Morgunblaðið - 22.04.1975, Blaðsíða 15

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 22. APRlL 1975
15
Um mannslíf að tefla
Umsögn biskups um fóstureyð-
ingar send Alþingi 9. apríl 1975
HER fer á eftir umsögn biskups,
herra Sigurbjörns Einarssonar,
um fóstureyðingar, send Alþingi
hinn 9. aprfl s.l. svo og álit
menntamáianefndar þjöðkirkj-
unnar um sama efni:
1. Fóstur er maður. Það er um
mannslíf að tefla, þegar rætt er
um eyðingu fósturs. Hvorki lff-
fræðileg né siðgæðisleg rök eru
fyrir því að líta öðruvfsi á. Þetta
mótar ríkjandi viðhorf lækna.
Frumskylda þeirra er að vernda
líf, forða dauða. Krafan um óskor-
aðan rétt verðandi móður til að
granda fóstri sfnu felur því í sér
þá spurningu, hvort einstaklingur
eigi undir vissum kringumstæð-
um að fá lögheimilt vald á lffi
annars manns. Svarið við þeirri
spurningu er örlagarfkt og víð-
tækt. Ef einhver mér nákominn
er mér byrði, á ég þá að fá rétt til
þess að ryðja honum úr vegi? Og
ber þá ekki þjóðfélaginu að krefj-
ast þess af læknum, að þeir láti þá
einstaklinga hverfa, sem eru ná-
komnum og heildinni til byrði?
Eigi f dag að veita slíkt vald gagn-
vart barni f móðurlífi, verður þá
ekki rökrétt að heimila sama vald
gagnvart öðrum, sem varnarlaus-
ir eru og aðeins til þyngsla?
2. Það er augljós staðreynd, að
barnshafandi konur getur horfzt í
augu við erfiðleika, sem mega
virðast lítt bærir frá hlutlægu
sjónarmiði. Ef þeir erfiðleikar
standa í sambandi við heilsufar,
ef líf móður er í fyrirsjáanlegri
hættu eða telja má auðsætt, að
barnið verði vangert, verður ekki
hjá því komizt að grípa til örþrifa-
ráða. Það ber að viðurkenna í
löggjöf og framkvæmd. En sé um
félagslegar aðstæður að ræða ber
að breyta þeim. I umræðum um
fóstureyðingar hefur þess gætt í
ríkum mæli, að menn virðast líta
á ytri kringumstæður sem óhagg-
anleg örlög, er menn hljóti að
gefast upp fyrir. Það er mjög úr-
ættis við eðlileg viðhorf til þjóð-
félagsaðstæðna. Ef tilkoma barns
setur foreldra í vanda af félagsleg
um orsökum eða vegna almenn-
ingsálits, hljóta félagslega ábyrg-
ir og vakandi menn að beina at-
hygli og kröftum að þvf að fá
slíkum orsökum rýmt úr vegi
fremur en að einblína á þann
möguleika einan að ryðja úr vegi
þeim hömlum, sem vernda fóstur.
3. I umræðum um þá breyt-
ingu, sem gerð var á umræddu
frumvarpi áður en það var lagt
öðru sinni fyrir Alþingi, hefur
mikil áherzla verið lögð á rétt
konu til þess að ákveða einhliða,
hvort fóstri hennar skuli eytt eða
ekki. Það skal viðurkennt heils-
hugar, að konan er sá aðili, sem
taka ber mest tillit til í þessu
sambandi. En mörgum virðist
dyljast það, að sá réttur, sem um
er rætt í þessu sambandi, er tvf-
Réttur móður - réttur fósturs
MENNTAMÁLANEFND þjóð-
kirkjunnar (form.: Ölafur
Haukur Árnason, áfengisvarna-
ráðunautur) lét að beiðni biskups
álit í té um fóstureyðingar. Þessir
menn sömdu álitið: Sr. Jónas
Gíslason, lektor, dr. Björn Björns-
son, prófessor, Sævar Guðbergs-
son, félagsráðgjafi, sr. Arngrímur
Jónsson og sr. Guðmundur Öskar
Ólafsson. Fer álitið hér á eftir:
I tilefni umræðna þeirra, er
orðið hafa um fóstureyðingar
vegna framkomins frumvarps á
alþingi, leyfum við okkur að
minna á ýtarlega umsögn um
þetta mál, sem send var alþingi og
fjölmiðlum árið 1973, um leið og
við bendum á eftirfarandi atriði:
1. Viðhorf okkar til fóstureyð-
inga hljóta að mótast af lífs- og
manngildismati kristinnar trúar,
þar sem rétturinn til lffs er undir-
staða allra mannréttinda. Þessum
rétti fylgir sú skuldbinding að
virða jafnan rétt allra manna til
lífs. Virðing ein nægir þó hvergi.
