Þjóðviljinn - 13.08.1977, Blaðsíða 16

DJOÐVIUINN
Laugardagur 13. ágúst 1977
ARalsími bjóöviljans er 81333 kl. 9-2ománudaga til föstu-
daga, kl. 9-12 á laugardögum og sunnudögum.
Utan þessa tima er hægt aö ná i blaöamenn og aöra starfs-
menn blaösins i þessum simum: Ritstjórn 81382, 81527,
81257 og 81285, Utbreiösla 81482 og Blaöaprent 81348.
C 81333
Einnig skal bent á heima-
sima starfsinanna undir
nafni Pjóöviljans I sima-
skrá.
Réttur, 2.
hefti 1977,
kominn út
Réttur, 2. hefti þessa ár-
gangs, kom út í gær og
verður sendur áskrifend-
um í næstu viku.
Ólafur R. Einarsson
skrifar greinina ,,Baráttan
fyrir launajöfnun" —
yfirlit um kjarabaráttuna í
vor. í heftinu er birt Varn-
arræða í VL-máli eftir
Inga R. Helgason, hrl.
Ræðan er dæmigerð fyrir
þær fjölmörgu itarlegu og
vel unnu ræður sem Ingi
hefur flutt í umfangs-
mestu meiðyrðaréttar-
höldum þessa lands.
Framan við varnarræðu
Inga er grein eftir Einar
Olgeirsson með yfirskrift-
inni: ,, Hæstiréttur og rétt-
aröryggið. Watergatemál
væri óhugsandi á islandi —
ráðherrar aldrei kallaðir
fyrir." Þá skrifar Einar
Olgeirsson ítarlega og
fróðlega grein um kosn-
ingasigur Kommúnista-
flokks íslands fyrir 40 ár-
um, 20. júní 1937. Þá er birt
greinin Lenin vorið 1917.
Fleira efni er í heftinu.
Réttarhefti þetta er 80
síður. Afgreiðslan er hjá
Þjóðviljanum, Síðumúla 6.
Metabók Guinness í
fyrsta sinn á íslensku
Örnólfur Thorlacius ritstýrir íslensku útgáfunni
Keynir Leósson og lloudini eru
hliö viö hlift i metaskránni. Mynd:
Reynir.
í haust mun bókaútgáfan
örn og örlygur gefa út í
fyrsta sinn i íslenskum
búningi hina viðlesnu
heimsmetabók Guinness.
Heimsmetabókin (sem
er i sjálfu sér heimsmet)
er gefin út árlega viða um
heim. Engin bók, utan
biblían og Rauða kverið,
hefur verið gefin út i f leiri
eintökum, en frá því árið
1945 eru þau orðin yfir 30
miljónir.
Upphaflega gáfu framleiðendur
Guinness bjórsins fræga Ut
heimsmetaskrá sina til þess að
Bretar, sem veðja um margvfs-
legustu hluti yfir bjórglasi á
kránni, hefðu einhvers staöar
svart á hvitu, hver færi með rétt
mál.
1 heimsmetabókinni er að finna
margar fánýtar en þó fróðlegar
upplýsingar, svo sem hver hefur
haldið eldi lengst i pipu, eða hver
hefur spýtt lengst, en einnig er
þar að finna raunverulegan fróð-
leik, bæði um náttúruleg fyrir-
bæri og afrek mannskepnunnar.
Útbreiðsla bókarinnar hefur
fyrir löngu náð Ut fyrir bjórkrárn-
ar ensku, og eru nU gefnar Ut 20
Utgáfur i mismunandi löndum, en
islenska gerðin er sniðin eftir
hinni ensku, sem er þeirra itar-
legust.
Ornólf Thorlacius, ritstjóra
islensku Utgáfunnar, rak á fjörur
okkar Þjóðviljamanna i gær.
Hann sagði að mikið af breskum
metum væri tekið Ut Ur bókinni,
og reynt væri að fylla þau skörð
með islenskum metum.
Söfnun þeirra er geysilega
timafrek, en alls staðar er fróð-
leiksfUsum manni vel tekið, enda
ekki amalegt að komast i meta-
skrá Guinness fyrir bragðið.
Ornólfur sagði, að viða erlendis
legðu menn á sig ótrUlegustu hluti
til þess að sjá nafn sitt á siðum
bókarinnar. Svo mikil brögð hafa
veriðaf alls kyns uppátækjum, að
Utgefendur létu nýlega það boð Ut
ganga, að þeir taki t.d. ekki við
fleiri metum i þvi að liggja á
naglabretti, eða láta bila keyra
yfir sig!
