Tíminn - 28.02.1974, Blaðsíða 7

Fimmtudagur 28. febrúar. 1974.
TÍMINN
7
r
V
Otgefandi Framsóknarfiokkurinn
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason. Ritstjórar: Þór-
arinn Þórarinsson (ábm.), Jón Helgason, Tómas Karlsson.
Auglýsingastjóri: Steingrimur Gislason. Ritstjórnarskrif-
stofur i Edduhúsinu viö Lindargötu, simar 18300-18306. Skrif-
stofur I Aöaistræti 7, simi 26500 — afgreiðslusími 12323 — aug-
lýsingasimi 19523. Askriftagjald 360 kr. á mánuöi innan lands,
i lausasölu 22 kr. eintakið.
Blaöaprent h.f.

J
Slæmt
sálarástand
Það sérkennir það Alþingi, sem nú situr, i þing-
sögunni, að beðið hefur verið oftar um orðið utan
dagskrár en nokkurt dæmi er til um áður. Lang-
oftast hafa Sjálfstæðismenn verið að verki og til-
gangurinn verið sá að munnhöggvast við rikis-
stjórnina. Einkum hafa þó Sjálfstæðismenn
keppzt við þessa iðju, eftir að þingið kom saman
að nýju eftir áramótin. Þetta óvenjulega fram-
ferði hefur ótvirætt borið vitni um mjög slæmt
sálarástand.
Framar öðru stafar þetta sálarástand Sjálf-
stæðismanna af þvi, að þeir þykjast nú sjá fram
á, að stjórnin muni ekki falla, eins og þeir gerðu
sér vonir um, fyrst eftir að Bjarni Guðnason
snerist gegn henni. Bjarni Guðnason var um
skeið eins konar dýrlingur hjá Sjálfstæðis-
mönnum á AlþingL I hvert sinn sem Bjarni bað
um orðið, þutu þeir um i þingsalnum, og úr eftir-
væntingarfullum andlitum þeirra mátti lesa: Nú
geristþað! Nú fellir Bjarni stjórnina! En stjórnin
féll ekki, og nú eru Sjálfstæðismenn lika hættir að
hlusta á Bjarna, og hann lætur miklu sjaldnar til
sin heyra en áður. Næst treystu Sjálfstæðismenn
á það, að stjórnin myndi falla vegna varnarmál-
anna. Nú eru þeir einnig að missa trúna á það,
enda fullar horfur á, að samkomulag náist innan
rikisstjórnarinnar á grundvelli þeirra tillagna,
sem Einar Ágústsson utanrikisráðherra hefur
borið fram. Þegar þessi von þótti ekki lengur lik-
leg til að rætast, var traustið sett á kjaramálin.
Þá var vonazt til þess, að stjórnin myndi hrekjast
frá vegna verkfalla. Nú er augljóst, að þessi von
hefur einnig brugðizt, þar sem samkomulag
hefur náðst i stærstu kjaradeilunni. Forkólfum
Sjálfstæðisflokksins er lika bersýnilega þungt i
skapi þessa dagana,og þarf ekki annað en að lesa
forustugreinar Mbl. og Visis til að sannfærast um
það.
önnur ástæðan, sem veldur þvi, að illa liggur
nú á Sjálfstæðismönnum, er mikill uggur vegna
væntanlegra borgarstjórnarkosninga i Reykja-
vik. Sjálfstæðisflokkurinn hefur aldrei verið jafn
óviss um, hvort hann heldur meirihlutanum i
borgarstjórninni. Af þessu stafar að miklu leyti
æsingur þeirra á Alþingi, stóru fyrirsagnirnar i
Morgunblaðinu og hvers konar gauragangur á
öðrum vettvangi. Almenningur á eftir að verða
vitni að þvi, að Sjálfstæðismenn eiga eftir að
þyrla upp miklu moldviðri á þeim þremur
mánuðum, sem eftir eru til borgarstjórnar-
kosninganna. Þvi verður vafalaust ekki sizt
hampað, að rikisstjórnin sé beint og óbeint að
leggja landið undir Rússa, þvi að heppilegt mun
þykja að leiða umræðurnar að öðrum efnum en
verkum borgarstjórnarmeirihlutans i Reykjavik.
