Morgunblaðið - 12.04.1934, Blaðsíða 3

MOKGUNBLAÐIÐ
Síldarverksmiðjur
ríkisins.
'Reykjavíkurútgáfa ,.Tímans‘1
flytur í gær ranga og villandi frá-
sögn um stjórn Síldarverksmiðju
ríkisins á Siglufirði.
Blaðið aeg-ir að Þormóður Eyj-
•SSlfsson. fyi'verandí formaður verk-
smiðjustjórnariimar, liafi, án til-
iilutunnar méðstjórnenda sinna,
gengið frá því við verkamenn, að
'kaupgjaldsshmningarnir frá því
d fyrra yrðu framlengdir áfram.
• Þetta er ekki rjett.
Gangur þessa máls var sá, að
cer við Jón L. Þórðarson vorum
komnir í stjórn verksmiðjanna,
í s. 1. janúarmánuði, kom okltur
•saman um, að sjálfsagt væri að
reyna að ná samnúigum við
"Verkamannafjelag Sigluf jarðar
strax í vetur um kaupgjald í
•verksmiðjunum á sumri komanda.
'Vildum við með því girða fyrir
■að samningarnir lentu í eindaga
og verkfall yrði í verksmiðjunum
:á byrjun síldveiðitímans, eins og
verið hafði tvö s. 1. ár.
Eftir beiðni frá okkur Jóni
Þórðarsyni var samþykt að bjóða
Ver k am annaf j el a gi Si gluf j arð a r
að framlengja kaupgjaldssamning
fyrra, árs óbreyttan í eitt ár.
Jeg fór svo norður til Si’glu-
'fjarðar laust eftir miðjan febrúai'
ti! þess- að taka þátt í samningá-
gjörðinni. Dagmn eftir að jeg
kom norður boðaði verksmiðju-
•stjórnin stjórn og kauptaxtanefnd
Verkamanafjelagi Siglufjarðar
:á fund. A þe’m fundi náðist- sam-
komnlag um nppkast að ka.up-
•gjal dssamningunum. Samnings-
uppkastið var síðan samþykt á
fjölmennum fundi í Verkamanna-
f jelagi' Sig'luf jarðar og samningar
niilii þess og stjórnar Síldarverk-
•smiðja ríkisins undirritaðir, laug-
■ardaginn 24. í'ebr.. Þess skal getið
:að þetta .var sá eiiii fundur, sem
stjórn Síldarverksmiðja ríkisins
átti með stjórn og kauptaxtanefnd
'Verkamannafjelags Sigluf jarðar,
•svo að því var.ekki til að dreifa
.að búið væri að semja áður.
Þá. ségir blaðið frá því, með
''breyttu letri, að jeg hafi, þegar
'kúið var að undirrita samninginn
við Verkamannafjelagið, flutt til-
lögu um það að kjósa skyldi nýj-
an formann í verksmiðjustjórn-
inni, Vill blaðið láta líta svo út
-,að jeg' hafi ekki þorað að láta
]);i kosningu fara frarn fyr en
•sainningar höfðu veiáð undirrit-
;aðir. Sannleikurinn er sá, að Jón
1L. Þórðarson var kosinn formaður
verksmíðjustjórnarinnar, þann 21.
febrúar eða þrem dögum áður en
•samningar voru undirritaðir við
Verkamann af jelag S'þlufjarðar.
’
Reykjavík, 11. apríl.
Sveinn Benediktsson.
Járnbrautarslysið hjá Linz.
Belín, 11. apríl. PIT.
Lögreglan í Lins hefir tekið
járnbrautarþjón að nafni Baum-
gartner fastan, og er hánn talinn
hafa verið valdur að járnbrautar-
‘íilysinu á gær. 'Lögreglan telur,
:að hann muni einnig liafa átt
upptökin að tveimur öðrum til-
raunum til að orsaka slys á þess-
um sömu stóðvum, haustið 1932
<og vorið 1933.
m
Ketilsprengingar.
Fyrir skemstu lá við sjálft að ketilsprenging
yrði í skipi hjer í höfninni, Var það mesta
mildi, að henni varð afstýrt. Til þess að sýrní
hve ægilegar ketilsprengingar eru, skulu hjer
teknar upp lýsingar á tveim þeirra ,eins og
þær voru birtar í Ársriti Vjelstjóraf jelags ís-
lands, 1931 og 1932.
