Morgunblaðið - 11.02.1988, Blaðsíða 27
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 11. FEBRÚAR 1988
27
London. Reuter.
Sovétmenn hafa nú boðist til að kalla
innrásarher sinn heim frá Afganistan
að vissum skilyrðum uppfylltum, en þangað
réðust þeir inn á jólum 1979. Með innrá-
sinni náði innanlandsólga hámarki. Bundinn
var endi á tveggja alda einveldisstjórn þeg-
ar herinn steypti Sahir konungi árið 1973.
Mohammad Daoud, frændi konungs, var
foringi byltingarmanna. Við völdum tók
stjórn hófsamra vinstrimanna. Hér fer á
eftir tímatal helstu viðburða i Afganistan
siðastliðinn áratug:
1978:
Daoud forseti líflátinn í herbyltingu í
apríl. Alþýðulýðveldið Afganistan stofnað.
Nur Mohammad Taraki kjörinn forseti bylt-
ingarráðsins. Vináttusamningur gerður við
Moskvu.
1979:
Hafisullah Amin skipaður forsætisráð-
herra og síðar forseti, eftir að Taraki beið
bana í hallarbyltingu. Hinn 24. desember
lenda fyrstu sovésku flugvélarnar í Kabúl
í loftbrú Sovétmanna með hermenn og her-
gögn. Þremur dögum síðar, 27. desember,
leggja sovésku innrásarherimir undir sig
mikilvægar byggingar og útvarpsstöð. Ba-
brak Karmal settur forseti. Biður hann um
sovéska aðstoð og Amin er líflátinn. Hinn
30. desember viðurkennir Moskvuútvarpið
að Sovétmenn „hefðu sent fámennt herlið"
til þess að hrinda utanaðkomandi ögrun og
Sovéska innrásarliðið heldur uppi reglubundnum eftirlitsferðum á götum Kabúl, en Iiðhlaup úr her leppstjórnarinnar hefur
á margan hátt gert Rauða hernum erfiðara fyrir en ella.
Atburðarásin í Afganistan
að liðið verði kvatt heim þegar þörf verður
ekki lengur fyrir það.
1980:
Allsherjarþing Sameinuðu þjóðanna
krefst þess með yfirgnæfandi meirihluta
atkvæða, að Sovétmenn kalli innrásarlið
sitt frá Afganistan. Samtök múhameðstrú-
arríkja reka Alþýðulýðveldið Afganistan úr
samtökunum.
Jimmy Carter, Bandaríkjaforseti, grípur
til viðskiptaþvingana gegn Sovétmönnum
og tilkynnir að Bandaríkjamenn muni ekki
taka þátt í Ólympíuleikunum í Moskvu um
sumarið. Tugir vestrænna ríkja svara áskor-
un Carters og hundsa leikina.
Herlög sett í Kabúl eftir að 300 manns
bíða bana í aðgerðum stjómarandstæðinga.
Skæruliðasveitir ráða stórum hluta landsins
og gera sovéska innrásarliðinu og afganska
stjómarhemum allt til armæðu.
í maí leggur afganska stjómin til að sa-
mið verði um frið í landinu og að viðræður
verði teknar upp við yfirvöld í íran og Pa-
kistan til þess að afganskir flóttamenn, sem
senn vom orðnir fimm milljónir, geti snúið
heim.
1981:
Sovétmenn hafna tillögum Evrópubanda-
lagsins um alþjóðaráðstefnu um málefni
Afganistan. Karmal fellst á viðræður við
Pakistani og írani í ágúst.
1982:
Diego Cordoves, sendimaður Sameinuðu
þjóðanna, ræðir við ráðamenn í Kabúl, Te-
heran og Islamabad um möguleika á friðar-
samningum í Afganistan. Utanríkisráðherr-
ar Pakistans og Afganistans ræðast við í
1978-88
Genf með milligöngu Cordoves. íranir taka
ekki þátt í viðræðunum, sem standa í nokk-
ur ár.
1983:
Skæruliðar og stjómarhermenn heyja
harða bardaga í Kandahar. Leiðtogafundur
óháðra rílqa krefst þess að sovéska innrásar-
liðið verði kallað heim. Pakistanar segja
eftir viðræður í Genf, að semja megi um frið
í Afganistan, aðeins sé óútkljáð hvenær
sovéski herinn skuli hverfa á brott.
1984:
Sovéski innrásarherinn hefur stórsókn í
Panjsherdalnum í apríl. Pakistanar saka
afganska stjómarherinn um að hafa farið
árásarferðir inn í pakistönsk þorp og flótta-
mannabúðir Afgana þar. Segjast þeir tilbún-
ir til að viðurkenna stjómina í Kabúl ef
sovéska innrásarliðið, sem talið er skipað
115 þúsund hermönnum, verði kvatt heim.
Skæraliðar gera sprengjuárás á flugvöll-
inn í Kabúl og auka aðgerðir í borgum vegna
þess að þeir fara halloka í dreifbýlinu.
1985:
Zia, forseti Pakistans, hittir Míkhaíl Gor-
batsjov, nýjan leiðtoga Sovétríkjanna, í
mars. Segir Zia að Gorbatsjov hafi áhuga
á pólitískri lausn deilumála í Afganistan í
stað hemaðarlegri.
Afganir og Pakistanir ná samkomulagi í
viðræðum sínum í Genf um að Sovétmenn
og Bandaríkjamenn beri ábyrgð á hugsan-
legu friðarsamkomulagi.
Sovéska sendiráðið í Kabúl verður fyrir
flugskeytaárás í júlí. Mannréttindanefnd
Sameinuðu þjóðanna kemst að þeirri niður-
stöðu að alvarleg mannréttindabrot hafi átt
sér stað og séu tíð í Afganistan.
