Morgunblaðið - 28.08.1988, Blaðsíða 6

6 '“B
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 28. ÁGÚST 1988
I
George Bush til vamar Dan Quayle:
Hann fór hvorld til Kanada
né brenndi fánann
UPPGJÖR VIÐ VÍETNAM HEFUR EKKIENN FARIÐ FRAM
„Hann fór ekki til Kanada.
Hann brenndi ekki kvaðn-
ingarbréfíð sitt og vissulega
brenndi hann ekki banda-
ríska fánann,“ sagði George
Bush, forsetaefni repúblik-
ana til vamar Dan Quayle,
varaforsetaefni sínu, í ræðu
á fundi með fyrrum her-
mönnum er börðust á er-
lendri grund. Allt frá því
að Bush tilkynnti að Quayle,
41 árs gamall öldungadeild-
arþingmaður frá Indiana
yrði varaforsetaefni repú-
blikana, hefur hann þurft
að nota stóran hluta af opin-
berum ræðum til þess að
verja hann og ákvörðun
hans að ganga í þjóðvarðlið-
ið, til þess að geta haldið
áfram skólanámi og komist
hjá herkvaðningu og þátt-
töku í Víetnamstríðinu.
Sögusagnir um að Quayle
hafí komist í þjóðvarðliðið í
gegnum kunningsskap hafa
ekki hjálpað, né heldur sú
staðreynd að Quayle var
stuðningsmaður Víetnamst-
ríðsins og hefur frá því að
hann var kjörinn á Banda-
ríkjaþing verið harðlínu-
maður í vamar- og öryggis-
málum.
TEXTI:
ÓLIBJÖRN KÁRASON
Allt frá því að til-
kynnt var að
Quayle yrði
varaforsetaefni
repúblikana hafa
sjónvarpsstöðvar
og dagblöð birt
daglega fréttir
af Quayle, — flestar neikvæðar.
Dró ekki úr þessum andróðri fyrr
en nú á fimmtudag og föstudag.
Þegar birt voru gögn frá þjóðvarð-
liðinu sem bentu til að Quayle hefði
hreinan skjöld fóru fréttamenn að
velta sér upp úr hugsanlegum
tengslum við Paulu Parkinson, Pla-
yboy-fyrirsætu og starfsmann
þiýstihóps. Og fréttir um skóla-
göngu Quayles og að hugsanleg
fyrirgreiðsla og þrýstingur frá fjöl-
skyldu hans hafi komið honum inn
í lagaskóla, bæta ekki ímynd Quay-
les eða auðvelda repúblikönum
kosningabaráttuna.
Víetnam og Bandaríkín
Margir þeirra fjölmiðlamanna
sem ganga harðast fram í gagnrýn-
inni á Quayle, fögnuðu ákvörðun
Carters forseta, árið 1977, að veita
10 þúsund Bandaríkjamönnum, sem
komu sér ólöglega undan herkvaðn-
ingu á tímum Víetnamstríðsins,
sakaruppgjöf. Þá var sagt að tími
væri kominn fyrir bandarísku þjóð-
ina að gera upp við Víetnam. Ellefu
árum síðar hefur það ekki tekist.
Umrótið kringum Quayle er dæmi
um það að endanlegt uppgjör við
Víetnamstríðið á enn eftir að fara
fram. Uppgjörið er nauðsynlegt,
vegna þess að kynslóðaskipti í við-
skiptum og stjómmálum eru á
næsta leiti — „Víetnamkynslóðin"
(þeir sem fæddir eru 1939 til 1954)
eru að komast til valda í Banda-
ríkjunum.
Víetnamstríðið var ætíð umdeilt
í Bandaríkjunum og margir ungir
menn reyndu með öllum ráðum að
forðast herkvaðningu. Sumir flúðu
land, sérstaklega til Kanada, aðrir
urðu sér út um læknisvottorð eða
notuðu persónuleg tengsl til að
komast hjá því að taka þátt í
stríðinu. En það voru ótal aðrir
möguleikar. Stúdentar í háskóla-
námi voru undanþegnir herskyldu
(reglunum var síðar breytt þannig
að þeir er lögðu stund á framhalds-
nám áttu herkvaðningu yfir höfði
sér). Þeir sem voru á herskyldu-
aldri en kvæntir og áttu böm, gátu
forðast herskyldu, sem og þeir sem
voru hommar eða í meðferð hjá
sálfræðingum.
