Alþýðublaðið - 06.11.1965, Blaðsíða 5

HERINN í Brasilíu, stærsta landi
Suður-Ameríku, hefur á ný tekið
öll ráðin af stjórnmálamönnum
landsins,
Herinn brauzt til valda í apríl
1964, þegar hann gerði byltingu
gegn stjórn Joao Goularts for-
seta. Stjórn Goularts, sem hallað-
ist að kommúnistum, stóð ráð-
þrota gegn óðaverðbólgu, mikil
spilling ríkti í stjórnarfarinu og
byltingin liaut því töluverðs stuðn
ings meðal almennings.
Humberto Castello Branco
Tnarskálkur varð forseti eftir bylt-
inguna. Síðan hefur Castello
Branco reynt að vinna bug á verð
bólgunni og ryðja úr vegi þeim
tálmunum, sem hefta uppbygg-
ingu atvinnuveganna. Honum hef-
ur orðið nokkuð ágengt en jafn-
framt hefur hann glatað að miklu
leyti þeim stuðningi, sem hann áð-
ur naut.
★ ÞJÓÐARUPPREISN?
í odda skarst í Brasilíu eftir
fylkisstjórnarkosningar, sem fram
fóru í október. í kosningum þess-
um létu kjósendur í ljós óánægju
sína með sparnaðarráðstafanir
Castelio Brancos og kusu fylkis-
stjóra, sem andvígir eru stefnu
stjórnarinnar, í 7 fylkjum af 11,
þar sem kosið var um fylkisstjóra,
þar á meðal í tveimur stærstu
fyikjunum.
í augum margra Brasilíumanna
voru þessar kosningar nokkurs
konar 'þjóðaratkvæðagreiðsla um
Stefnu Castello Brancos og stjórn
ar hans. Úrslitin sýndu glögglega,
að stjórnin átti erfiða daga i
vændum.
Ilelztu sigurvegararnir í kosn-
ingunum voru frambjóðendur,
sem nutu stuðnings Juscelino Ku-
bitscheks fv. forseta, leiðtoga Jafn
aðarmannaflokksins, sem sneri
aftur til Brasilíu skömmu fyrir
kosningarnar eftir að hafa dval-
izt í útlegð um fjórtán mánaða
skeið Kubitschek er þakkað fyrir
mesta uppgangstímann í sögu
Brasilíu, en það tímabil stóð yfir
þegar hann var forseti á síðasta
áratug, en einnig kennt um þá
óðaverðbóigu, sem sigldi í kjöl-
farið. Þótt Kubitschek væri mein-
að að lialda ræður opinberlega
þurfti enginn að fara í grafgötur
um það, að sigurvegararnir voru
fylgjandi þeirri stefnu, sem fylgt
var í forsetatíð Kubitscheks, og
stuðningsmenn Brancos héldu því
fram, að slík stefna mundi magna
verðbólguna um allan helming.
Stjórn Castello Brancos leizt
ekki á blikuna og fram voru born
ar kröfur um, að kosningarnar
yrðu ógiltar eða að stiórnin tæki
sér að minnsta kost' 9"kin völd til
þess að tryggja innanlandsöryggi.
Herforingjar óttuðust almennar
óéirðir í landinu.
Castello Branco, sem hefur ver-
ið lýst á þá lund að hann sé hóf-
samur og lýðræðissinnaðri en
margir löglega kjörnir þjóðhöfð-
ingjar í rómönsku Ameríku, enda
þótt hann sé herforingi, lagðist í
fyrstu gegn þessum kröfum. Hann
sá svo um, að sigurvegararnir í
októberkosningunum fengju að
taka við embættum sínum. En um
leið sendi hann Þjóðþinginu nokk
ur frumvörp, sem auka mundu til

Humberto Castello Branco
— launverulegur einvaldur
muna völd sambandsstjórnarinnar
ef samþykkt yrðu.
Þingið ónýtti fyrirætlanir hans og
næstu þrjár vikurnar magnaðist
ólgan í landinu. Óánægðir her-
foringjar, sem fylgjandi eru ákveð
inni stefnu, og óbreyttir borgarar
efndu í fyrsta sinn til mótmæla-
aðgerða gcgn Castello Branco.
Orðrómur var á kreiki um, að her
foringjar legðu á ráðin um nýja
byltingu.
★ ANDSTAÐAN BÆLD NIÐUR
Stjórnmálaerjurnar náðu há-
marki 27. október þegar Þjóðþing
ið sýndi ótvírætt fram á í hávaða
sömum umræðum, sem stóðu alla
nóttina að það mundi ekki sam-
þykkja frumvarp það, sem Ca-
stello Branco bar fram þess efnis,
að liert yrði á eftirliti með ör-
yggi innanlands. Þessu svaraði
forsetinn með því að gefa út til-
skipun, sem veitti stjórn hans
ennþá meiri völd en hún hafði
farið fram á.
Samkvæmt nýju tilskipuriinni
mælti Castello svo fyrir, að allir
starfandi stjórnmálaflokkar í Bras
ilíu yrðu lagðir niður. Kubitschek
og öðrum stjórnmálaleiðtogum
var bannað að skipta sér af opin-
berum málum í tíu ár.
Samkvæmt tilskipuninni var
dómurum í hæstarétti fjölgað úr
11 í 16 til þess að tryggja það að
enginn andstáða kæmi úr þeirri
átt. Tilskipunin heimilaði forset-
anum að skipta um hæstaréttar-
dómara að vild ef nauðsyn krefði.
Með tilskipuninni var lýst yfir
herlögum, sem gilda eiga í sex
mánuði og er sambandsstjórninni
heimilt að taka stjórn allra mála
í sínar hendur í einhverju hinna
22 fylkja Brasilíu eða í þeim
öllum.