Sprenging í hollensku skipi.
Ogurleg ketilsprenging varð í
hollenskum dráttarbáti, sem stadd-
ur var á höfninnni í Groningen;
varð sprenging þessi fimm mönn-
um að bana, en þrír særðust all-
mikið.
Hlutar úr katlinum, 350 kg. að
þyngd, slöngvuðust 250 m. vega-
lengd.
Dráttarbáturinn sprakk sundur
í miðju og sökk, en nálæg hús
urðu fyrir miklum skemdum. Hluti
lú ytra byrði ketilsins 'lenti í mót-
orskipi, sem lá í 120 m. fjarlægð,
undir vatnsborðinu og sökti skipinu.
Ketillinn var af venjulegri
skoskri gerð, smíðaður 1888 fyrir
5,2 atm. þrýsting. Aðaleftirlit
liafði farið fram, 2 mánuðum áð-
ur en slysið vildi til, og var ket-
illinn reyndur með 1,5 X 2,5 atm.
þrýsting. Sprengingin varð, þegar
báturinn var að draga og nam
staðar við brú. Áhorfendur láta
þess gétið. að eigi hafi þess orðið
vart, að öryggislokar opnuðust,
og þar sem vitanlegt var, að skip-
stjóri bátsins hafði áður gefið
fyrirskipun um að þyngja örygg'-
isloka fyrir .8—9 atm. þrýsting,
til þess að báturinn fengi meira
afl til dráttar, er álitið, að lok-
arnir hafi einnig við þetta tæki-
færi verið þyngdir eða jafnvel
algjörlega festix-, enda virðast
rannsóknir, er fram hafa farið,
staðfesta þetta.
Gæslu ketils og' vjela hafði á
hendi kornungur og algjöi’lega
óreyndur maður,1 sem skorti svo
átakanlega þekkingn á þessu
sviði, að fyrirrennari hans varð
að kenna lionum einföldustu at-
riði vjelgæslunnar, til þess að
liann gæti tekið stöðuna að sjer.
Það má segja. að fundist, hafi
allir lxlutar ketilsins, svo að hægt
var að sjá, livað sprengingin \ar
yfirgripsmikil. Ytra byrðið var
tvístrað í 4 hluta. Reykpípurnar
voru rifnar úr plötunum og allar
snúnar, og' styttur bolholsins allar
slitnar. Þakplata bolholsins hafði
þrýst niður, og bakveggurinn
var algjörlega, böglaður saman.
úftari ketilbotn var rifinn frá ytra
borðinu og efri helmingur fremra
ketilbotnsins.
Yið prófun efnisins í katlinum
kom' í Ijós, að það hafði meiri
styrkleika, en krafist var við
snxíði ketilsins, bæði gagnvart togi
og beygju, og var því ekki bægt
að kenna ljelegu efni um slysið.
Nákvæm rannsókn á bakvegg
bálbolsins sýndi, að breytingin,
sem varð á, efri hlutanum, liefir
oi-ðið við nörmalt bitastig (um
20°). Breytingin var því ,,köld
breyting“; öðru máli var að
gegna um miðhlutann, sem lxægt
var að sanna, að befði orðið 400
til 600° heitur. Rýrnun sú, sem af
þessum ástæðum hefir orðið á styrk
leika efnisiixs, getur verið ástæðan
til þess, að skrxxfstoðir voru slitn-
ar xxr plötumnn á þessu svaxði,
og Ixar sem efti ketilflöturinn
sýnir, að því verður eltki xxm kent,
að vatn lia.fi vantað á ketilinn, er
álitið, að ketilsteinn sá, er var í
bakplötxxnni, lxafi valdið yfirhitun
á þeiin stað. Allir lilutar bálhols-
ins, skrúfstoðir og slmxfingar
þeirra vorxx þaxxnig, að veikasti
hlutiun liafði þrefaldan styrk-
leika á við það, sem krafist var,
og skrúfingar sjöfaldan. Það er
því álitið, að orsök : sprengingai'-
innar hafi verið ýfirhit-un ög 6-
venjulega mikill þrýstingur
(þyngdir öryggislokar). Þegar
þessi ályktun er lögð til grund-
vallar. er litið svo á, að fyrst hafi
veilcasti hlxxti bálholsins látið xxnd-
an. og við það þakplatan þrýst
íxiður; skrúfstoðirnar hafi þá
tognað og síðaxx slitnað xxr bak-
veggnum á þeinx stöðxim, sexxx yfir-
hitunin átti sjer stað á; yfir-
þrýstingur ketilsins hefir síðan
lokið við að slíta xxt þá bolta, senx
eftir voru, og við það hefir bak-
veggui'inn látið sig. Hin eiginlega
og hættulegasta spíenging —
'íprenging ytra byi'ðisins — liefir
síðan skollið yfir.
