Saga - 2002, Blaðsíða 249

RITDÓMAR
247
metnaðarfull og greinilega unnin af alúð, áhuga og þekkingu á við-
fangsefninu. Islensk skólasaga er um margt lítt plægður akur og er því
fengur að þessu verki.
Sigurður Ólafsson
Torfi K. Stefánsson Hjaltalín, ELDUR Á MÖÐRU-
VÖLLUM. SAGA MÖÐRUVALLA 1 HÖRGÁRDAL
FRÁ ÖNDVERÐU TIL OKKAR TÍMA. HÖFUÐBÓL
- KIRKJUSTAÐUR - KLAUSTUR - SÝSLUMANNS-
SETUR - AMTMANNSSETUR - SKÓLI - PRESTS-
SETURI—II. Flateyjarútgáfan. Reykjavík 2001. 925 bls.
Myndir og skrár.
Eins og fram kemur í hinum langa titli þessarar bókar er meginstef
herunar að segja sögu Möðruvalla í Hörgárdal. Gerir höfundur þessu
skil í tveimur bindum og á álíka mörgum síðum og árin eru sem liðið
hafa frá því að staðarins er fyrst getið í miðaldaheimildum. Amt-
mannstímabilið 1783-1874 fær þar mest pláss í umfjölluninni en tveir
þriðjungar verksins eru tileinkaðir þessum 90 árum.
Af inngangi má þó ráða að markmið höfundar með verkinu sé mun
fjölþættara en meginstefið segir til um. Ástæðuna fyrir því að hann
réðist í þetta segir hann vera sérstöðu Möðruvalla sem þungamiðju
Norður- og Austurlands. Markmiðið sé hins vegar að draga saman á
einn stað sögu staðarins og þeirra sem þar hafa gert garðinn frægan, í
þeim tilgangi að gera þessa Möðruvallamenn að tengiliðum við sögu
þjóðarinnar. Þá getur höfundur þess að hann ætli sér að gera upp við
„túlkanir fyrri tíma" á þeim einstaklingum sem á einn eða annan hátt
tengjast sögu staðarins. Hann getur þess einnig að verkið sé fræðilegt
að því leyti að nákvæmlega sé vísað til heimilda en alþýðlegt sökum
þess að höfuðáhersla sé lögð á persónusögu, einkum amtmanna, og
frásagnir af ævi þeirra látnar leiða lesandann í gegnum þjóðarsöguna.
Með þessu vill höfundur færa fram túlkun sína á þjóðfrelsisbaráttu
19. aldar sem stéttabaráttu og getur þess að verkið sé tilraun til að
varpa nýju ljósi á, og endurmeta sögu tímabilsins án þeirrar meintu
persónudýrkunar sem hann telur hafa einkennt þá umræðu hingað til.
Loks getur höfundur þess að ritið sé einnig ætlað sem innlegg í
grenndarkennslu og menningartengda ferðaþjónustu.
Að ofangreindu má sjá að ætlunarverk höfundar eru hvorki fá né
smá. Mörgum þeirra tekst honum að koma veglega til skila. Hér hefur
greinilega mikil alúð verið lögð í að safna saman fróðleik og munn-
mælasögum sem tengjast staðnum á einn eða annan hátt. Þá hefur