari hans.
Cavaco Silva er mikill bóka-
ormur. Hann hefur skrifað
nokkrar bækur um efnahagsmál.
Hann tekur lítinn þátt í sam-
kvæmislífi og er sagður mikill
og góður fjölskyldumaður. Hann
er yfirvegaður og hann er fljótur
að sjá kjarnann í hverjum hlut.
Honum er lagið að telja aðra á
sítt band. Og lúxusmaður er
hann ekki. Þetta hafa verið
umsagnir blaða um hann síðustu
daga. Portúgalar eru í sjöunda
himni. Kannski sterki maðurinn
sé kominn fram á sjónarsviðið.
Án efa fær hann svo hæfilegt
svigrúm til að sýna hvernig
stjórn hann hugsar sér. Og síðan
fær hann hæfilegan aðlögunar-
tíma. En hveitibrauðsdagarnir
taka auðvitað enda. Líka hjá
afburðamanni eins og sumir
kalla Anibal Cavaco Silva.
(Heimildir: Patrick Keyn* hjí AP f
Liasabon og NYT.)
Snmantekt' Jóhanna Kristjónadóttir.
Svipmynd á sunnudegi Anibal Cavaco Silva:
Kannski sterki maðurínn sé
nú kominn firam á sjónarsviðið
að sér kveða að ráði með þeim
árangri að hann varð forystu-
maður í flokknum. Sósíaldemó-
krataflokkurinn hefur búið við
þann heimilisvanda að innan
hans eru mikiar deilur um for-
ystu. Fyrir nokkrum árum hafði
Cavavo Silva kveðið upp úr með
það á flokksþingi að hann styddi
þau öfl í flokknum sem væru til
hægri. Þegar eftirmaður Sa
Carneiro, Pinto Balsemao var
forsætisráðherra og þótti ekki
-ganga gæfulega skrifaði Cavaco
Silva opið bréf þar sem hann
gagnrýndi það sem honum
fannst vera ráðleysi Balsemaos.
Þessir mánuðir sem eru liðnir
síðan hann tók við forystu hafa
breytt ímynd Sósialdemókrata-
flokksins ótrúlega mikið og kjós-
endur hafa á tilfinningunni, að
hann sé sterki maðurinn sem
flokkurinn þarf til að hægt sé
að halda honum saman.
Cacaco Silva hafði hætt þátt-
töku í stjórnmálum, eftir að hann
var fjármálaráðherra í ríkis-
stjórn Sa Carneiros. Hann var
bankastjóri við helzta banka í
Lissabon og einnig fékkst hann
við kennslustörf við háskóla í
Lissabon. Nemendur hans segja
að hann sé kröfuharður, og jaðri
við að vera ósveigjanlegur, fræði-
legur í kennslu. Þetta orð
ósveigjanlegur hefur reyndar
oftar og oftar skotið upp kollin-
um þegar menn hafa viljað lýsa
honum. Sumir segja að hann sé
hrokafullur og geti aldrei sætt
sig við annað en hann sé í sviðs-
ljósinu. Sjálfur segir hann um
þessa gagnrýni: „Ég reyni alltaf
að vera beztur, gera betur en
aðrir. Ef það er að vera ósveigj-
Svo spilar hann borðtennis,
skokkar og er doktor í hagfræði
„Hann er þeirrar gerðar að hann virðist hafa yndi
af því að ganga yzt á brún hyldýpisins.“ Eitthvað á
þessa leið er Anibal Cavaco Silva, formanni Sósíal-
demókrataflokksins í Portúgal lýst, af gamalreyndum
fréttaskýranda.
Það fór ekki á milli mála í
kosningabaráttunni, að
Cavaco Silva rak mjög einbeitta
baráttu og þótti af andstæðing-
um, harðskeyttur og ósveigjan-
legur. Hann er mælskumaður og
hann tók mikið upp í sig, atlaga
hans beindist þó fyrst og fremst
gegn Sósíalistaflokki Mario So-
ares. Hann virtist tilbúinn að
leggja allt í sölurnar til að flokk-
ur hans næði því að verða stærsti
flokkur landsins. En ekki siður
að klekkja á sósíalistum. Og það
tókst. Þó svo að PSD hafi ekki
bætt við sig nema 2—3 prósent-
um atkvæða gat hann samt stát-
að af þvf sem formaður hans
stefndi að: Hann var orðinn
flokka stærstur og hann var sá
eini af gömlu flokkunum sem
bætti við sig.
Cavaco Silva hefur þegar átt
fund með Eanes forseta, en þegar
þetta er skrifað, hefur honum
þó ekki formlega verið falin
stjórnarmyndun, þótt það verði
ugglaust gert á allra næstu dög-
um.
