Morgunblaðið - 26.03.1968, Blaðsíða 17

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 26. MARZ 1968
17
Siglir inn í frumskóga Suður - Ameríku
meó kartöflur til Ceylon og sild af miftunuf
Vi&tal við Sigurð Þorsteinsson, einn víðförlasta skipstjóra íslands
SIGURÐUR ÞORSTEINSSON
skipstjóri á Haferninum, mun
vera einn víðförlasti skipstjóri
á íslandi. Á Hvítanesinu fór
hann t.d. til Suður Ameríku og
meira að segja langt inn í land.
í austurátt hefur hann siglt
gegnum Suezskurð og til Ind-
lands og Ceylon. Og í sumar
var hann á Haferninum með
síldarflotanum norður undir
Svalbarða. Fjölskylda Sigurðar
er líka víðförul, því oft hefur
kona hans, og eitthvert af börn
unum sex, á aldrinum 4ra til
12 ára, verið með honum í sigl-
ingum, eitt komið til 13 landa.
Sigurður býr í Kópavogi. Þar
gripum við hann til viðtals við
Morgunblaðið, er hann hafði
skroppið heim í nokkra daga
frá Siglufirði, þegar Haförninn
kom úr olíuflutningum frá meg-
inlandinu og hafði ekki verk-
efni um sinn. Þá hafði Sigurður
ekki verið heima síðan í nóvem-
ber. Stofa þeirra hjóna, Sigurðar
fÞorsteinssonar og Eddu Kon-
tráðsdóttur, ber þess merki að
!þau hafa víða verið. Á vegg
fúr suður—amerískum harðviði
!er nefnist Braunhard, er t.d.
íuppstoppaður krókodíll, kast-
Sspjót sem frumstæðir menn nota
í Suður Ameríku, úlfaldasvipa
frá Egyptalandi, hjá stendur
skemmtilega útskorinn stóll úr
einum trjábol frá frönsku Guy-
önu og á hillu standa filar úr
íbenholtviði, sem drengnum
þeirra voru gefnir á Ceylon.
— Já, krakkarnir, segir Sig-
urður. Þeir hafa allir verið með
mér í siglingum. Ég er mikill
barnakarl og vil fá að hafa
þau með. Annars mundi ég
.aldrei sjá þau. Þetta gengur
eftir röð. Þó vil ég ekki taka
þau með yngri en 5—6 ára. Einn
strákurinn var sex ára, þegar
hann var með mér um borð í
5 mánuði, fór með til Ceylon.
Mamma hans var með okkur í
þrjá mánuði.
Við höfðum oft heyrt á Sig-
urð minnst í fréttum á undan
förnum árum. T.d. var hann
-einu sinni sænskum blöðum og
sjónvarpi í tilefni þess að skip
háns lestaði stærsta farm, sem
tekinn hafði verið í einu í Kjöb
ing við Möleren og flutti hann
til Englands. Hann byrjaði líka
með síldarflutningaskipið Dag-
stjarnan á sínum tíma og einu
sinni fór hann með togara til
Grikklands, Ágúst úr Hafnar-
firði, sem þangað var seldur.
En það er heilmikil fyrirhöfn
að fá fram heillega beinagrind
af æfisögu hans eða sjóferða-
sögu, begar hann á sjálfur að
veita upplýsingarnar, svo hlé-
drægur er hann. Sigurður er
fæddur ísfirðingur, en hefur þó
búið í Reykjavík nær alla sína
æfi. Hann er yngstur af 12
systkinum. Hann hefur stundað
sjó frá 13 ára aldri, byrjaði
sem hjálparkokkur. Síðan hefur
hann alltaf verið á sjónum, ut-
an 3 mánuði, er hann réði sig
hjá Hótel Loftleiðir. — En þá
bauðst mér Dagstjarnan og ekk
ert gat haldið í mig, segir hann.
Á stríðsárunum sigldi Sigurður,
þá 15 árá gamall, með togara
til Englands, og kom til Black-
pool. — Sá bær hefur mikið
minnkað í mínum augum síðan,
segir hann og hlær.
Fengu mar af veðri og vindi
Þegar Sigurður var 18 ára
oamall, fór hann sem háseti að
sækja Hæring. — Við fórum til
Portland í Oregon, sigldum
gegnum Panamaskurð og vorum
4 mánuði í túrnum. Þá kom í
mig þessi órói, segir hann. Sig-
urður var þó í 10 ár hjá Ríkis-
skip áður en hann fór í sigl-
mikið á Heklu. — Jú, það voru
mikil viðbrigði að fara af strönd
inni og sigla á heimshöfunum
segir hann. Árið 1958 fór Sig-
urður til að sækja fiskibát til
Danmerkur, lenti með hann í
óveðrinu þegar Hermóður fórst.
