Morgunblaðið - 15.08.1951, Blaðsíða 6

M tt H *. Ii /V B L Atí I *>
Ivíiðvikudagur 15. ágúst 1951
Útg.: H.f. Árvakur, Reykjrvík.
Framkv.stj.: Sigfús Jónss >n.
Ritstjóri: Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Lesbók: Árni Óla, sími 3045.
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórja, auglýsingar og afgreiðsla:
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjald kr. 16.00 á mánuði, innanlands.
í lausasölu 75 aura eintakið. 1 króna með Lesbók.
Afkoma almennings
— útsvör og skattar
ÞAÐ ER FÁUM kunnara en Reyk og nú vakir fyrir bæjarstjórnar-
víkingum, hversu háar opinberar íhaldinu í Reykjavík". Sem sje:
álögur eru orðnar hjer á landi. Takmarka enn tekjumöguleika
Þegar vantað hefur fje í ríkis-: bæjarfjelaganna!
kassann hafa ekki síst minnihluta Svona hollráð koma sjer síst
flokkarnir í bæjarstjórninni —#vel fyrir Reykvikinga en þau
Framsókn, Aiþýðuflokkur og mundu síðar geta komið sjer vel
kommúnistar, verið fundvísir á fyrir sjerfræðinga Alþýðuflokks-
skatta og skyldur, sem fyrst og ins í skattakúgun, svo sem Har-
fremst hafa bitnað á Reykvík- ald Guðmundsson, Finn og Hanni
ingum. Þá hefur oft verið látið bal, ef það óvænta skeði að pínu-
ónotað gullvægt tækifæri fyrir litli flokkurinn ætti enn eftir að
skattgreiðendaf j elag!
Hitt mun vera rjett, að út-
svörin í Reykjavík, þ. e. a. s.
skattur borgaranna til bæjar-
fjelagsins, sje og hafi að jafn-
aði verið lægri í Reykjavík en
öðrum bæjarfjelögum lands-
ins. Væri mjög æskilegt að ná-
kvæmar samanburðarskýrslur
lægju fyrir í þessu efni, sem
almenningur gæti til hlýtar
glöggvað sig á.
Blöð og fulltrúar þeirra flokka,
sem óhlífnastir hafa verið að
leggja þungar álögur á Reykvík-
inga, leika nú það hlutverk þess r
dagana að hefja kveinstafi fyrir
Reykvíkinga vegna framhalds-
niðurjöfnunar útsvara, sem meiri
hluti bæjarstjórnar hefur talio,
að ekki væri hægt að komast
hjá.
Því er haldið fram af mikilli
viðkvæmni í Þjóðviljanum að
verið sje „að eyðileggja afkomu
og lífsmöguleika alþýðustjettar-
innar“ og að aukaniðurjöfnunin
„færi hina fjölmennu alþýðu- i
stjett Reykjavíkur nær algjöru
fjárhagslegu strandi."
Það er þó staðreynd að á
nær 14 gjaldendanna verðu.r
komast í einhverskonar valda-
aðstöðu.
Eftir þessar „merku“ upp-
lýsingar og uppástungur segir
Alþýðublaðið, að veita eigi
„bæjarstjórnaríhaldinu lausn í
náð“. Hverjum hafa Reykvík-
ingar svo sannarlega veitt
lausn í náð frá bæjarstjórnar-
störíum? Alþýðuflokkurinn
hefur tvö kjörtímabil átt 5
bæjaríulltrúa. Síðan hefur
þeim stöðugt fækkað — og eru
nú alls 2! Alþýðuflokkurinn
átti eitt sinn, 1926, 39,7% at-
kvæða við bæjarstjórnarkosn-
ingar í Reykjavík. Árið 1934
hlaut flokkurinn 32.8% at-
kvæða, árið 1942 22% atkvæða,
árið 1946 16.2% atkvæða, og
við síðustu bæjarstjórnarkosn-
ingar, 1950, hlaut Alþýðu-
flokkurinn aðeins 14,3% at-
kvæða! Það er ekki ósennilegt
að geta sjer þess til að Reyk
víkingar beri betra skin á
skattapólitík fVlþýðuflokksins
en hann heldur. Sama á senni-
Iega einnig við um hina vini
Reykvíkinga í minnihluta bæj-
arstjórnarinnar.
