Dagblaðið Vísir - DV - 23.08.1984, Blaðsíða 10

10 DV. FIMMTUDAGUR 23. AGUST1984.
Útlönd Útlönd Útlönd Útlönd Útlönd
Spánn:
NATÓ OG GÍBRALTAR
EFST Á BAUGI
Á meðan túrhestar af norðlægari
slóðum fjölmenntu til innrásar í brenn-
andi sólina í Madrid, lét Spánarstjórn
nokkrar fínar ábendingar falla í
síöustu viku til NATO og Gíbraltar.
Fernando Moran utanríkisráðherra
útilokaði í yfirlýsingum að Spánn
mundi eiga hernaöarlega hlutdeild í
NATO. Gaf hann til kynna að spánska
stjórnin kynni í haust að mæla meö
því að Spánn yrði áfram aðili aö
NATO, en þá yrði aðeins um aö ræða
pólitíska aöild.
Málið verður borið undir atkvæði á
flokksþingi sósíalista í desember og
síöan undir þjóðaratkvæði á næsta ári
ef stjórnin efnir loforð sitt þar um.
Nato og Gíbraltar
Spánverjar tengja NATO-aðildina
spurningunni um Gíbraltar, sem þeir
allt frá Franco-tímanum hafa þrefað
um við Breta samherja sína í NATO,
en þeir vilja fá Gíbraltar aftur. Moran
utanríkisráðherra vonast eftir því að
ná viöræðum viö hinn breska starfs-
bróður sinn, sir Geoffrey Howe, um
Gíbraltar núna í næsta mánuði.
Moran viðurkenndi í blaöaviötölum
á dögunum að Spánn kynni að neyðast
til þess að aflétta ýmsum hömlum
sínum á landamærunum við Gíbraltar
þegar Spánn verður aöili aö Efnahags-
bandalagi Evrópu. — Spánn leyfir ekki
aðra umferð Spánverja og Gíbraltar-
búa yfir landamærin en fótgangandi.
Og þótt Gíbraltarbúar megi ótakmark-
aö versla á Spáni leggja spænskir toll-
veröir hald á allan varnig sem Spán-
verjar kaupa í Gíbraltar. Þessar tak-
markanir eru í reyndinni ekkert annað
en framhald efnahagsstríðsins, sem
Franco hershöfðingi rak gegn Gíbralt-
ar. Ekki hefur það haft annað í för með
sér en gera Gíbraltarbúum enn meira
fráhrindandi tilhugsunina um samein-
ingu við Spán. Þeir eru sannfæröir
um að allar stjórnir á Spáni séu þeim
fjandsamlegar.
Hrossakaup
Gíbraltar hefur jafnan meira verið
hjartans mál hægriaflanna á Spáni
fremur en vinstrimanna. Enda höfðu
margir hinna róttækari í röðum
vinstriaflanna leitað hælis í Gíbraltar
á valdatíma Francos. — Því gerði
Santiago Carillo, sem í fjölda ára hefur
verið leiðtogi spænskra kommúnista,
flokksbræðrum sínum afar bylt við
meö uppástungu sinni um aö gera
mætti hrossakaup um NATO-aðildina.
Nefnilega að Spánn gæti svo sem áður
verið aðili að NATO ef honum yrði í
staðinn skilaö Gíbraltar.
Samskonar deila við
Marokkó
I Gíbraltardeilunni viö Breta gætir
örlítils tvískinnungs hjá Spánverjum
því að þeir eru nefnilega gagnstæður
aöili í samskonar deilu við Marokkó
um Ceuta og Melilla, sem eru á strönd
Marokkó en lúta Spáni. Marokkó
styöur Spán í Gíbraltardeilunni og
gera þar ráð fyrir að áöur en lýkur fái
Spánverjar Gíbraltar aftur. En af því
finnst þeim aö rökrétt hljóti að leiða aö
Spánn verði aö skila þeim Ceuta og
Melilla.
Hassan Marokkókonungur hefur
beitt Ceuta og Melilla samskonar efna-
hagsaögerðum og Spánverjar gera viö
Gíbraltar og spottandi tala embættis-
menn í Marokkó um „spænsku fyrir-
myndina” í þeirri stefnu.
Á yfirborðinu séð hefur sambúð
Marokkó og Spánar ekkert spillst af
ágreiningnum um Ceuta og Melilla.
Fyrsta utanför Felipe Conzalez for-
sætisráðherra eftir aö hann tók viö
embætti var einmitt til Marokkó og
ráðherrar beggja stjórna hafa fariö
margar ferðir báðar leiöir yfir sundið.
En varnarmálaráðuneytiö spænska
hefur sínar áætlanir sem meðal
annars gera ráð fyrir að Ceuta og
Melilla verði áfram undir stjóm
Spánar, og háttsettir foringjar í
hernum hafa látið eftir sér hafa að þeir
muni verja þessar hjáleigur til „hinsta
blóðdropa”.
Ófriður frá N-Afríku
I umræðunum um NATO-aöildina
heyrist jafnt hjá andstæðingum
aðildar sem NATO-sinnum að ófriðar-
Fernando Moran utanríkisráðherra
fylgir utanríkisstefnu sem felur i sér
mikla mótsögn.
hættan, sem að Spáni gæti steöjað,
væri meiri frá Norður-Afríku en Var-
sjárbandalaginu eöa Sovétríkjunum.
Sumir stjórnmálamenn á Spáni eru
þó orðnir tvístígandi í þeirri bjartsýni
að Spánn geti látið sig dreyma um að
fá bæði Gíbraltar aftur og eins halda
áfram Ceuta og Melilla. Pablo
Castellano, einn af framámönnum
sósíalista, lét svo ummælt að
„nýlendutök” Spánar á Ceuta og
Melilla væru mótsögn við tilkall
Spánar til Gíbraltar og að stjórnin
hefði einvörðungu kyngt þeirri afstöðu
til þess að friða herforingjana.