örnólfur sagðist lengi vel hafa
haldið, að fjöldi þýðenda islensku
Utgáfunnar væri Islandsmet, en
þeir eru ásamt honum sjálfum 14
talsins. En svo komst hann að þvi,
aö bókin Undur veraldar,sem Mál
og menning gaf Ut á sinum tima,
var þýdd af upp undir 20. mönn-
um, svo ekki komast þýöendunir
á blað i þetta sinn.
Aðspurður sagði Ornólfur, að
Islenaingar ættu alltaf einhver
heimsmet, þótt ekki væru þau öll
eins skemmtileg. Isiendingar
hafa t.d. lengi verið leiðandi i
sykuráti meðal þjóða heims, átu
til skamms tima 149 grömm af
sykri á dag hver maður, en tsra-
elsmenn hafa nU stoliö metinu frá
okkur, og éta 160 grömm á dag.
Kinverjar eiga heimsmetið i
minnsta sykurátinu, 35 grömm á
dag.
Lengi vel áttum við lika verð-
minnstu mynt i heimi. Það var
gamli koparfimmeyringurinn,
skömmu áður en hann var tekinn
Ur umferð.
Reynir Leósson er ásamt
snillingnum Houdini einn á blaði
yfir þá sem hafa brotist Ur hlekkj-
um eða eins og hann, Ut Ur ramm-
læstu fangelsi að auki.
Við eigum lika met i lengd veg-
ar á landinu á mann. Ef vegakerfi
landsins, öðru en þéttbýlisvegum
er skipt upp á milli ibUanna kem-
ur 56 metra spotti i hlut hvers, en
Reykjavik nær ekki Hong Kong i
minnstu lengd vegar á bil: þar
eru það 5-6 m, en hér i borginni
8m.
Af alvarlegri efnum má tina til
að lengi vel var Lóranmastrið á
Snæfellsnesi hæsta mannvirki i
Evrópu, en nýlega hafa Evrópu-
menn endurheimt heimsmetið af
Amerikumönnum, með sjón-
varpsmastri i Póllandi, 600 m.
háu.
1 léit sinni áð heimsmetum Is-
lendinga sagðist Ornólfur hafa
fundið elsta sálm, sem vitað er
hvenær er ortur og af hverjum.
Er það sálmurinn ,,Heyr himna
smiður” eftir Kolbein Tumason
frá 13. öld.
A sviði náttUruundra komumst
við einnig á blaö. Fyrst er þar að
telja stærstu haunbreiðu, sem
runniðhefur i einu gosi á söguleg-
um tima>þ.e. i Skaftáreldum.
Einnig má nefna að Strokkur á
Hvitárvöllum mun vera sá hver i
heimi sem reglulegast og tiðast
gýs.
Auðvitað mætti halda lengi
áfram að telja upp afrek okkar
Islendinga i þessum dUr. Það er
þó vænlegra að biða með að gera
það þar til bókin kemur Ut, sagði
Örnólfur að lokum, en hana
hyggjum við gefa Ut á nokkurra
ára fresti upp Ur þessu.
—AI.
Bændur í Fellshreppi á Ströndum:
HIRÐA 96% HEYJANNA
í VOTHEYSGEYMSLUR
— Hér i sýslunni byrjaði sláttur
mcft seinna móti f sumar, sagfti
Brynjólfur Sæmundsson á
Ilólmavik, ráftunautur Búnaftar-
sambands Strandamanna,i vifttali
vift okkur á föstudaginn var. —
Stafafti það bæfti af þvi, aft spretta
var mcft seinna móti á ferö og svo
beittu menn túnin nokkuft lengi.
Heyskapartið hefur lengst af
verið góð og ágæt siðustu vikur.
Aldrei mikið um Urfelli nema þá i
fyrri nótt. SkUrir skipta litlu máli
þar sem votheysverkun er stund-
uð. Heyskap er náttUrulega mis-
jafnlega langt komið hjá einstök-
um bændum en ég hygg, að marg-
ir muni alhirða i næstu viku.
Hér er meiri hluti heyjanna
hirtur i votheysgeymslur, sagði
Brynjólfur. Og vorheysverkun er
alltaf að aukast. Á siöasta sumri
mun vothey hafa numið um 63%
af heildarheyskapnum hér i sýsl-
unni en það verður meira i ár.
Nokkuð er þetta mismunandi
eftir hreppum. Bændur i Fells-
hreppi munu t.d. hirða um 96%
heyjanna i votheysgeymslur,
sumir aðrir eru með um 90%. Hér
þekkist naumast að byggðar séu
heygeymslur nema fyrir vothey.
Búskaparhættir eru nú smátt s
og smátt að breytast hér þannig
að nautgripum fækkar en sauðfé
fjölgar. —mhg.
Hrekjast nemendur utan af landi
frá framhaldsskólum í Reykjavík?