Nauðsynlegt er að tryggja hverj-
um manni þennan rétt með því að
skapa honum viðunandi lífs-
aðstæður.
2. Fóstur er mannlegt lff í
móðurkviði. Réttur þess markast
af tilveru þess einni saman án
tillits til þess, hversu langt eða
skammt það er komið á þroska-
ferli sínum til fæðingar sem full-
burða mannsbarn. Við leggjum
áherzlu á, að réttur fósturs til lífs
sé viðurkenndur og þeim rétti
ekki ruglað saman við annan rétt.
3. Við teljum um alvarlegan
misskilning að ræða, þegar það er
talið vantraust á konum og skerð-
ing á sjálfsákvörðunarrétti
þeirra, ef sjálfdæmi þeirra um líf
fósturs er ekki virt í þessu. Þá er
ekki litið á fóstur sem sjálfstætt
líf, heldur aðeins sem hluta af lífi
og lfkama móður. Krafan um
frjálsa fóstureyðingu að ósk konu
miðar við þann vanda, að barn sé
óvelkomið, og sá vandi skal
leystur með dauða barnsins. Hér
er krafizt einhliða réttar til að
ákvarða lff og dauða.
4. Við erum þeirrar skoóunar,
að vernda beri frjálsan ákvörð-
unarrétt einstaklingsins. I mann-
legu samfélagi eru frelsi einstakl-
ingsins þó ætfð takmörk sett, og
almennri löggjöf er fyrst og
fremst ætlað að tryggja gagn-
kvæman rétt einstaklinganna. í
löggjöf um fóstureyðingu á þetta
sjónarmið tvímælalaust að koma
fram f því, að fyllsta tillit sé tekið
til réttar móðurinnar og réttar
fóstursins. Við teljum, að réttar
fóstursins sé ekki gætt í löggjöf,
þar sem aðeins er sett sem skil-
yrði, að aðgerð sé framkvæmd
fyrir 12. viku meðgöngu.
5. Löggjöf um fóstureyðingar er
f hverju landi vísbending um,
hvern rétt menn ætla fóstrinu og
hve dýru verði þeir selja þennan
rétt. Það er álit okkar, að löggjöf
um fóstureyðingar, sem virðir að
vettugi rétt fóstursins gangi f ber-
högg við kristna trú og almenna
skoðun á mannréttindum.
Ályktanir
um kjaramál
Henrik Sv. Björnsson undirritar
samninginn fyrir fslands hönd.
Til hliðar við hann er írski full-
trúinn, Hugh McCann.
Olíusjóður
OECD undir-
ritaður
A VEGUM Efnahags — og fram-
farastofnunarinnar (OECD) i
París hefur verið ákveðið að
stofna lánasjóð til aðstoðar aðilda-
rikjum, sem eiga í gjaldeyrisvand-
ræðum vegna verðhækkunar á
olíu. Stofnsamningur sjóðsins var
undirritaður í París 9. april s.l. af
fulltrúum allra aðildarríkja
OECD. Fyrir hönd íslands undir-
ritaði Henrik Sv. Björnsson,
sendiherra, samninginn með fyr-
irvara um staðfestingu síðar að
fenginni heimild Alþingis.
MBL. hafa borizt ályktanir nokk-
urra félaga um kjaramál.