I
Sprensing í spönsku skipi.
A eixnskipimx „Emilia S. de
Perez“, sem lá á höfniíini í Hax’tle-
pool, varð ægileg ketilsprenging,
sem varð 5 mönnum að bana.
Meðal þeirra, sem ljetu lífið, var
2. vjelstjóri, kyndarí, þjónn og
nxatsveinn. Sá fimti var bréskur
tollþjónn, sem var úti á skipinu,
þegar sprengingin varð. Særðist
hann svo hættulega, að liann and-
aðist, af sárxxm nokkrxun dögum
síðar.
Blaðamanni segist svo frá, að
sprenging' aukaketils hafi ovðið
síðari Ixluta dags; var þá fjöldi
hafnarvei'kamanna að vinnu í
nálægum skipakvíum. Það heyi’ð-
ist, ógurlegur hvellur, og afskap-
legt ský af vatusgufu braust upp
um reykháfinn. Aska og annað
rxxsl, sem þeyttist upp x loftið,
ijell niður yfir bryggjurnar í
kring og á þilfarið á tveimur
skipum, seixi lágu skamt frá.
1 Annar vjelstjóri og kyndarinu
voi'u í námunda við ketilinn, þeg-
ar bann sprakk, og urðu því fyrir
fnllum þunga sjóðandi vatnsguf-'
uxxnár og fljúgandi járnbrota.
Yoru þeir kramdir og lemstraðir,
og líkanxi annars þeirx'a g’jörsam-
lega flettur fötxxm.
Við rjettarrannsókn, sem haldin
var í Hartlepool, ljet skipstjórinn
þess getið. að bann gaxti enga. vitn-
eskju gefið um oi'sakir sprenging-
arinnar. Hafði bann meðferðis
vottorð, senx sýnir, að ketillinn
hafði verið skoðaður þann 11.
júní, þ. e. í þcim samá mánuði;
var þá skipið statt í Santander.
Og síðan hafði ketillinn ekki verið
notaður. Fyrsti vjelstjóri sagðist
aldrei bafa notað á katlinum
meira en 45 lbs þi'ýsting og gat
þess til, að skemdir hnoðnaglar
mundu vera orsök sprengingar-
innar.
Jui’tafæða gerir börnin yðar út,-
litsfalleg. Hæfilegt vitamín gerir
þau hraustleg.
Blái borðinn — vitamínsmjöi’líki
er framleitt xxr jurtaefnum einum.
Bragðið Bláa borðann samhliða öðru smjörlíki og finnið
muninn.
Bakið úr Bláa borðanum samhliða smjöri. Hver finnur
muninn. — Steikið úr Bláa bor.ðanum eða smjöri.
Ótrúlega líkt.
Altaf er hann bestur -- Blái borðinn
Hæfilegt vitamín jxurfa allii- að fá.
Gætið sjerstaklega, barna og ung-
linga.
Næstur smjöri -- Blái borðinn.
)DáBUD
Kuldar í Noregi,
Oslo 11. apríl F.B.
Frost eru nú mikil í Þrænda-
lögum. í gær var 35 stign frost í
Röros.
: Til Hallgrímskirkju í Saurbæ,
‘ frá M. T. 3 kr.
„Vesturland“ stækkar. Lands-
og hjeraðsmálablað Sjálfstæðis-
manna á ísafirði var stækkað am
síðustn mánaðamót, í svipaða
stæi'ð
Olt
það var, meðan
SJlg
Kristjánsson var ritstj. þes«. U.u
skeið lá utgáfa þess niði’i. Rit
stjóri lxlaðsins er Arngrímxi
Bjarnason, ötull blaðamaður o$
einbeittur.