Loks kvað tilskipunin svo á um,
að næsti forseti landsins skyldi
kosinn af þinginu en ekki í al-
mennum kosningum, og skyldi
Castello Branco ákveða hvenær
forsetakjör færi fram, en þó ekki
síðar en 3 október 1966. Forsetinn
ítrekaði yfirlýsingu þess efnis, að
hann væri staðráðinn í að segja af
sér á þessum degi. En tilskipun
hans sýnir ljóslega, að ef þjóð-
þingið fellst ekki á eftirmann
þann, sem hann tilnefnir, kann
hann að skipa eftirmanninn í emb-
ætti með sérstakri tilskipun og
leysa upp þingið.
★ EINRÆÐISVALD
í rauninni er Castello Branco j
einræðisherra samkvæmt nýju til-
skipuninni og valdameiri en nokk-
ur annar fyrirrennari hans í emb-
ætti síðan Getulo Vargas ríkti sem
einvaldur á árunum 1934—1945.
Með einu penriastriki batt Ca-
stello Branco enda á tímabil sund-
urþyklcju og óvissu. Svo virtist,
sem nú gæfist tóm til að byggja
upp atvinnuvegina og koma á
þjóðfélagslegum umbótum, enda
er á því mikil þörf. Nýjar flokka
samsteypur mynduðust fljótlega á
þingi og veitti þetta fyrirkomulag
Castello Branco hreinan meiri-
hluta.
En margir stjórnmálafréttaritar-
ar í Brasilíu eru svartsýnir á
framtíðina. Þeir sjá engin merki
þess, að innanlandsfriði sé hægt
að koma á með tilskipun frá for-
setanum. Þeir telja, að hin nýja
skipan mála geti hæglega valdið
nvjum vandamálum og áhrifanna
frá þeim kunni að gæta um Ianga
framtíð. Þeir segja, að hingað til
hafi Castello Branco hvorki sýnt
þau stjórnmálahyggindi né þann
hæfileika til að afla sér yinsælda,
sem nauðsynlegt virðist til þess
að tryggja hinum ýmsu stefnu-
málum hans stuðning. Bandaríkja
menn hafa miklar áhyggjur af á-
standinu, enda styðja þeir Ca-
steilo Branco eindregið og hafa
útvegað stjórn hans 1 milljarð
dollara í aðstoð, beint eða óbeint.
Hvað sem þessu líður verður
fj-amvinda mála í Brasilíu í fram-
tíðinni komin undir aðgerðum her
foringja en ekki stjórnmálamanna.
* BILLINN
Rent on Icecar
fVliníiingarorð:
KRISTLEIFUR
FUNDUM okkar bar saman fyr
ir fáum árum. Nafn hans kom þá
kunnuglega fyrir sjónir. Kristleif
ur Magnússon var einn þeirra
manna, sem vöktu þjóðarathygli
Kristleifur Magnusson
fyrir ágætan árangur í frjálsum í-
þróttum, hann varð íslandsmeist
[ ari og tók þátt í landskeppni á
! blómaskeiði frjálsíþróttanna. Nú
urðu önnur hugðarefni til að
tengja okkur böndum. Kristleif
ur var áhugamaður um eflingu
Alþýðuflokksins. Hann beitti sér
fyrir stofnun Félags ungra jafn-
armanna í Vestmannaeyjum, var
í fyrstu stjórn þess, og varð það
á skömmum tíma að þróttmiklum
félagsskap ungs fólks í Eyjum.
Kristleifur átti þar verulegan hlut
að máli, enda þótt hann léti ekki
mikið .til sín taka á mannfundum.
Hann var meira „ úti á meðal
fólksins'1 eins og hann komst að
orði. Voru það víst sannmæli. Á
MAGNÚSSON
vinnustað hans, Veiðarfæragerð
Vestmannaeyja, var oft mann-
margt í kaffitímum, og að lokn
um vinnudegi, er stai’fsfólk nær
liggjandi fyrirtækja óg sjómenn
lögðu leið sína á verkstæðið til
að spjalla stundarkorn. Það var
orðinn ómissandi þáttur í hverri
komu til Eyja að líta þangað inn
og þá leyndi sér ekki ástæðan
til hinna almennu vinsælda Krist
leifs. Hann var ávallt léttur í lund
skemmtilegur og hispurslaus, ó-
myrkur í máli tog hjájpsamur
þeim, er til hans leituðu.
Kristleifur tók ásamt bróður sín
um og frænda við rekstri Veiðar
færaaerðar Vestmannaeyia af föS
ur sínum fyrir nokkrum árum, og
hafa þeir rekið hana af mikluril
myndarbrag. Fyrirtækið naut örl
vaxandi viðskipta útveggmanna
um land allt. Það hafði forgöngti
um ýmiss konar tækniframfayir
og fluíti til landsms nýjar vélar
i þeim tilgangi að bæta þjánust
una. Kristleifur kærði sia S ekki
um að hlusta á efasemdir eðf; bar
lóm, en lasði út í stórbygginau svo
unnt væri að auka reksturirúi til
muna. Hann var framtakssamur,
biartsvnn og áræðinn unaur niað
ur. Fámennri bióð er mikill skaði
að e!num slíkum.
Þegar Kristleifur Magntfsson
kom kvöld eitt á liðnu voru til
okkar h.ióna í Reykjavík, hafði
hann meðferðis teiknirigu að xram
tíðarhúsnæði fyrirtækisins. öégar
við seinast hittumst, á Þjóð^tíð
i Vestmannacvium i áaúslmánuði
s. 1., kvaðst hann mundu kbma
með haustinu og spjalla nánar um
Framhald á 10. síðu.
ILÞÝÐUBLAÐIÐ - 6. nóv. 1965 5