Morgunblaðið - 15.08.2007, Blaðsíða 8

8 MIÐVIKUDAGUR 15. ÁGÚST 2007 MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
MIKIL aðsókn hefur verið að þjóð-
garðinum í Skaftafelli í sumar,
mun meiri en áður. Sem fyrr eru
það Íslendingar sem eru fjölmenn-
astir, þá koma Þjóðverjar og þriðji
fjölmennasti hópurinn eru Hollend-
ingar sem nú hafa tekið 3.sætið af
Englendingum. Þetta kemur fram
á vefnum Hornafjordur.is.
„Þetta hefur verið prýðis sum-
ar,“ er haft eftir Ragnari Frank
þjóðgarðsverði. „Þetta eru góðir
ferðamenn og búið að vera gott
fyrir peningapyngju ríkisins.Við
höfum verið afskaplega heppin
með starfsfólk og aldrei hefur unn-
ið eins margt fólk hér úr heima-
byggð eins og í sumar og það er
góður starfsandi hjá okkur.“
Ragnar segir sjálfboðaliða í
garðinum aldrei hafa verið fleiri
en í sumar. Þegar flest var voru
þar starfandi 110 manns við vinnu,
flestir við stígagerð enda mikið bú-
ið að gera hvað það varðar í þjóð-
garðinum í sumar. Gróður hefur
víða farið illa í sumar í þurrkunum,
einkum þar sem jarðvegur er send-
inn og hefur gróður í þjóðgarð-
inum víða brunnið og tjarnir þorn-
að upp. „Þó skortur hafi verið á
regnvatni erum við að vonast eftir
að hér finnist nægjanlegt heitt
vatn,“ segir Ragnar, en byrjað
verður að bora fyrir heitu vatni á
næstu dögum.
Morgunblaðið/Brynjar Gauti
Fegurð 110 sjálfboðaliðar voru á tímabili í Skaftafelli í sumar.
Meiri aðsókn í þjóðgarðinn
í Skaftafelli en nokkru sinni
ÍBÚASAMTÖKIN Betri byggð á
Kársnesi halda opinn fund um
skipulagsmál Kársnessins í kvöld,
miðvikudagskvöldið 15. ágúst.
Fundurinn fer fram í Salnum og
hefst kl. 20.
Markmið fundarins er að gefa
íbúum á Kársnesi kost á að kynna
sér nánar inntak þeirra skipulags-
breytinga sem standa fyrir dyrum.
Frummælendur verða m.a. Arna
Harðardóttir, formaður BBK,
Gunnar Birgisson, bæjarstjóri og
Sigríður Kristjánsdóttir, formaður
Félags skipulagsfræðinga.
Frestur íbúa til að skila inn at-
hugasemdum vegna fyrirhugaðra
breytinga á aðalskipulagi á vest-
anverðu Kársnesi rennur út 21.
ágúst nk.
Samkvæmt lögboðinni auglýs-
ingu bæjaryfirvalda sem birtist 3.
júlí sl. fjallar skipulagsbreytingin
um 4,8 hektara landfyllingu og
54.000 fm nýbyggingar fyrir hafn-
sækna atvinnustarfsemi á 27 hekt-
ara svæði vestast á Kársnesi.
Morgunblaðið/Golli
Fundur um
Kársnesið
JÓHANNA Sigurðardóttir félagsmálaráðherra kynnti á
ríkisstjórnarfundi í gærmorgun að hún hefði falið inn-
flytjendaráði að hefja vinnu við gerð heildstæðrar fram-
kvæmdaáætlunar í málefnum innflytjenda í samræmi við
stefnuyfirlýsingu ríkisstjórnarinnar frá 23. maí 2007.
Gert er ráð fyrir að tillögur ráðsins að heildstæðri
framkvæmdaáætlun liggi fyrir snemma árs 2008.
Í ráðinu sitja Hrannar Björn Arnarsson, skipaður af
félagsmálaráðherra, formaður; Hildur Jónsdóttir, til-
nefnd af Sambandi íslenskra sveitarfélaga; Vilborg Ing-
ólfsdóttir, tilnefnd af heilbrigðis- og trygginga-
málaráðuneyti; Þorsteinn Davíðsson, tilnefndur af dóms-
og kirkjumálaráðuneyti; Kristín Jónsdóttir, tilnefnd af menntamálaráðu-
neyti, og Tatjana Latinovic, án tilnefningar.
Tillögur um innflytjendamál
Jóhanna
Sigurðardóttir
RANNSÓKN Byrgismálsins hefur
tafist af ýmsum ástæðum að sögn
Ólafs Helga Kjartanssonar, sýslu-
manns á Selfossi. Mörg rannsókn-
arefni hafi reynst umfangsmeiri en
talið var í fyrstu en stefnt sé að því
að ljúka rannsókninni í september
og senda málið öðru sinni til emb-
ættis ríkissaksóknara.