Hœtt við að togstreita milli rikis og sveitarfélaga komi niður á unglingum við framhaldsnám
Borgaryfirvöld i Reykjavik hafa ákveftift einhliöa að taka gjald af
sveitarfélagi.vegna unglinga utan af landi sem stunda nám i fram-
haldsskólum i Reykjavik. Hefur þessi tilkynning borgaryfirvalda
vakiðathygli margra sem nú hyggja á skólavist, og leitaði Þjóðvilj-
inn I ,gær skýringa ó þessum máluin hjá Kristjáni Gunnarssyni,
fræðslustjóra.
Kom fram i viðtalinu að hætta er á þvi að ungiingar sem vilja
stunda framhaldsnám verði skotspónn togstreitu milli rikis og
svcitarfélaga um kostnaöarskiptingu opinberrar þjónustu.
Reykjavikurborg vill eklh-
greiða kostnað af skólavist
nemenda frá öðrum sveitarfé-
lögum i framhaldsdeildum
grunnskólans og i Iðnskólanum
hér i borginni, sagði Kristján
Gunnarsson, fræöslustjóri
Reykjavikur,i samtali við Þjóð-
viljann i gær.
Engin lög eru enn til um starf-
rækslu framhaldsskólastigsins i
landinu og i deiglunni eru samn-
ingar milli rikisins og Sam-
bands islenskra sveitarfélaga
um verkaskiptingu þessara aö-
ila á sviði skólamála og fleiri
málaflokka. Engrar úrlausnar
er að vænta i þvi máli fyrr en
eftir 1-2 ár og þvi urðum við að
gripa til þessa ráðs.
Við sáum fram á það i
Fræsluráði Reykjavikur, að hér
yrði starfrækt umfangsmikiö
framhaldsskólastig, þar sem
hver nemandi kostar borgina i
kringum 75 þúsund krónur, auk
Iðnskólans, þar sem hver nem-
andi kostar yfir 100 þúsund
krónur.
Forsaga málsins er sú að
samkomulag tókst milli borgar-
innar og þriggja nálægra
byggðarlaga, Kópavogs, Sel-
tjarnarness og Mosfellssveitar,
um að nemendur þaðan stund-
uðu nám i framhaldsdeildum
hér i borginni og sveitarfélög
þeirra greiddu kostnaðinn við
það. t þessum málum verður þó
eitt yfir alla að ganga, og þegar
umsóknir fóru að berast annars
staðar að um skólavist næsta
vetur, var ákveðið að skrifa við-
komandi sveitarfélögum og
gera þeim þessa skilmála ljósa.
Viðbrögö hafa verið misjöfn.
Þegar i ljós kemur að sveitarfé-
lagið þarf að fara að borga
vegna skólavistar i borginni, er
oft talað við nemendurna, og
þeim sýnt fram á sams konar
eða sambærilega menntunar-
leið i heimahögunum: önnur
sveitarfélög hafa tekið þessu
eins og sjálfsögðum hlut, en ein-
hvers misskilnings virðist gæta
hjá öörum, sagði Kristján.
Ekki lágu fyrir i gær neinar
endanlegar tölur unr umsóknir
utanbæjarnemenda um skóia-
vist næsta vetur.
Þær munu þó skipta tugum,
og i Iðnskólanum i Reykjavík
eru aðeins um 60% nemenda
Reykvikingar.
Þvi er ekki fullljóst, hversu
háar fjárhæðir það eru sem
Reykjavikurborg vill með
þessu móti frábiðja sér að
greiða, en mestur hluti þessara
nemenda kemur frá nágranna-
byggðunum þremur, sem samn-
ingar hafa þegar verið gerðir
við.
Ljóst er þó, að þetta þýðir
aukinn ójöfnuð milli nemenda.
Ekki er vist að smærri sveitar-
félög geti jafnt greitt skóla-
göngu 5 nemenda og 15, og þá
hlýtur að koma að þvi að nem-
endurnir verða að greiða gjöldin
sjálfir, eða hætta við skól-
agöngu ella, sagði Kristján.
Menntaskólanám og héraðs-
skólanám er eingöngu kostað af
rikinu, en verkmenntun, sem
ráðamenn hafa viljað hefja til
aukins vegs nú upp á siökastið
er eins og fram kemur hér að
framan greidd að hluta til af
viðkomandi sveitarfélögum. 1
Reykjavik er eins og fyrr segir
aðalelga um Iðnskólann að
ræða, en einnig eru þar fjöl-
brautaskólarnir og framhalds-
deildir grunnskólans i heilsu-
gæslu, viðskiptabraut og upp-
eldisfræðum, sem margir nem-
endur utan af landi eiga ekki
kost á að nema i heimabyggð
sinni.
—AI.