Morgunblaðið - 03.09.1976, Blaðsíða 1

36 SÍÐUR
203. tb. 63. árg.
FÖSTUDAGUR 3. SEPTEMBER 1976
Prentsmiðja Morgunblaðsins.
ÓEIRÐIR 1 HÖFÐABORG — Þeldökkir unglingar og forvitnir áhorfendur taka til fótanna þegar
lögreglan í Höfðaborg í Suður-Afríku leysir upp mótmælagöngu kynhlendinga í gær með kyifum og
táragasi. AP—símamynd.
Tillaga EBE:
25 mílur
við Bretland
Kissinger
Vorster
Bretar óánægðir með
ásakanir um pyntingar
London 2. september — Reuter.
BREZKA stjórnin lét f dag f Ijós
óánægju f garð rfkisstjórnar frska
lýðveldisins, eftir að Mannrétt-
indanefnd Evrópu hafði fordæmt
brezku öryggissveitirnar á Norð-
ur-trlandi fyrir að hafa stundað
pyndingar. Eru Bretar óánægðir
með að frska stjórnin skuli vera
að vekja upp gamlan draug með
þvf að krefjast rannsóknar á yfir-
heyrsluaðferðum, sem þeir segja
ekki hafa verið notaðar sfðan
1971.
Mannréttindanefndin fellst, f
686 biaðsíðna langri skýrslu, á
kvartanir írsku stjórnarinnar yfir'
því að 14 fangar hafi verið pynd-
aðir og setið i fangelsi á Norður-
Irlandi án dóms í ágúst 1971.
Pyndingaraðferðirnar, sem notað-
ar voru vió yfirheyrslur, fólust i
þvíað láta fangana halla sér upp
Framhald á bls. 20
Briissei 2. september — NTB.
SERFÆRÐINGAR fastanefndar
Efnahagsbandalags Evrópu telja
sig geta fallizt á 25 sjómflna fisk-
veiðilögsögu við hluta stranda
Bretlands og lrlands. Lfklegt er
að mörg EBE-lönd taki jákvæða
afstöðu til slfks fyrirkomulags,
samkvæmt upplýsingum frá
sendinefndum ’ f aðalstöðvum
EBE f Briissel.
Tillagan um sérstaka fiskveiði-
lögsögu við Bretland og Irland
kemur fram í skýrslu, sem fasta-
nefndin mun fjalla um eftir hálf-
an mánuð. Þvi næst kemur skýrsl-
an til afgreiðslu utanríkisráð-
herrafundar bandalagsins.
í skýrlsunni eru einnig leið-
beiningar um hvernig bezt verður
að haga samningaviðræðum við
þjóðir, sem standa utan banda-
lagsins, þar á meðal íslendinga og
Norðmenn, um gagnkvæm rétt-
indi til veiða innan fiskveiðilög-
sögunnar.
leysa hugsanlegar deilur með
samningum.
Hin nýja 200 sjómílna lögsaga
verður ekki efnahagslögsaga,
heldur aðeins fiskveiðilögsaga, en
löggjöf um efnahagslögsögu, sem
nær bæði til lifrænna og ólif-
rænna náttúruauðæfa, er í undir-
búningi.
Álitið er að helzta ástæðan fyrir
þvi að nú skuli færa út fiskveiði-
lögsöguna sé sú að minnihluta-
stjórn Verkamannaflokksins sé
undir miklum þrýstingi frá sjó-
mönnum í Norður-Noregi þar sem
fiskveiðar skipta miklu fyrir af-
komu fólks. Verkamannaflokkn-
um er mikið í mun að vinna aftur
þingsæti í kjördæmum fyrir norð-
an til að geta náð meirihluta í
þingkosningunum eftir 12 mán-
uði. Vísindamenn hafa einnig
hvatt til útfærslu i 200 mílur til
verndunar fiskstofnum.