Í maí sl. sendi ríkissaksóknari
Byrgismálið aftur til sýslumanns til
frekari rannsóknar. Taldi saksókn-
ari að kanna þyrfti betur ýmis at-
riði áður en hægt væri að taka
ákvörðun um hvort ákært yrði í
málinu. Átta konur hafa kært Guð-
mund Jónsson, fyrrverandi for-
stöðumann Byrgisins.
Byrgismál tafist
NOKIA hefur tilkynnt að hugs-
anlegur galli sé í hluta af þeim
BL-5C-rafhlöðum sem eru í farsím-
um frá fyrirtækinu.
Framleiðsla þeirra stóð yfir frá
desember 2005 til nóvember 2006.
Einkennin lýsa sér þannig að raf-
hlaðan ofhitnar þegar síminn er í
hleðslu. Nánari upplýsingar um
málið má finna á heimasíðunni
www.nokia.com/batteryreplace-
ment.
Rafhlöður hitna
Eftir Halldóru Þórsdóttur
halldorath@mbl.is
„FYRST og fremst var það fagur-
fræðileg hlið stærðfræðinnar sem
vakti áhuga minn,“ segir Sigurður
Helgason, stærðfræðingur og pró-
fessor við hinn fræga háskóla
Massachusetts Institute of Techno-
logy, eða MIT, í Bandaríkjunum.
Sigurður hefur verið við nám og
störf vestanhafs í meira en hálfa öld
og hefur gegnt stöðu prófessors við
MIT síðan 1965.
Sigurður fæddist 30. september
1927 á Akureyri. Þar lauk hann
stúdentsprófi frá MA árið 1945 og
var að því loknu einn vetur við nám
í verkfræðideild HÍ, áður en hann
hélt til Hafnar í stærðfræðinám.
„Stærðfræðideild Kaupmanna-
hafnarháskóla var ekki almennilega
búin að ná sér eftir stríðið,“ segir
Sigurður. „Uppbygging fyrsta
námsársins í verkfræði hér heima
þótti svipuð því sem var í stærð-
fræðináminu í Danmörku.“
Þaðan lauk Sigurður Mag.Scient.-
prófi í stærðfræði árið 1952 og hélt
þá til Bandaríkjanna, þar sem hann
lauk doktorsprófi frá Princeton-
háskóla árið 1954. Næstu árin
kenndi hann við MIT, Princeton-
háskóla, Chicago-háskóla og Col-
umbia-háskóla, en hefur verið fast-
ráðinn við stærðfræðideild MIT síð-
an 1960.
„Stærðfræðideild MIT er til-
tölulega ung,“ segir Sigurður, en
hún var stofnuð á fjórða áratug síð-
ustu aldar og þykir nú ein sú besta í
heimi. Sigurður stundar enn rann-
sóknir og fulla kennslu, enda segir
hann áttræðisaldur enga ástæðu til
að hætta að kenna.
Ferill Sigurðar er einkar glæsi-
legur, fjöldi greina hefur birst eftir
hann í virtum tímaritum auk þess
sem bækur hans hafa náð mikilli út-
breiðslu á fræðasviðinu. Sigurður
hefur hlotið margar viðurkenningar
fyrir rannsóknir sínar, hann er
heiðursdoktor við meðal annars Há-
skóla Íslands, Kaupmannahafnarhá-
skóla og Uppsalaháskóla. Árið 1991
hlaut hann stórriddarakross Hinnar
íslensku fálkaorðu.
Opnar dyr að vísindunum
Eins og vísað er til í upphafi
heillaðist Sigurður helst af fag-
urfræði stærðfræðinnar og þakkar
doktor Ólafi Daníelssyni kynni sín
af henni, en bækur hans voru lengi
helsta stærðfræðikennsluefni hér á
landi.
„Af bókum hans kynntist ég hinu
fagurfræðilega sjónarhorni. Ólafur
var sá sem kom stærðfræðikennslu
inn í skólana, hann vissi að stærð-
fræðin opnaði dyr að vísindunum og
að skilningur væri grundvallar-
atriði. Markmið stærðfræðikennslu
væri ekki að geta deilt við danska
kaupmenn eða mæla túnskika.“
Þó Sigurður hafi mestan hluta
ævi sinnar starfað erlendis er hon-
um annt um stærðfræðiiðkun hér-
lendis, sem hann segir gjörbreytta.
Tölvutæknin hafi rofið einangrunina
og aukið skilvirkni.
„Nú eru mörg stærðfræðitímarit
og jafnvel heilu bækurnar birtar í
heild sinni á Netinu,“ segir Sig-
urður, sem er mikill stuðnings-
maður útbreiðslu fræðigreina án
þess að tilkostnaður lesenda verði
of mikill. Ný bók eftir Sigurð er
einmitt væntanleg á næstunni og
honum hefur tekist að sannfæra út-
gefanda sinn um að birta bókina á
Netinu áður en hún verður gefin út.
Sigurður hefur haldið allnokkra
fyrirlestra hérlendis, nú síðast í
fyrravor. Bóka- og tímaritaskortur
þykir Sigurði nokkuð há stærð-
fræðideild HÍ.