Það hefur hjer í blaðinu verið
ekkert aukaútsvar lagt og enn bent á hina erfiðu aðstöðu bæj-
aðeins 5% aukaútsvar á ann- arstjórnar, að komast hjá greiðslu
an 14 part gjaldendanna. Um halla í rekstri bæjarins, án þess
helmingur gjaldendanna, sem a*5 orsaka verulega atvinnuleysi
ætla mætti að tilheyrði einmitt með því að draga stórlega úr
„alþýðustjettinni", svo notuð frarnkvæmdum, þrátt fyrir vax-
sjeu orð kommúnistanna, verð andi gjöld, vegna hækkandi kaup
ur því Iítið eða ekkert fyrir gjalds og dýrtíðar. Því er treyst
aukaálögum vegna framhalds- a^ borgararnir meti þessar að-
niðurjöinunarinnar. stæður eins og efni standa til.
Það er svo önnur stað- Jafnframt er á það bent, að
reynd, að ein meginorsök þeir minnihlutaflokkar í bæj-
a.rstjórn, sem nú reyna með
fagurgala að telja borgurunum
trú um, að þeir vilji firra þá
álögum, hafa alla tíð, bæði
fyrr og síðar, verið Reykvík-
ingum þyngstir í skauti í skatt
pyndingum og öðrum opinber
um álögum, ekki til þarfa
Reykvikinga sjálfra, heldur
hafa þeir verið látnir borga
brúsann fyrir aðra, þegar þess
um flokkum hefur tekist að
koma áformum sínum fram í
skattamálum.
Takið eftir!
í BLAÐINU í gær birtist grein
Morrison’s, utanríkisráðherra
Breta, sem hann skoraði á rúss-
neska valdamenn að birta í rúss-
fundist að óhætt væri að legg.ia neskum blöðum, og þeir ijetu ioks
nokkra bagga í bak og fyrir á af verða, eftir nokkuð þóf.
„luxusvillur Reykvíkinga"? --I Nú í dag birtist hjer í blaðinu
Kannske að 600 þús. krónu villa svar Pravda, málgagns Sovjet-
Alþýðublaðsins nú sje ein þeirra,1 stjórnarinnar, við grein Morri-
sem blaðið birti myndir af fyrir sons.
framhaldsniðurjöfnunarimiar
er sú, að bæjarfjelaginu sje
kleift að draga ekki stórlega
úr verklegum framkvæmdum
og orsaka með því verulegu
atvinnuleysi á alþýðuheimil-
um Reykvíkinga.
Alþýðublaðið hefur að vísu
ekki eins áberandi „áhuga“ fyr-
ir alþýðuheimiiunum. Það þarf
að bera blak af öðrum. Því finnst
sjerstök ástæða til þess að fræða
menn á því, „að maður nokkur,
er nýlega reisti sjer hús í Reykja
vík, er kostaði 600 þúsund krón-
ur, hafi reiknað út, að af þeirri
upphæð væru 40—50 þúsund
krónur söluskattur til íhaldsins."
Sleppum öllum bollaleggingurn
um þessa útreikninga á „sölu-
skatti" til íhaldsins. En var ekki
sú tíð, að Alþöðublaðinu hafi
síðustu bæjarstjórnarkosningar
við hliðina á bröggunum og taldi,
að byggja hefði mátt í staðinn
margar íbúðir?
Og tillögur Aiþýðublaðsins. —
Ekki stendur á þeim: „Alþingi á
strax í haust (segir í forustu-
grein blaðsins) að tryggja með
sjerstakri löggjöf, að ekki sje
hægt að reka slíka ránsmennsku
Það er eitt athyglisverðast við
svar kommúnistanna. Það eru
játningarnar:
1. Tilvera fangabúðanna í Sov-
jctríkjunum er viðurkennd.
2. Það er viðurkennt að ráð-
stjórnin Iáti trufla útvarps-
sendingar Breta á rússnesku.
3. Pólitískt flokkseinræði komm-
únista er viðurkennt.
.UVOii' o
-í*aul Sartre (Ljósm.: M’ol. öl. K. M.).
Suður-Ameríku og það hefur vef
'ð rrr'e'- tækifæri til þess að gera
s tn? bu’-ð á vandamáium þ>óð-
ct’ " sem lifa í gróðurríkum hita
b"’t's!5ndum og mikið til gróður-
be vm löndum norður við heim-
s utabaug. Báðar eiga við sín
v ''mál að stríða, sem eru þó
sitt með hverjum svip.
- r-’P’TT'* ORÐIB FYRIR
STERKCM ÁHRIFUM
Þ r sem jeg veit, að Sartre er
itst’óri fyrir mánaðarriti í París
sp-* jeg hann hvort hann hafi í
huga óð skrifa greinar um ferð
sína hingað.
— Nei, það ætla jeg ekki að
gera. En ferð mín hingað hefur
samt orðið mjer góð reynsla. Jeg
ætia ekkert að skrifa um ferðína
siálfa, en jeg hef orðið fyrir
sterkum áhrifum hjer og þau á-
hrif munu geymast í huga mjer
og jeg býst við að þau brjóti sjer
leið fram eins og önnur sterk á-
hnf, sem menn verða fyrir.
