Morgunblaðið - 16.07.1970, Blaðsíða 16
16
MORiGUNBLAÐIÐ, FIMjMTUDAGUR li6. JÚLÍ 19TO
Útgefandi hf. Arvakur, Reykjavik.
Framkvæmdastjóri Haraldur Sveinsson.
Ritstjórar Matthías Johannesser*.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Ritstjórnarfulltrúi Þorbjöm Guðmundsson.
Fréttastjóri Björn Jóhannsson.
Auglýsingastjóri Ami Garðar Kristinsson.
Rttstjóm og afgreiðsla Aðalstraeti 6. Simi 10-100.
Auglýsingar Aðalstraeti 6. Sími 22-4-80.
Askriftargjald 165.00 kr. á mánuði innanfands.
I lausasölu 10,00 kr. eintakið.
t
ÞJÓÐARLEIÐTOGI
KVADDUR
ITtför Bjarna Benedikts-
^ sonar, forsætisráðherra,
Siigríðar Björnsdóttur, eigin-
komi hans og Benedikts Vil-
mundarsonar, dóttursonar
þeirra, verður gerð frá Dóm-
kirkjunni í Reykjavík í dag.
Slysið á Þingvölíum hefur
snortið þjóðina djúpt. Fyrir
þá samúð, sem aðrar þjóðir
hafa sýnt, eru ísilendingar
þakklátir.
Persónuleg kynni af Bjarna
Benediktssyni voru dýrmæt
reynela fyrir þá, sem þeirra
urðu aðnjótandi. í augum
ungra manna, sem áttu því
láni að fagna að kynnast hon-
um, starfa með honum og
* læra að meta hann, var
Bjarni Benediktsson lærifað-
ir, sem markaði djúp spor í
þroskaferii þeirra og hafði af-
drifarík áhrif á lífsviðhorf
þeirra. Með fordæmi sínu
kenndi hann þeim að hafna
sýndarmennsku, en vinna að
framgangi þess málstaðar,
sem þeir töldu réttan, með
rökum, þrotlausu starfi og
heiðarleik. í hópi nánustu
samstarfsmanna sinna var
hann óumdeiianlega leiðtogi.
Þeir höfðu tröllatrú á fram-
sýni hans og haefni til þess
að finna rétta leið úr.mikJum
Vanda. Andstæðingar hans
vissu, að orðum hans gátu
þeir treyst. Það traust og
hreinskiptni í samskiptum
við aðra átti ríkan þátt í því,
að honum, sem áður hafði
verið einn umdeildasti stjórn-
málamaður landsins, tókst að
skapa andrúmsloft umþurðar-
lyndis og skilnings á vett-
vangi stjórnmálabaráttu og
hagsmunabaráttu, sem áður
hafði á skort.
Bjarni Benediktsson var
.lítillátur maður frammi fyrir
sigrum á stjórnmálaferli sín-
um. Undir lok ævi sinnar
hlaut hann meiri traustsyfir-
lýsingu og viðurkenningu
þjóðar sinnar en nokkru sinni
fyrr, en þeim sigri tók hann
af lítillæti eins og þeir vita,
sem bezt til þekkja. í ósigri
og erfiðleikum sýndi hann
meiri þrautseigju og vilja-
\styrk en öðrum var gefið.
Bjarni Benediktsson var
mikitl lýðræðissinni. Lýðræð-
islegar starfsaðferðir hans
hafa orðið mörgum lærdóms-
ríkar og mættu verða öðrum
til eftirbreytni nú, þegar
hann er fallinn frá. Metnaður
hans fyrir hönd Alþingis ís-
lendinga var mikill, og fáir
áttu jafn ríkan þátt í því og
hann að auka reisn þeirrar
sögufrægu stofnunar. Það
gerði hann með sterkum
persónuleika sínum og ræðu-
mennsku í þingsölum, sem
lengi mun í minnum höfð.
Alþingi verður svipminna,
þegar hans nýtur ekki lengur
við.
Baráttan fyrir sjálfstæði
þjóðarinnar og frelsi á öllum
sviðum þjóðlífsins einkenndu
líf og störf Bjarna Benedikts-
sonar öðru fremur. Líf hans
var stöðug barátta — barátta
fyrir þeim málötað, sem hann
ta'ldi réttan. Ungur að árum
gerðist hann einn áhrifamesti
talsmaður lýðveldisstofnunar
á íslandi. Þegar það mál var
til lykta leitt, einbeitti hann
sér að því að tryggja hið ný-
fengna sjálfstæði og öryggi
þjóðarinnar í viðsjárverðum
heimi. Þá baráttu leiddi hann
fram til sigurs, og æ síðan
hefur íslenzka þjóðin búið að
framsýni hans í þeim efnum.