Ályktun Félags bifvélavirkja er
þessi:
„Með þær forsendur að baki
sem liggja fyrir, eftir samkomu-
lag það sem 9 mannanefnd A.S.I.
hefur gert við atvinnurekendur,
þar sem visað er til laga um jafn-
launabætur nr. 88/1974, og sú
mismunun sem felst f þeim lögum
staðfest f frjálsum samningum, en
ekkert gert að hálfu 9 manna-
nefndar í þá átt að breyta þeirri
mismunun sem í lögunum felst,
átelur fundurinn vinnubrögð þau
sem nefnin hefur viðhaft í nýaf-
staðinni samningargerð. Fundur-
inn heimilar stjórn og trúnaðar-
mannaráði að endurskoða afstöðu
félagsins til áframhaldandi um-
boðs til handa 9 mannanefnd
A.S.I. ef sömu vinnubrögð verða
viðhöfð.“
I ályktun Félags iðnnema á
Akureyri segir m.a., aó félags-
fundur samþykki bráðabirgða-
samkomulag A.S.I. og V.S.I.
vegna þess að verkalýðsfélög i
bænum hafi gert það og einangr-
uð barátta iðnnema sé vonlaus.
Um leið „fordæmir fundurinn
vinnubrögð níumannanefndar
A.S.I“, og telur baráttustefnu i
verkalýðsmálum vera einu leið-
ina, sem vænleg sé til sigurs.
Hafnfirzkir iðnnemar sam-
þykktu samningana með megin-
þorra atkvæða á fundi sinum i
sfðustu viku, en lýsa um leið
óánægju sinni með „vinnubrögð
og seinagang stjórnar A.S.l. i ný-
afstöðnum samningum" og telja
þau koma verst niður á þeim
lægst launuðu.
Þá skoraði fundurinn á A.S.I.
að hvika hvergi f komandi samn-
ingum og „draga ekki fram á síð-
ustu stundu að beita verkföllum
eða hverju því öðru, sem verða
má til að ná verulegum kjarabót-
um til handa láglaunastéttum".
Félag járniðnaðarmanna sam-
þykkti samkomulag A.S.I. og
V.S.l. á félagsfundi 5. apríl með
95 atkvæðum gegn 31, en ályktaði
m.a. um leið að heimila trúnaðar-
mannaráði félagsins að afturkalla
samningumboð níumannanefndar
A.S.I. verði sú stefna hennar
óbreytt að byggja kjarasamninga
á lögum nr. 88 frá 1974 og reglu-
gerð samkvæmt þeim.
þeim.
A aðalfundi Sveinafélags skipa-
smiða var samþykkt samkomulag
A.S.I og V.S.l. með fyrirvara og
lýst andstöðu sinni við 4. tölulið
samkomulagsins þar sem áréttuð
er stefna bráðabirgðalaga frá
1974, þar sem fundurinn telur
launahópum gert mishátt uncfir
höfói með að fá launajöfnunar-
bætur. Þá hvetur fundurinn til
pess að breytt verði um stefnu f
samningagerð, þannig að samn-
ingagerð verði lokið á sama tíma
og samningar renna út.
eggja. Hann felur einnig í sér
ábyrgð. Það er um mannslff að
tefla, þegar fóstur á í hlut. Þegar
kona er f þeim sporum, að henni
finnst önnur sund lokuð en að
láta eyða fóstri sínu, þá er það
ómannúðlegt að mfnu áliti og mis-
kunarlaust að leggja úrslit slfks
máls allskostar á hennar herðar.
Þjóðfélaginu ber með viðeigandi
hætti að gangast undir ábyrgðina
með henni. Það er því ekki að
ganga á rétt konunnar þó að lög-
mætir aðiljar leggi sinn úrskurð á
málavexti í slíkum tilvikum, held-
ur er það hitt, að hún er ekki látin
standa ein að þungbærri ábyrgð.
Öll lög, sem að þessu lúta, svo og
aðrar opinberar ráðstafanir,
þurfa í orði og á borði að gefa til
kynna, að þjóðfélagið stendur
með verðandi móður og komandi
barni, lætur hana ekki standa
eina undir vanda sínum og dæmir
engan til dauða af því einu, að
tilvera hans þykir af einhverjum
örsökum og á einhverri stundu
óæskileg.
Sigurbjörn Einarsson
ÁRGERÐ 1975
TIL AFGREIÐSLU
AF LAGER
ESCORT 1300 2JA DYRA
VERÐ KR. 839.000.
SVEINN
EGILSSON HF
Skeifunni 17 sími 85100
Mf WILTON~
TEPPI
Ný mynstur
Skoðið teppin hjá okkur á stórum fleti.