Árið 1969 lauk Quayle fyrri-
hlutanámi í háskóla og stóð frammi
fyrir því að hann kynni að verða
kallaður í herinn og líklega til Víet-
nam. Hann gerðist sjálfboðaliði í
þjóðvarðliðasveitunum, þegar ekki
var biðlisti. Litlar líkur voru á því
að þjóðvarðliðar yrðu kallaðir út til
að taka þátt í bardögum í Víetnam,
þó ein sveit frá Indiana hafi tekið
þátt í átökunum þar. Fyrir lang-
flesta breytti þátttaka í þjóðvarðlið-
unum litlu, þeir gátu áfram lifað
eðlilegu ijölskyldulífí og/eða stund-
að nám. Arið 1969 þurftu þjóðvarð-
liðar að skila 39 dögum á hveiju
ári. Ein helgi í mánuði og 15 dagar
í þálfun auk 6 mánaða þjálfunar í
upphafi var allt sem óskað var eft-
ir. Quayle var í þjóðvarðliðinu í 6 ár.
Fjöðmiðlar hafa horft framhjá
mikilvægum staðreyndum sem
hefðu sett ákvörðun Quayles að
ganga í þjóðvarðliðið í sögulegt
samhengi og fremur styrkt pólitíska
stöðu hans en veikt. Liðlega 60%af
„Víetnamkynslóðinni" gegndu ekki
neinni herþjónustu frá júlí 1964 til
júní 1973. Um 26,9 milljónir karl-
manna eru fæddir á árunum 1939
til 1954 og 8,6 milljónir þeirra voru
í einhverskonar herþjónustu á
tímum Víetnamstríðsins. 2,2 millj-
ónir fóru til Víetnam til lengri eða
skemmri dvalar, og af þeim tóku
liðlega 1,6 milljónir þátt í bardög-
um. Þessar upplýsingar koma fram
í bók Lawrence Baskirs og Williams
Strauss, Change and Circumstance
Af þeim 8,6 milljónum karl-
manna sem voru í herþjónustu var
rúmlega 1 milljón í þjóðvarðliðun-
um. Merkilegast við upplýsingar
þeirra Baskirs og Strauss er að
aðeins 8,6 milljónir karlmanna
gegndu herþjónustu en 16 milljónir
komu ekki nálægt hermennsku á
Víetnamtímabilinu. Fjölmiðlar hafa
ekki bent á þessar tölur eða að
Quayle hafí verið einn þeirra 8,6
milljóna sem þjónuðu á þessum
umbrotatímum. Hann átti það á
hættu að verða sendur, sem þjóð-
varðliði til Víetnam, þó líkumar
væm litlar.
Haukur í varnarmálum
Quayle hefur verið á Bandaríkja-
þingi síðustu 12 árin. Fýrst í full-
trúadeildinni og frá 1980 í öldunga-
deildinni. Hann hefur verið einn
dyggasti stuðningsmaður Ronalds
Keagans, Bandaríkjaforseta, á
þingi. Quayle hefur alla tíð verið
talsmaður öflugra vama, uppbygg-
ingar og endumýjunar kjamorku-
vopna sem og hefðbundinna vopna.
Stefna sem öðmm fremur neyddi
Sovétríkin aftur að samningaborð-
inu og varð til þess að fyrsti samn-
ingur um fækkun kjamorkuvopna
var undirritaður í Washington á
síðasta ári. Quayle var gagniýninn
á þann samning (hann efast reynd-
ar um hvort semja eigi við Sovétrík-
in yfír höfuð) og greiddi honum
ekki atkvæði á þingi fyrr en eftir
mikinn þrýsting frá forsetanum.
Quayle er eindreginn stuðnings-
maður geimvamaráætlunarinnar
og hann hefur verið í fararbroddi
.þeirra þingmanna sem bent hafa á
hættuna sem Bandaríkjunum og
bandamönnum þeirra er búin vegna
kjamorkuvopna í þriðja heiminum.
í fáeinum orðum þá er Quayle
haukur í utanríkis- og vamarmál-
um. Einmitt þess vegna telja and-
stæðingar hans það hræsni og
tvískinnung að hálfu Quayles að
reyna að komast hjá því að beijast
í Víetnam, — stríði sem hann taldi
nauðsynlegt til að veija hinn fijálsa
heim gegn útbreiðslu kommúnism-
ans. Þeir hinir sömu og gagnrýna
Quayle hafa margir verið talsmenn
þess að- dregið sé úr útgjöldum til
vamarmála og jafnvel að Banda-
ríkin fækki vopnum einhliða. Spum-
ingin er hins vegar sú hvort sá er
hvetur til einhliða afvopnunar og
gagnrýnir á sama tíma þá sem vilja
forðast herkvaðningu á
stríðstímum, sé með tvískinnung
eða sá sem telur sterkar hervamir
George Bush og Dan Quayle taka broshýrir á móti fögnuði stuðningsmanna sinna.