Þegar sjálfstæðið var fengið
og öryggið tryggt, beindi
hann starfskröftum sínum að
því að tryggja frelsi í þjóð-
lífinu og það var leiðarljós
ríkisstjórnar hans.
Bjarni Benediktsson var af
sterkum stofnum kominn.
Hann var fulltrúi íslenzkrar
hefðar og íslenzkrar sögu.
Það var einnig eiginkona
hans, frú Sigríður Björns-
dóttir. Hún var af sjómanns-
fólki komin og kynntist þeim
hörmungum, sem yfir ís-
lenzkar sjómannsfjölskyldur
hafa dunið um aldir. Hún var
manni sínum sterk stoð á
stormasamri ævi og deildi
með honum gleði og sorgum,
sigrum og ósigrum.
íslenzka þjóðin öll vottar
ástvinum forsætisráðherra-
hjónanna og dóttursonar
þeirra dýpstu samúð sína.
Með Jóhannesi páfa 23. í Vatikaninu. Bjarni var þá dóms- og
kirkjumálaráðherra.
miðum og samræminigu stefnu
innan þeirra marka er sá skiln
ingur veitti án þess að annar
hvor aðilinin þyrfti að lúta í
lægra haldi fyrir hinum.
Hyiglgmi, þolimimæði, lipurð og
góðvild Bjarna réðu úrslitum
um að svo gæfulega tókst til
og björt og fögur júnínóttin
þegar samkomulagið var undir
ritað mun án efa hafa verið
ein mesta ánægjustumd í lífi
hans. Mér fannst þá eins og
oft siíðar ég hafa orðið sér-
stakrar gæfu aðnjótandi að
fá að starfa með slíkum manni.
Á þéssa sömu eiginleika
Bjarna Benediktssonar sem
stjórnanda reyndi ekki síður í
glímunni við efniabagsörðug-
leika áranna 1967—1969. Þessir
örðugleilkar voru stórfelldari
en áður höfðu að höndum bor-
ið áratugum saman og lemgi vel
rak hvert ólagið annað. Ærið
tilefni gat virzt til að grípa
sem fyrst til margháttaðra og
róttækra aðgerða, og þegar það
var ekki gert, stóð ekki á ásök
unum um stjórnleysi og undan-
hald. Bn Bjami Benediktsson
var sannfærður um, að engar
ráðstafanir kærnu að hialdi fyrir
en þjóðin sjálf hefði til hlítar
áttað sig á öllum málavöxtum
og væri þar með undir það bú-
in að takast á við vandann.
Þess tíma beið hann rólegur
og æðrulaus. Bn þegar tíminm
var kominn, var hann reiðubú-
inn að gera það sem gera
þurfti án hiks eða fálms. f
huga mínum leikur enginn vafi
að einmitt þessir stjórmarhætt-
ir gerðu gæfumuninn, skiptu
sköpum um það, að á erfiðleik-
unium var siigrazt á sfceim.mri
tíma en nokkum hefði getað ór
að fyrir. Það var hamingja
Bjarna Benediktssonar, og um
leið frú Sigríðar, að fá að sjá
árangu-r þessarar viturlegu
stjórmar á síðasta ári æviranar.
Það er ekki sjaldan hlutverk
eiginkonu að mynda mótvægi
gegn sérstökum eiginleikum í
fari m'annsims og forða homum
þannig frá einsýni og öfgum.
Það er hugboð mitt, að þáttur
frú Sigríðar í ævistarfi manns
hennar hafi þó ekki fyrst og
fremst verið þessi. Mér finnst,
að skapferli hennar og lífsvið-
horf mumi hafa fallið eink-
ar vel að megineigiimleikum
hans sem stjórnanda. Hún hafi
því orðið til að styrkja þessa
eigiraleika og efla, enda voru
þeir þess eðlds, að þeir þurftu
lítt mótvægis við.
Traust íslendinga á Bjama
Benediktssjmi, og það traust
var iað sjálfsögðu miklu meira
og almenmara en orð var á gert,
byggðist annars vegar á sldln-
ingi á því, hverjiir eiginleikar
hans sem stjórmanda voru, ein-
miitt þeir eiigimteifciar, siem hér
hafa veirið gerðir að uimræðu-
efni. Hims vegar byggðist það
vafalítið á þeirri tilfimningu
að Bjaimd Bemediktsisioin væri
umfram allt íslendiingur. Að
hann hefði yfirsýn yfir sögu
þjóðarinnar, skildi manna bezt
stöðu hennar og ætlumarverk,
og að bókstaflega ekkert skipti
hann í rauninni máli anmað en
heill bennar og heiður.