Menn skulu þvi vera viðbúnir margvislegum
furðufréttum i Morgunblaðinu næstu vikur.
Skiljanlegar ástæður valda þannig þvi, að
pólitiskt sálarástand er ekki gott hjá Sjálfstæðis-
mönnum um þessar mundir. Við þvi er ekki neitt
að gera annað en að gefa þeim það heilræði að
reyna að taka þvi, sem að höndum ber, með meiri
rósemi en upphlaupin á Alþingi og forustgreinar
Mbl. og Visis bera merki um.
Þ.Þ.
ERLENT YFIRLIT
Þjóðverji verður
forseti Brazilíu
Geisel þykir líklegur til að bæta stjórnarhættina
Ernesto Geisel
Ýmsirblaðamenn, sem hafa
fylgzt með stjórnmálaþróun-
inni i Braziliu, láta i ljósi von
um frjálsari stjórnarhætti,
þegar nýr forseti kemur þar til
valda 15. marz næstkomandi.
Sitthvað bendir til, að hann
| verði bæði stjórnsamari og
frjálslyndari en fyrirrennarar
hans i embættum siðasta ára-
tuginn, eða siðan 1964, þegar
herinn steypti lýðræðislega
kjörnum forseta, Joao Goul-
art, úr stóli og tók völdin i sin-
ar hendur.
Hershöfðingjarnir hafa gætt
þess á umræddum tima að
láta engan gegna forsetaemb-
ættinu lengur en eitt kjörtima-
bil i senn. Þannig vilja þeir
koma i veg fyrir, að einhver
þeirra gerist einræðisherra.
Þrir hershöfðingjar hafa
gegnt forsetaembættinu, siðan
Goulart var vikið frá völdum
1964. Einn þeirra gegndi emb-
ættinu skamma hrið sökum
veikinda, en kjörtimabilið er
fimm ár. Forsetakjör fer
þannig fram, að kosnir eru
kjörmenn, sem siðan velja
forsetann, og er framboð hans
tilkynnt,áður en kjörmennirn-
ir eru kosnir. Þetta er svipað
fyrirkomulag og i Bandarikj-
unum, að öðru leyti en þvi, að
kosningarnar eru frjálsar i
Bandarikjunum, en i Braziliu
haga hershöfðingjarnir fram-
kvæmd kosninga á þann veg,
að flokkur þeirra er jafnan
öruggur um sigur. Þannig
fékk hann rúmlega 400 kjör-
menn kosna af 503 alls, en kjör
þeirra fór fram á siðastliðnu
ári. Formlega gengu
kjörmennirnir frá kjöri hins
nýja forseta um miðjan
siðastl. mánuð, en framboð
hans hafði verið tilkynnt i
júnimánuði siðastl.
ERNESTO GEISEL, hinn
nýkjörni forseti Braziliu,
fæddist 3. ágúst 1908 og er
þýzkur i báðar ættir. Faðir
hans, sem var kennari, og
föðurafi hans, sem var
prestur, höfðu flutt frá Stutt-
gart til Braziliu. Þar giftist
faðir hans konu af þýzkum
ættum og eignuðust þau fimm
börn. Ernesto var yngstur
þeirra. Þrir bræðranna fóru
inn á hernaðarbrautina og
mun þar hafa ráðið nokkru
um, að þeir höfðu ekki efni á
að ganga menntaveginn. Allir
náðu þeir þvi marki að verða
hershöfðingjar. Einn þeirra er
kominn á eftirlaun, annar er
nú hermálaráðherra Braziliu,
Orlando Geizel að nafni, og sá
þriðji og yngsti tekur við for-
setaembættinu 15. marz nk.,
eins og áður segir.
Ernesto Geisel var mikill
námsmaður i skóla, og þykir
það nokkur sönnun um það, að
hann er sagður jafnvigur á
fimm tungumál. En hann
reyndist lika skyldurækinn við
námið, og hefur sá kostur þótt
fylgja honum jafnan siðan.