Þeir voru fimm sólarhringa á
leiðinni. vélin bilaði og bátur-
lands. — Það var alltaf svo-
lítill órói í mér að komast heim,
enda skrapp ég fjórum sinnum
flugleiðis til íslands í heimsókn
segir Sigurður. En svo var
Hvítanesið allt í einu selt, heit-
ir nú Vatnajökull. Það var þá,
sem ég tók að mér að sigla
togaranum Ágúst til Grikk-
blár harðviður, sem þeir nefna
„skarlatshjartað“, og mér var
sagt að eingöngu væri notaður
í dýrustu húsgögn. Ég tóksjálf
ur viðarbúta, en hér eru eng-
in verkfæri til að vinna á þessu
drasli. Við sigldum þarna upp
eftir ánni, þar sem ■ ekki voru
néin siglingamerki, frumskóg-
urinn allt í kring, og tókum
viðinn við árbakkann. í timbur-
stöðinni voru tveir hvítir menn,

Sigurður Þorsteinsson, skipstjór i og Edda Konráðsdóttir, kona h ans með tvö af börnunum sex.
Þau Jens Konráð og Þorbjörgu.
inn Margrét reyndi að taka þá
í tog, en alltaf slitnaði. — Þetta
var feikna góður bátur. Ég var
á inniskónum í brúnni alla
leiðina og blotnaði aldrei, segir
Sigurður. En konu hans, sem
var með í ferðinni, þykir sýni-
lega alllítið gert úr þeim ósköp-
um sem á gengu. Sama er uppi
á teningnum er við spyrjum
um óveðrið mikla við Skotland
lands, og skilaði honum. Við
hjónin ókum svo frá Grikk-
landi í gegnum Evrópu til Kaup
mannahafnar. Við fórum um
Júgóslavíu, Austurríki og
Þýzkaland. Það var mjög
skemmtileg ferð.
Siglt í frumskóga S—Ameríku
— Hvernig stóð á sigling-
unni til Suður—Ameríku, Sig-
urður? Þið fóruð langt inn í
frumskóginn, sem lítt eða ekki
•>
í janúar, sem Haförninn hreppti
í síðustu ferðinni og grandaði j h^ÍTvériB farS'‘áðuTá skipi?
erlendum skipum. Sigurður ger
ir lítið úr erfiðleikunum. — Jú,
það var slæmt veður, 120 hnútá
— Já, við fórum 90 km. upp
eftir á einni í frönsku Guyönu
vindur eða 17 vindstig á okk- j sem aðeins eitt minna skip hafði
ar mælieiningu. Við forðuðum
okkur í skjól milli skozku eyj-
anna. Jú, ég or kunnugur á
þeim slóðum. Það kom ekkert
fyrir okkur. En ég hefi aldrei
fyrr séð menn fá mar af veðri
siglt eftir áður. Bæði var áin
grunn og einkum mikill fram-
burður við árósana, svo að við
urðum að sigla 50 mílna vega-
lengd án þess að nokkurn tíma
væri meira en 2—3 metrar frá
og vindi. Þeir sem fóru fram á skipinu í botn. Það var skrýtið
til að láta falla og þurftu að j að sigla svona með dýptarmæli.
snúa andlitinu í rokið, mörð- j Sennilega hefði enginn annar
ust í framan. Einn fauk til og en nýgræðingur eða bjartsýnis
var haltur á eftir. Sá sem var | maður farið það. Við lentum í
með honum, var svo heppinn að stökustu vandræðum með að
vera feitari og þyngri. Þeir urðu ! komast út því þarna líður svo
að skríða.
Þegar Sigurður var skipstjóri
á Hvítanesinu, var skipið í
leigu hjá ýmsum aðilum, t.d.
Dönum í ferðinni til Ceylon og
Frökkum í Suður—Ameríkuferð-
inni. Frá Ceylon tóku þeir málm
sand til baka til Frakklands og
Hamborgar og fóru síðan með
ingar fyrir alvöru. Hann var' appelsínur frá Sikiley til Rúss-
langt á milli flóða. Þetta er á
annarri gráðu norðlægðar
breiddar eða rétt við miðbaug.
Erindi okkar var að sækja sér-
stakar tegundir af harðviði fyr
ir frönsku stjórnina og var
þetta eiginlega tilraun til að
vinna hann þarna inni í frum-
skóginum og sækja hann á
skipi. Þetta var mjög dýrmætur
viður t.d. íbenholt og fjólu-
en annars voru þarna aðeins
indjánar og svertingjar á ár-
bökkunum. Þetta eru mjög
frumstæðir menn sem ganga
naktir. Við vorum svo
gersamlega komnir út úr menn-
ingunni og ,,heiminum“, að við
heyrðum ekki einu sinni í
útvarpi. Þetta var einmitt um
það leyti sem Kennedy forseti
var myrtur og við fréttum það
* | ekki fyrr en fimm dögum seinna,
þegar við komum aftur út á
haf. Það var mjög gaman að
þessu ferðalagi, enda var það
nýstárlegt fyrir okkur.
— Við komum víðar við í
Suður—Ameríku einkum á frön
sku eyjunum. Við komum til
Fort de France á Martinique,
til Port of Spain á Trinitad,
til Pointe—a—Pitre á Guatel-
oup, og við sigldum hjá Djöfla-
eynni, fanganýlendunni frægu.