A eftir talaði jeg fáein orð við
Madama de Beauvoir. Hún var
Framh. á b)s. 8.
- MOfti <?k f 'for
£xistentialisminn viil, að meaaia
HINN heímsKunni ntnoíunu,.. _w __©________ g © csgc •
Jean-Paul Sartre og Madame < SÍGU
3eauvoir, sem einnig er kunnu 9 “'7
franskur rithöfundur dvöldust _
taiírs segii! hafa sröið fyrir sterkam
ul Mývatns og austur að Gull- “5. 'íí jj g '%>*• "
'ossi og Geysi, en ætlun beirra jzÍ'it ifyin i asianðsterð imi
/ar að kynna sjer land og þjoð v
Fyrir tveimur dögum hitti frjett
maður fiá bl. þau, er þau von
stödd á heimili franska sendihei
ans, Henri Voillery.
Baðst jeg leyfis að íá að eig;
stutt samtal við Sartre. Var það
auðsótt mál. Innan skamms stóð
jeg fyrir framan einn mesta hugs
uð, sem nú er uppi í þessari ver-
öid, forgöngumann existentialism
ans Jean-Paul Sartre. Var jeg
kvnntur fyrir honum eftir frönsk-
um hætti og drógum við okkur í
hlje út úr samkvæminu í aðra
stofu og hófum tal saman.
Je& virti þennan heimskunna
mann fyrir mjer um stund og
verð að viðurkenna, að jeg hafði
ímyndað mjer, að hann væri
meiri fyrir mann að sjá. Hann
er lágvaxinn maður, eilítið lot-
inn í herðum og ekki eins glæsi-
lega búinn og ætíast hefði mátt
til af einum heldri manni heims-
borgarinnar París. En hvað sem
útlitinu leið var strax auðfundið,
að hjer var á ferðinni maður með
óvenju mikinn persónuleika og
mjer fannst það koma enn betur
í ljós, er við fórum að tala sam-
an, að hjer var hugsuður óvenju
djúpsær, sem skipti orðum við
mig.
EXISTENTIALISMINN GEFUR
MÖNNUM NÝTT SIÐGÆÐI
Talið snerist brátt um exist-
entialismann og Sartre tók áð
skýra fyrir mjer í hverju hann er
fólginn. Hjer er ekki rúm til að
hafa það allt eftir, en hann lagði
aðaláherslu á eftirfarandi:
— Existentialisminn er ný
heimspeki, sem brýtur nýjar leið-
ir, nýr hugsunagangur, sem jeg
trúi að geti gefið mönnum nýtt
siðgæði og um leið nýtt þolgæði
til að glíma við vandamál nútím-
ans, sagði Sartre. — Mannkynið
hefur á síðustu hörmungaárum
styrjalda komist í þrot en ef ex-
istentialisminn nemur land í hug
um fólksins beygir það sig ekki
framar fyrir því sem kallað hef-
ur verið örlög, en styrkist í þeirri
hugsun, að það eigi að vera eigin
gæfusmiður.
SÁ ÍSLAND Á BJARTRI
SUMARNÓTT
Síðan berst talið yfir að íslands
för rithöfundarins.
— Jeg flaug hjer yfir landið á
bjartri sumarnótt í júlí-mánuði
1949 og var þá á leið til Ameríku.
Og mjer fannst landið, sem við
flugum yfir svo fagurt, að jeg
hjet, að jeg skyldi koma hingað
síðar og dveljast hjer nokkra
stund.
EGILL KOMST NÆRRI
EXISTENTIALISMANUM
— Þekktuð þjer nokkuð til fs-
lands áður?
— Já, jeg hef kynnst nokkuð
fornritum íslendinga. Góðvinur
minn prófessor Jolivet í Paris
befur einstöku sinnum gert mjer
þann greiða að þýða fyrir mig
brot úr íslendingasögunum. Á-
hrifaríkasta persónan, sem jeg
hef kynnst í þessum sögum er
tvímælalaust Egill Skallagríms-
son. Og það finnst mjer athyglis-
vert að enda þótt örlagatrúin sje
yfirleitt ríkjandi þá kemst Egill
all-nærri existentialismanum,
þegar hann fer að hugleiða að
berjast við hafið eftir drukknun
Böðvars sonar síns.
Jeg hef ferðast víða um landið,
heldur Sartre áfram. Því miður
skil jeg ekki málið, sem hjer er
talað og get tæpast bjargað mjer
á ensku, svo að jeg hef lítið getað
talað við fólkið. Samt hef jeg
haft hina mestu unun af að horfa
á það starfa. Einkennandi finnst
mjer. hvað fólkið er sterklegt og
hraustlegt, alveg lifandi afkom-
endur Egils og fleiri fornkappa.