„Stærðfræðirit eru þess eðlis að
þau gömlu eru ekki síður nothæf en
þau sem nýrri eru og því mikilvægt
að gefa þeim nægilegt rými.“
Stærðfræði og sneiðmyndun
„Ég myndi segja að það væri svo-
kölluð „integral geometría“,“ svarar
Sigurður aðspurður um hvert sé
hans helsta fræðasvið.
Heildisrúmfræði (e. integral geo-
metry) er tiltölulega ný fræði á
stærðfræðimælikvarða, frá rann-
sóknum Funk og Radon á öðrum
áratug 20. aldar. Setningar á því
sviði hafa leitt til tækniþróunar í
læknisfræði, nefnilega tölvusneið-
myndatækni sem Nóbelsverðlauna-
hafarnir Cormack og Hounsfield
unnu að. Stoðarsetningin (e. sup-
port theorem) sem Sigurður sann-
aði árið 1965 var ein þeirra sem
nýttust við þessa nýju beitingu
röntgengeisla.
„Cormack var við Tufts-há-
skólann í Boston og komst að því að
ég hafði unnið á þessu sviði. Stoð-
arsetningin sýnir að hægt er að afla
upplýsinga um viðkvæm svæði með
því að senda röntgengeisla fram hjá
þeim. Cormack spurði mig hvort
svona setning væri til og þá gat ég
bent honum á grein mína.“
Aðrar rannsóknir Sigurðar eru
helst á sviði sveiflugreiningar (e.
harmonic analysis) og útsetninga-
fræði (e. representation theory),
auk diffurrúmfræði, Radon-
ummyndana og Lie-fræða, sem
tengjast m.a. afstæðiskenningunni
og skammtafræði.
Hrein stærðfræði getur því ekki
síður reynst hagnýt en prósentu-
reikningur og tölfræði, fjármála- og
fiskilíkön. Spurningin um hagnýt-
ingu bankar reglulega upp á hjá
stærðfræðingum. Sigurður hefur
svar við því á reiðum höndum.
„Öll stærðfræði er hagnýt, hún er
fyrst og fremst hagnýt til stærð-
fræðirannsókna.“
Ráðstefnur til að kynna tengsl
Sigurður segir að miðað við fjölda
fræðasviða stærðfræðinnar og
hversu djúpt þarf að kafa til að ná
árangri sé æ erfiðara að hafa yf-
irsýn til að tengja mismunandi svið.
„Sérhæfing er nauðsynleg til að
koma einhverju frá sér, en þó er
ekki gott að sökkva sér of djúpt því
svo mikið sprettur af því að tengja
saman. Ráðstefnur eru því mjög
mikilvægar því þar geta viðstaddir
séð hve sterk áhrif mismunandi
greinar stærðfræðinnar hafa hver á
aðra.“
Ráðstefnan um heildisrúmfræði,
sveiflugreiningu og útsetningafræði
til heiðurs Sigurði Helgasyni átt-
ræðum stendur í Öskju fram á laug-
ardag. Að henni standa Háskóli Ís-
lands, Kaupmannahafnarháskóli og
MIT, en undirbúningur hefur verið
í höndum Gests Ólafssonar, háskól-
anum í Baton Rouge í Louisiana,
Davids Vogel, MIT, Henriks
Schlichtkrull og Mogens Flensted-
Jensen, Kaupmannahafnarháskóla
og Jóns Ingólfs Magnússonar,
Ragnars Sigurðssonar og Roberts
Magnus, Háskóla Íslands.
Um víða veröld
Heilmikið verk er að undirbúa
ráðstefnu sem þessa. Boðsgestir
koma hvaðanæva að úr heiminum,
allt frá Bandaríkjunum til Brunei,
og fjölmargir hafa sótt um þátttöku.
Sjálfur hefur Sigurður ferðast
um heim allan, hann hefur kennt og
haldið fyrirlestra í Danmörku,
Frakklandi, Ungverjalandi og Jap-
an, svo fátt eitt sé nefnt.
„Stærðfræðin er nefnilega eins í
öllum löndum. Allir eru sammála
því, það eru engir túlkunarerfið-
leikar. Innan stærðfræðinnar er
engin pólitík eða rifrildi.“
Stærðfræðin óháð aldri,
landamærum og pólitík
Morgunblaðið/Kristinn
Heildisrúmfræði Helsta fræðasvið Sigurðar Helgasonar var lítt þekkt þeg-
ar hann las sér til um efnið í lestinni milli New York og Boston árið 1955.
Í HNOTSKURN
»Eitt frægasta dæmi heild-isrúmfræði er Buffon’s
needle, sem fjallar um hvernig
nálgast má gildi tölunnar pí
með því að láta eldspýtur falla
á flöt með samsíða línum með
jöfnu millibili.
» Í dag hefst ráðstefna viðHÍ sem haldin er til heið-
urs Sigurði áttræðum og er
hann því staddur hér á landi.
»Sigurður segir mikilvægtað reyna að finna sjálfur
rannsóknarverkefni og fylgja
eigin smekk, þannig aukist lík-
urnar á innri hvata.
Sigurður Helgason, prófessor við MIT, er staddur á Íslandi