1986:
Ronald Reagan, Bandaríkjaforseti,
ákveður að auka lejmilega aðstoð við afg-
anska skæraliða og fá þeir m.a. fullkomin
loftvamarskeyti.
Karmal forseti sagður veikur og fallinn
í ónáð í Moskvu. Hann er þá settur af og
Najibullah, yfirmaður leyniþjónustunnar,
skipaður flokksleiðtogi og síðar forseti í
hans stað.
1987:
Najibullah, nýkominn úr Moskvuferð, lýs-
ir yfir áætlun um þjóðarsátt á nýársdag.
Felur hún í sér sakarappgjöf og áskoran til
skæraliða um að leggja niður vopn. Einnig
era flóttamenn hvattir til að snúa heim.
Býðst Najibullah einnig til að deila völdum
með fulltrúum skæraliða í samsteypustjórn.
Tillögurnar era endurskoðaðar reglulega
fram eftir árinu en gera aldrei ráð fyrir
lýðræðislegri skiptingu valds þar sem helstu
ráðuneyti og embætti forseta skulu áfram
vera í höndum Þjóðarflokks Najibullah.
Najibullah lýsir einnig yfir hálfs árs
vopnahléi frá 15. janúar, og síðar var það
framlengt langt fram á árið 1988.
Skæraliðar segja yflrlýsingar Najibullah
vera áróðursbragð og segja að ekkert lát
hafí orðið á bardögum og séu þeir sýnu
harðari en áður.
Skæraliðar ráðast í fyrsta sinn inn í Sov-
étríkin. Fara þeir í árásarferðir yfír afg-
önsku landamærin í norðri í apríl og fella
tvo sovéska landamæraverði.
Hinn 8. nóvember er samþykkt tillaga í
allsherjarþingi SÞ þar sem Sovétmenn era
skyldaðir til að hverfa með heri sína frá
Afganistan. Þrátt fyrir ákafar tilraunir yfír-
valda í Moskvu og Kabúl til þess að draga
úr stuðningi við tillöguna var hún samþykkt
með stærri meirihluta en dæmi era til um.
Najibullah heimsækir Indland, Víetnam
og Kambódíu í desember. Er það fyrsta
ferð hans til útlanda frá því hann var settur
til valda.
Innrásarherinn sovéski og afganski
stjómarherinn heQa stórsókn í desember við
landamæraborgina Khost. Ná sveitimar að
opna þjóðveginn frá Gardes til Khost sem
skæraliðar höfðu haft á valdi sínu í 9 ár.
1988:
Hinn 20. janúar gerir Cordoves eina til-
raunina enn til að greiða fyrir friðarsam-
komulagi í Afganistan með viðræðum við
valdamenn í Kabúl og Islamabad í Pakist-
an. Á þremur vikum heimsækir hann Kabúl
fjóram sinnum og Islamabad fímm sinnum.
Á mánudag, 8. febrúar, tilkynna Gor-
batsjov og Najibullah að sovéska innrásarlið-
ið geti verið farið frá Afganistan innan 10
mánaða frá 15. maí að telja ef ríkisstjórnir
Afganistans og Pakistans nái samkomulagi
um deilumál sín tveimur mánuðum áður.
Geti brottflutningur hafist fyrir 15. maí ef
ríkin nái samkomulagi fyrir 15. mars.
9. febrúar skýrir Cordoves að Afganir
og Pakistanar hafí svo gott sem náð sam-
komulagi um tímasetningu brottflutnings
sovéska innrásarliðsins frá Afganistan. Ák-
vað hann að næsta viðræðulota fulltrúa
rílqanna hefjist í Genf 2. mars næstkomandi.
Reuters-f réttastof an:
37,4% hagnað-
araukning 1987
London. Reuter.
REUTERS-fréttastofan greindi
frá því í gær, að hagnaður fyrir-
tækisins fyrir skatta á árinu 1987
hefði aukist um 37,4%.
Forráðamenn fréttastofunnar
sögðu, að hagnaðurinn hefði hækk-
að úr 130,1 milljón sterlingspunda
árið 1986 í 178,8 milljónir 1987.
Tekjur jukust um 39,6% og námu
866,9 milljónum sterlingspunda.
Glen Renfrew, aðalforstjóri Reut-
ers, lýsti yfir, að árið 1987 hefði
verið „ár mikils vaxtar". Hann
sagði, að gerðar hefðu verið ráð-
stafanir til að lækka tilkostnað og
draga úr vaxtarhraða í þeirr: trú,
að tekjuaukning á árinu 1988 yrði
ekki eins mikil og 1987 vegna verð-
bréfahransins í október.
Reuters er stærsti útgefandi í
heimi á sviði tölvufrétta. Fréttastof-
an veitir viðskipta- og fjölmiðlafyr-
irtækjum víðtæka þjónustu og send-
ir upplýsingar til yfir 130.000 út-
stöðva og fjarrita, svo og beint inn
á tölvukerfí viðskiptavinanna.
Hjá Reuters störfuðu 1.173
fréttamenn, ljósmyndarar og
myndatökumenn í lok síðasta árs,
136 fleiri en árið áður. Fyrirtækið
stofnaði átta nýjar alþjóðlegar
fréttamiðstöðvar á árinu, en lokaði
útibúi sínu í Teheran. Alls era
fréttamiðstöðvar Reuters 113 tals-
ins.
Allt
í röð og reglu
- án þess að vaska upp!
Komdu kaffistofunni á hreint.
Duni kaffibarinn sparar þér bæði
tíma og fyrirhöfn.
Getur staðið á
borði eða hangið / h5S^J§°*) £
uppá vegg.
En það besta et:
Ekkert uppvask.
225