Jeg hef annars ferðast víða m.a.
i hitabeltinu í Aíríku og Míð- og
Últ DAGLEGA LÉFIMU
Til hvers er að vera
„íþróttaþjóð ‘?
ÞAÐ ER einstaklega þægilegt,
þegar menn eru lúnir, að stinga
við fótum á einhverjum áfanga-
stað strætisvagna og bíða næsta
vagns Með honum verður ódýrt
að ferðast miðað við að taka
bifreið á leigu. Stundum getur
líka verið heppilegt að bíða
st-ætisvagns, ef menn þurfa að
has’:a sjer svona hóflega.
Vagnarnir eru ágætir og til
þæginda. Nú skaltu eitthvert góð
viðriskvöldið taka þjer stöðu við
óðinstorgið, þegar strætisvaginn
Njá’sgötu—Gunnarsbraut ber þar
að. Menn skyldu ætla, að fólki
yxi ekki í augum að labba þaðan
og niður á Lækjartorg. Þetta er
svona rjett steinsnar. Það er því
ekki furða, þó að þjer blcskri að
sjá menn þyrpast þarna inn í
vagninn, fólk á besta aidri.
Sama verður raunin, þegar
þessi vagn er á leið austur í bæ.
Ungt fólk fer í hann á Lækjar-
torgi, þó að áfangastaður þess sje
ekki lengra undan en neðan til
við Skólavörðustíg.
Að komast áfram
EÐA HVAÐ segja menn um hóp-
ana, sem bíða við áfangastaði
vagnanna með fram öllum Lauga
veginum? Bíða og bíða í blíð-
skaparveðri jafnvel mun lengur
en það tekur fólkið að rölta
þctta, allt undan brekkunni. Og
svona er þetta á öllum leiðum í
bænum.
Það hefir alltaf þótt virðingar-
vert á íslandi, ef ungir menn og
vaskir hafa brotið sjer braut og
komist vel áfram, en það hlýtur
eitthvað að vera athugavert við
áttavitann, ef þeir komast ekki
áfram nema með strætisvögnum.
Ranlað í ótíma
SJÚKLINGUR hefir orðið: „Það
má fulivíst telja, að „Óskalaga-
þéttur sjúklinga“, sem fyrir
nokkru hóf göngu sína í Ríkis-
útvarpinu, á miklum vinsældum
að fagna meðal sjúklinganna í
sjúkrahúsunum. Björn R. Einars-
son hefur annast þennan þátt
n.eð mestu prýði. En einn er sá
ljóður á, að Björn langar oft að
raula með og lætur of oft undan
þessari löngun sinni En þó Björn
hafi ágæta söngrödd og skemmti-
lega, þá getur tæpast talist við-
eigandi að hann taki undir, eftir
að hann hefur t. d. kynnt lagið
Home Sweet Home með Diönu
Durbin. Fáum Björn R. Einars-
son til að leika og syngja í út-
varpið við og við og lofum svo
Diönu Durbin og öllum hinum að
syngja sín lög ótruflað. — Sjúki-
ingur“.
Andstæður
BLAÐ í S-Wales birti nýlega
greinarstúf um það, að húsfreyj-
urnar þar mættu sannarlega öf-
unda stöllur sínar á íslandi, þvf
að þær hafi allar heitt vatn á
hfcimilunum. Þvottadagurinn er
þcss vegna ekki svo bölvaður, og
þetta eiga þær allt að þakka hver
um og laugum í landinu, rrem
segja mál, að sjeu í fullkominni
andstöðu við nafn þess. Það er
líka haft eftir fslendingi, sem ferð
aðist þarna í Wales í sumar, að í
öllum húsum sje nýtísku þotta-
Iiús og bað.
Vill sjóða vatnið sjáífur
EN ÞETTA var meira en Robert
Warburton þoldi, því að 4 dögum
Sfcinna sendi hann blaðinu brjef,
þar sem hann las því og landinu
pistilinn. Þær í V/ales þurfi svo*
sem ekki að öfunda íslensku hús-
freyjurnar. „Alls staðar annars
staðar en í Reykjavík búa íslend
ingar í hinum verstu hreysum,
miklu ljelegri húsakynnujm en f
afskekktustu sveitaþorþum í
V/ales. Það verður að sækja allt
vutn langar leiðir“. Og hann
klykkir út með þessum orðum:
„íslandi er guð vel komið að
halda hverunum sínum, jeg fyrir
mitt leyti kýs heldur að sjóða
vatnið mitt sjálfur“.