NYLENDU-
TÍMINN ,
MÁÐUR UT
Það hefur verið grínlaust fyrir
skólafólk á síöari árum þegar komið
hefur verið aö þeim kafla landafræð-
innar sem heitir Afríka. Allar nýríkja-
myndanirnar, nafnabreytingarnar á
löndum og höfuðborgum og allt það
brambrolt gæti ært óstöðugan.
Enn hefur bæst nýtt nafn í þuluna,
en það er Bourkina Fasso. Það er Efra-
Volta, sem hefur skipt um nafn, þjóð-
fána, þjóðsöng og kjörmóðurmál. —
Ætlunin er nefnilega að má út sérhver
merki frá nýlendutímanum.
Manni skilst að fullu nafni heiti nýja
ríkiö eiginlega „Þingræðislega al-
þýðulýöveldið Bourkina Fasso”.
Alþýðulýöveldisnafngiftin gefur
nokkra hugmynd um hverjar eru fyrir-
myndir þjóðarleiðtogans, Thomasar
Sankara, kafteins í hemum. Hann
rændi völdum 4. ágúst í fyrra. —
Sankara er í góöu vinfengi við alþýðu-
lýðveldi eins og Líbýu, Ghana, Zim-
babwe og Kúbu, en þegnar hans draga
hinsvegar fram lífið af líknarhjálp frá
Vesturlöndum og þá sérstaklega
gamla nýlenduherra þeirra, Frakk-
landi.
Bourkina Fasso mun víst þýða
„land hinna ómútanlegu”. Allt frá því
að Efri-Volta öðlaðist sjálfstæði 1960
hafa verið tíð stjómarskipti. Meðal-
aldur þeirra hefur verið innan við
f jögur ár. Og hver ný stjóm hefur haft
það markmið æðst aö hreinsa til eftir
spillingu forvera sinna.
Höfuðborgin Ouagadougou virðist
eiga að halda nafni sínu, en ein aðal-
gatan heitir nú eftir mannréttinda-
frömuðinum í Suður-Afríku, Nelson
Mandela (sem situr í fangelsi), því að
enginn skal vera í vafa um hvorum
megin hryggjar Thomas Sankara og
byltingarráðið liggja.
— „Við styðjum allar frelsishreyf-
ingar,”segir hann.
Örbirgð
Landið liggur í útjaðri Sahara,
stærstu eyðumerkur jarðar, enda var
Efra-Volta meðal hrjóstugustu og
örsnauðustu landa heims og Bourkina
Fasso er ekkert öðmvísi. Meðalárs-
tekjur á mann eru um 7500 krónur.
Ibúarnir eru um 6 milljónir og 90%
þeirra lifa af erlendri þróunaraðstoð
eða neyðarhjálp, og svo akuryrku og
kvikfjárrækt, sem stöðugt er skræln-
andi af vatnsskorti. Ein milljón lands-
manna er þó jafnan farandverkamenn
á Fílabeinsströndinni. Sultarlaunin,
sem þeir öngla saman og senda heim,
hafa þó nægt mörgum fjölskyldum til
þess að bægja hungurvofunni frá
dyrum.
Gróðamöguleikar
í fátæktinni
Ouagadougou er orðin einskonar
miðstöð ótal hjálparstofnana sem láta
þennan hluta Afríku til sín taka. Enda
er neyðin mikil í aðliggjandi löndum,
sem eru Mali, Niger, Ghana, og
Mauritanía. Þetta hefur fært
Ouagadougou nokkrar tekjur af hótel-
rekstri og ráðstefnuhaldi. Svo að
nokkuð er til í því, sem einn háðfuglinn
sagði: „Það geta legið töluverðir pen-
ingarífátæktinni.”
Smáglæta leynist þó í þessu örfoka
landi. Nýlega fundust í jörðu auöugar
sink- og silfurlindir. Vill svo heppilega
til að þær eru skammt vestan við
Koudougou og aðeins 37 km frá járn-
brautarlínunni til Fílabeinsstrandar-
innar og Abijan við Guinea-flóa. Ætti
því að vera unnt aö vinna sinkið og
silfrið úr jörðu, án þess að ráðast í fjár-
freka vegagerð eða járnbrautarlagn-
ingu til þess að koma góðmálminum á
erlendan markað, sennilega Evrópu og
Japan, þar sem hörgull verður líklega
á sinki á komandi árum. — Árlegar
tekjur af námunum eru þó ekki
ætlaðar nema um 1600 milljónir króna,
en það munar um minna fyrir jafn-
fátæka þjóð sem grípur ekki slíkt hvar
sem er upp úr steinunum.
Vantar startkapítal
En þótt þessar auðlindir liggi vel
við þarf Bourkina Fasso samt erlent
f jármagn til þess að komast af stað til
að nýta þær. Af orðstír sumra fjöl-
þjóða-málmvinnsluhringa mætti ætla
að þeir væru fljótir til félagskaupa, ef
finnast nýjar námur en allt byltingar-
tal Thomas Sankara vekur hjá þeim
hik. Talata Eugene Dondasse skipu-
lagsmálaráðherra hefur hinsvegar
ekki miklar áhyggjur af fjármögnun
þessarar námuvinnslu. Hann segir að
vilji ekki vestrænir aðilar leggja í
fyrirtækiö, séu austantjalds málm-
vinnsluaöilar, eins og í Sovétríkjunum
og Póllandi, sem fúsir væru til.
Thomas Sankara kafteinn máir Efra-Volta út af kortinu og kallar það
Bourkina Fasso i staðinn.