Cavao Silva notfærði sér það
óspart í kosningabaráttunni, að
hann var fjármálaráðherra í
stjórn Fransisco heitins Sa Carn-
eiro árið 1980, en sú stjórn þótti
ná undraverðum árangri í efna-
hagsmálum á þeim skamma tíma
sem Sa Carneiro var í forsvari.
Cavaco Silva veit um hug landa
sinna til Sa Carneiro og notfærði
sér það með lánlegum árangri.
Þó héldu ýmsir, að kjósendur
myndu snúast gegn honum vegna
þess hann rauf stjórnarsam-
starfið við Sósíalista í vor, nán-
ast nokkrum dögum eftir að hann
hafði tekið við formennsku í
flokknum, að þáverandi for-
manni og varaforsætisráðherra
Mota Pinto látnum.
Þó að urgur hafi verið með
stjórn Soares, eins og sýndi sig
í úrslitunum, þegar fylgi PS
hrapaði úr 36 prósentum í 20
prósent, voru þó ýmsir sem töldu
þetta upphlaup Cavaco Silva
sýna ábyrgðarleysi og frambjóð-
endur annarra flokka, einkum
Sósíalistaflokksins, reyndu að
nota þetta gegn honum. Stjórn
Soares hafði mikinn þingmeiri-
hluta þegar hún var mynduð
fyrir tveimur og hálfu ári og fáir
draga í draga í efa að það var
einiægur vilji beggja flokka, að
minnsta kosti í upphafi ferðar,
að vinna bug á efnahagsvanda
atvinnuleysi, verðbólgu og mörgu
því sem hefur hrjáð þetta land.
Þessi stjórn hafði einnig setið
lengst allra ríkisstjórna í Port-
úgal, frá því byltingin var gerð
í landinu 1974 og menn töldu að
hún ætti að geta lyft grettistaki
ef vilji og þor væri fyrir hendi.
En batinn lét á sér standa.
Ágreiningur magnaðist milli
flokkanna og þeir Mota Pinto og
Mario Soares máttu hafa sig alla
við að setja niður deilur. Deilt
var um markaðskerfi, um land-
skiptingu í landbúnaðarhéraðinu
Aljentejo, þjóðnýtingu, atvinnu-
mál, húsnæðismál, skóla og
menntunarmál og lífeyrismál.
Líklega var ekkert það til sem
flokkarnir litu sömu augum á.
Mario Soares var þó án efa stað-
ráðinn í að halda stjórnarsam-
starfinu til streitu. Kannski
hvort tveggja hafi komið til;
hann hafi trúað því að senn færi
árangur ráðstafana stjórnarinn-
ar að skila sér, hann trúði því
að Portúgalar myndu telja sér
það mikinn ávinning af því að
ganga í Evrópubandalagið og að
flokkur sinn myndi einnig hagn-
ast á því. Og síðast en ekki sízt
var honum í mun að sæmilegt
ástand væri í stjórnarsamstarf-
inu, þegar að því kæmi að hann
þyrfti að snúa sér að forseta-
framboði sínu.
Þegar Cavaco Silva tók við
forystunni fór hins vegar á aðra
lund. Hann lýsti því yfir að ein-
ræði sósíalista innan ríkisstjórn-
arinnar væri óþolandi og PSD
fengi fæstu því komið fram sem
flokkurinn teldi aðkallandi sér-
staklega í efnahagsmálum. Hann
ákvað að slíta stjórnarsamstarf-
inu og Eanes forseti átti fárra
kosta völ og ákvað að efna til
kosninganna.
Anibal Cavaco Silva er af fá-
tæku fólki kominn. Hann fæddist
í Algarve 15. júlí 1939. Hann
Cavaco Silva.
hefur rifjað upp, að faðir hans
refsaði honum hörkulega fyrir
að koma heim úr skóla með léleg-
an vitnisburð þegar hann var
þrettán ára. Hann lét sér það að
kenningu verða og eftir það sótt-
ist honum námið vel og var alltaf
í fremstu röð námsmanna.
Um það leyti sem byltingin var
gerð í Portúgal 1974, gekk hann
í Sósíaldemókrataflokkinn, sem
þá hét Alþýðudemókratar. Hann
var þá að ljúka doktorsprófi í
hagfræði í York og hafði ekki
afskipti af stjórnmálum framan
af. Raunar er það ekki fyrr en á
þingi flokksins í vor, að hann lét
Eftir að úrslitin voni Ijós. Stuðningsmenn fagna.