Við skoðuðum okkur um eftir
því sem föng voru á þarna á
þessum eyjum, sem tilheyrðu
Frökkum. T.d. sáum við eld-
fjallið Mont Pélée á Maritin-
que, sem gaus öskugosimu fræga
árið 1904. Aðeins einn maður
lifði það af, fangi sem sat í
neðanjarðardýfiisu. Á staðnum
er nú minningasafn um þessa
atburði. Mjög gaman var að
koma til Trinitat. Við reyndum
að ná sambandi við íslenzka
konu sem þar býr, Ásu Wright,
en hún rekur búgarð inni á
eynni og hefur ekki síma. Hún
kemur bara tvisvar í viku í bíl
með afurðir sínar þaðan, svo
ekki varð af því að við hitt-
um hana. En allir þekktu hana
og þar af leiðandi ísland og ís-
lendinga, og hún er sýnilega
mjög virt þarna. Okkur var
sagt að hún byggi þarna ein
hvítra manna á búgarðinum og
hefði dökkt starfsfólk. Nú er
hún víst búin að gefa land sitt
undir þjóðgarð. Við íslenzka á-
höfnin hefðum haft ákaflega
gaman af því að hitta þessa
konu.
Með kartöflur til Ceylon
— Svo við vendum okkar
kvæði í króss og förum hina
leiðina. Segðu okkur nú frá
siglingunni til Ceylon.
— Þá vorum við í leiguferð
fyrir danska aðila, fluttum kart
öflufarm til Ceylon. Það er
skrýtið að þessi 12 milljón
manna þjóð, sem býr í landi
bar sem allt vex, skuli ekki
rækta kartöflur. En á þessari
eyju við suðurodda Indlands er
mjög gróðursælt, hitinn fór upp
í 47 stig á Celcius meðan við
vorum þar. Þarna er ákaflega
fallegt og yndislegt fólk, bórn-
in sérstaklega falleg. En ríki-
dæminu er misskipt. Kartöflu-
innflytjandinn, sem er auðug-
ur maður, bauð okkur einu sinni
ásamt fleira fólki til matar-
veizlu. Var setið við það stærsta
borðstofuborð, sem ég hefi séð.
Undir borðum var farið að
ræða um barneignir og spurt
hve mörg börn hver og einn
ætti. Húsráðandi var 14 barna
faðir. Konan, sem sat næst mér
sagði afsakandi, að hún ætti
því miður aðeins 7 börn og ég
varð að játa að enn ætti ég
bara sex. En enginn annar átti
innan við níu börn, sem þótti
mjög eðlilegt. Svo það er ekki
að furða þó þessum þjóðum
fjölgi. Þetta er að sjálfsögðu
erfitt fyrir þá sem fátækari eru,
en ríkt er gengið eftir að menn
sjái fyrir sínum. Danskur skip-
stjóri, sem hafði dökka áhöfn,
sagði mér t.d. að einn af skip-
verjum hans hefði komið og
tjáð sér vandræði sín. Það hafði
hent hann að sofa hjá ekkju
með 5 börn. Og þegar hún varð
barnshafandi, varð hann að
taka hana sér fyrir konu. Sjálf-
ur átti hann fyrir konu og 7
börn. Svo heimilið varð hon-
um æði erfitt. Hann bjargaði
sér með því að kaupa gull í
Persaflóahöfnum fyrir allt
kaupið sitt, 300 rubía, og selja
!það svo heima. En það var
ekkert vandamál með konurnar
tvær. Þær gat hann átt báðar.
— Þegar við vorum á Ceylon
var frú Bandaranaike forsætis-
ráðherra. Hún bjó rétt hjá
þessu kunningjafólki okkar, svo
við sáum hana. Einnig sáum við
hana í Colombo, þar sem hún
var að vígja banka. Kona mín
var á Ceylon og einnig Sigurð-
ur sonur minn, sem var 6 ára.
Við fengum öll að korna á bak
fíl og það þótti honum gaman.
í hinni frægu borg Kandy uppi
í fjöllunum er fílabaðstaður,
eins og þeir kalla það. Þarna
taka kerlingarnar af sér sarí-
ana úti í einhverju heilögu
vatni, sem líkist nú mest drullu
polli. Þær þvoðu sér og flík-
urnar sínar og fílarnir böðuðu
sig um leið úr sama vatni. í
þessa á er m.a. fleygt öllum,
sem deyja úr holdsveiki. Og
fólkið drekkur vatnið alveg ó-
hikað. Þetta er alveg ótrúlegt,
en ekki virðist því verða mikið
meint af. Skammt þarna frá er
ákaflega fallegur garður, sem
Bretar skipulögðu á sínum tíma
og þar sem vaxa allar plöntur
sem finnast á Ceylon. T.d. eru
þarna tré, sem eru 25 m í þver-
mál. Inn í þétt limið er klippt-
ur heill skáli, sem ræktuð eru
eru í blóm. I Kandy er
I Framihald á bls. 20