Jónas H. Haralz.
t
Bjarni Benediktsson er lát-
inn. Fréttin á föstudagsmorgun
inn féll ,,eins og þruma af
hamranna storð.“ Áhrifamesti
stjórnmálamaður íslendinga,
sem gekk heill til hvílu að
kvöldi, var horfinn að morgn'i.
Það var ekkert hik í mínum
huga, er velja skyldi eftirmann
Ólafs Thors sem formann í
Sjálfstæði-sflokknum, né síðan
er kjör formanns hefur farið
fram. Ekki heldur um forsætis-
ráðherra. Slíkir voru hæfileik-
ar Bjarna Benediktssonar í aug
um okkar, sem náin kynni
höfðu af honum. Bar þar til
yfirburða vitsmund, reynslu og
msBmMammmmmmmmmam
hyggindi. Hann hélt ætið þann-
ig á máli að segja það eitt, er
hann vissi réttast, fullyrti ekki
nema öruggt væri. Var styggur
við stundum, ef honum fannst
misgert, þoldi illa veifiskata í
pólitík en m.at þá, sem voru
fastir á skoðunum, ef samnfær-
ing fylgdi, jafnvel þótt hann
liti öðrum augum á mái.
Virðing mín fyrir Bjarna
vegna stjórnvizku hans, vegna
yfirburða hæfileika í stjórmmál
um hefur aldrei beðið hnekki.
Vitsmunir þrautseigja og mann
dómur voru einkenni hans, sem
hanm beitti á stjórnmálaferlin-
um til hagsældar í.slendingum.
Þess vegma mun verka hans
lengi gæta. Fyrir sigri stóriðju
málsims barðist hann með óbil-
andi festu. Minnisstæðust er
mér ef til vill ræða sú, er hann
flutti á Alþingi, er stóriðjumál-
ið kom fram.
Bjarni bognaði aldrei. Þess
vegna hlaut svo að fara, að
hann brotnaði í stóra bylnum.
Nú er skarð hans autt, en það
hljótum við að fylla, Sjálfstæð-
ismenn, svo sem við höfum vit
og samhug til. Slík er skylda
okkar við land og þjóð og við
minningu Bjarna Benediktsson
ar.
Vanmegnug eru fátækleg orð,
en frá hjartarótum streymir
samúð til barna þeirra hjóoa,
Bjarna og Sigríðar, aðstand-
enda þeirra og litla dótturson-
arins.
Jónas Pétursson.
t
Seint verður við því sporn-
að, að í lífi eimstaklinga og
þjóða gerist válegir atburðir.
Eimn slíkur var sviplegt and
lát Bjarna Benediktssonar, for-
sætisráðherra, konu hans, frú
Sigríðar, og dóttursO'naT, á
Þingvöllum aðfaranótt 10.
þessa mán. Þjóðin öll er harmi
lostin. Hún sér á bak eiraum
sinna hæfustu forystumanna,
stjórnmálaskörungi og fræði-
mianmi, sem um árabil hefir öðr-
um fremur mótað stefnuna í
landsmálumum, og verið sverð
heranar og skjöldur í átökunum
við ótal erfiðleika. Glæsileg og
mikilhæf kona hlýtur sömu ör-
lög og eiginmaðurinn. Efnileg-
ur og elskulegur sveinn, auga-
steinn allra vandamianna, er
með sama óþyrmilega hættin-
um hrifsiaðiur í burt, fylgir afia
símum og ömmu yfir mörkin til
nýrra og ókunnra heimkynna.
Þessa atburðarás eigum við erf
itt mieð að sætta oikikur við, mót
mælum henni í huga og hjarta.
En hvað stoðar það? Enginn á
annars úrkosti en taka því, sem
að höndum ber, mæta örlögun-
um. Undan þeim verður ekki
flúið.
Fyrir rúmum tuttugu árum
kynntist ég fyrst Bjarna Bene-
diktssyni. Þá tók ég ungur og
óreyndur sæti á Alþingi. Strax
þótti mér mikið til hans koma,
og eftir því sem árin liðu, óx
hann í miíniuim aiuiguom. Ég átti
því lá-ni að fagna, að þekkja
hann náið utan stjórnmála og
þingstarfa — og þau kyranii eru
mér nú hugstæðust. Að spjalla
við bann, hvort sem var í nota-
legri stofu eða akandi í bifreið
yfir norðlenzkan fjallgarð í
svarta þofcu, var í sieinin utnun og
fræðsla. Allhliða þeklkirag Bjarna
Benediktssonar og skilningur
hans á mannlegum högum mun
aldrei falla mér úr minni. Dóm-
greind hans var skörp og rétt-
lætiskenmdin einn snarasti
þátturinn í skapgerð hans.
Eiginkonan, Sigríður Björns-
dóttir, var Bjarna Benedíkts-
syni í eimiu og öllu samboðin.