Hann hefur sem herforingi og
hershöfðingi unnið sér mikið
álit fyrir stjórnsemi og reglu-
semi. Hann hefur starfað mest
i kyrrþey og þótt hlédrægur i
framgöngu. Sagt er, að skák
hafi verið helzta tóm-
stundaiðja hans. Heita mátti,
að hann væri óþekktur
almenningi i Braziliu, þegar
framboð hans var tilkynnt á
siöastliðnu sumri. Siðan hefur
hann ferðazt fram og aftur um
landið og rætt við forustumenn
i öllum landshlutum, en haldið
litið af opinberum fundum,
enda þurfti hann þess ekki
með. Talið er, að hann hafi
aflað sér mjög aukinnar þekk-
ingar á landi og þjóð i þessum
ferðalögum. Það vakti at-
hygli, að hann lagði sérstaka
áherzlu á að ræða við menn,
sem gegndu borgaralegum
störfum, og við forustumenn i
flokki hershöfðingjanna.
Fyrir fimm árum lagði
Geisel niður störf sin i hernurr\
eftir að hafa verið i honum i
samfleytt 44 ár. Hann gerðist
þá forstjóri oliueinkasölu rik-
isins, Petrobras. Hann þótti
sýna mikla framtakssemi og
stjórnsemi i forstjórastarfinu,
og draga menn ekki sizt þá
ályktun af þvi, að hann muni
reynast stjórnsamur og
athafnasamur forseti. Hann
lagði forstjórastarfið á hilluna,
eftir að hann var útnefndur
forsetaefni á siðastl. sumri.
Sagt er, að Geisel hafi komið
i veg fyrir það 1962, að hers-
höfðingjarnir steyptu Goulart
úr stóli, en hins vegar hafi
hann verið einn af helztu
leiðtogum byltingarinnar 1964.
Eftir byltinguna varð hann
sérstakur ráðunautur Castelos
Branco, sem var aðalleiðtogi
byltingarinnar og fyrsti for-
seti rikisins eftir hana. Siðar
varð hann forseti herdóm-
stólsins. Þvi starfi gegndi
hann, þangað til að hann varð
forstjóri Petrobras.
Geisel hefur jafnan lifað
fábreyttu lifi og borizt litið á.
Hann bjó i litilli ibúð, meðan
hann var forstjóri Petrobras,
sem er eitt stærsta fyrirtæki
Braziliu. Kona hans er eins og
hánn þýzk i báðar ættir. Þau
eignuðust son og dóttur. Son-
urinn lézt fyrir nokkru i um-
ferðarslysi, en dóttirin, sem
býr enn hjá foreldrum sinum,
er barnakennari. Það er nefnt
sem dæmi um reglusemi
Geisels, að meðan hann var
forstjóri Petrobras, fór hann
að heiman nákvæmlega
klukkan sjö að morgni hvern
vinnudag. Hann var þvi mætt-
ur til vinnu á undan flestum.
ÞÓTT Geisel hafi ekki flikað
skoðunum sinum, komst sá
orðrómur bráðlega á kreik
eftir að hann var útnefndur
forsetaefni hershöfðingja-
flokksins, að vænta mætti
verulegra breytinga eftir
valdatöku hans. Meðal annars
myndihann veita þinginu, þar
sem flokkur hershöfðingjanna
hefur traustan meirihluta,
aukin völd. Þá myndi hann
einnig hafa hug á að draga úr
ritskoðun. Hann myndi einnig
leyfa öllu rýmri félagafrelsi
en áður. Vart væri þó að vænta
þess, að hann gerði þetta
öðruvisi en i áföngum, þvi að
hann væri liklegur til þess að
gæta þess, að ekki drægi úr
röð og reglu. Það hefur styrkt
talsvert aðstöðu hans, að
kaþólska kirkjan, sem hefur
verið gagnrýnin á hers-
höfðingjastjórnina, hefur tek-
ið útnefningu hans vel, en
Geisel verður þó fyrsti forseti
Braziliu, sem er mótmælenda-
trúar. Allir fyrirrennarar
hans hafa verið kaþólskir.
Annars er það ekki sizt á
efnahagssviðinu. sem menn
vænta breytinga, eftir að
Framhald á bls. 10