Þó að 200 mflna fiskveiðilög-
saga muni gilda með allri strönd
Noregs auk Jan Mayen og Sval-
barða, þá er reiknað með að út-
færslan verði í áföngum fyrst við
Norður-Noreg en beðið verði með
Framhald á bls. 20
Ósló 2. september — Reuter.
BtlIZT er við þvf að norska
stjórnin tilkynni fyrir hádegi á
föstudag fyrirætlan sfna um að
færa norsku fiskveiðilögsöguna
út f 200 sjómflur. Haft er eftir
embættismanni i stjórnarráðinu
að nýja lögsagan á Norðursjó og
Barentshafi taki f gildi þann 1.
janúar næsta ár, ef ekkert óvænt
kemur upp á.
(Jtfærslan krefst lögfestingar
Stórþingsins og mun það fjalla
um hana í haust, en sfðan verður
útfærsludagur formlega ákveð-
inn.
Embættismenn segja það vera
stefnu Norðmanna að komast hjá
fiskveiðideilum við aðrar þjóðir,
og norska rfkisstjórnin hefur lýst
þvi yfir að hún muni leitast við að
Washington 2. september — AP,
Reuter.
HENRY Kissinger, utanrfkisráð-
herra Bandarfkjanna, segist vera
vongóður um að árangur eða jafn-
vel samkomulag náist um Nami-
bfu á fundi hans með John Vorst-
er, forsætisráðherra Suður-
Afrfku, sem haldinn verður nú
um helgina f Ziirich. Bandarfskir
embættismenn gáfu hins vegar f
skyn, að minni árangurs væri að
vænta f Ródesfumálinu og af til-
raunum hans til að fá stjórn Suð-
ur-Afrfku til að hætta aðskilnaði
kynþátta.
Vorster hafnaði sfðan i gær til-
lögum Bandaríkjamanna um af-
nám aðskilnaðar, og hvítir íbúar
Ródesfu, sem eru 270.000, virðast
vera langt frá því að gefast upp
fyrir kröfum um að þeir afhendi
völdin í hendur 6 milljónum
svertingja.
Fundur þeirra Vorster og Kiss-
ingers verður liklega ekki eins
langur og búizt hafði verið við því
sá fyrrnefndi lýsti þvf óvænt yfir
á fimmtudag að hann ætlaði ekki
að ræða við Kissinger á sunnudag,
þvf að það væri hans hvíldardag-
ur. Kissinger svaraði því að hann
myndi þá nota þann dag til að
hitta ömmu sína í Vestur-
Þýzkalandi. Þeir munu þvf ræðast
við seinnihluta laugardags og ef
til vill á mánudag. Suður-
Afrfkumenn breyttu fundardag-
skránni eftir að Kissinger fór á
miðvikudag hörðum orðum um
aðskilnaðarstefnuna og kallaði
hana ómannúðlega.
Namibfa hefur verið undir
stjórn Suður-Afrfku síðan 1919
samkvæmt samþykkt þjóðabanda-
lagsins. Svartir íbúar landsins eru
750.000 eða átta sinnum fleiri en
þeir hvítu. Stjórn Suður-Afrfku
stóð fyrir ráðstefnu þar f síðasta
mánuði, sem fulltrúar allra kyn-
þátta sátu og lagði ráðstefnan til
að landið yrði sjálfstætt 1979 en
þangað til fari bráðabirgðastjórn
með völdin.
Þessu var hafnað af þjóðarsam-
tökum Suðvestur-Afriku
(SWAPO) sem njóta viðurkenn-
ingar Sameinuðu þjóðanna, en
hafa ekki fengið að taka þátt f
Framhald á bls. 20
Nýr varaforsætisráð-
herra í Sovétríkjunum
— undanfari afsagnar Kosygins?
Moskvu 2. september — Reuter.
NIKOLAI Tikhonov, sem er 71
árs gamall, var á fimmtudag skip-
apur fyrsti varaforsætisráðherra
Sovétrfkjanna, en orðrómur hef-
ur um skeið verið á kreiki um að
Aleksei Kosygin, núverandi for-
sætisráðherra, muni segja af sér
áður en langt um lfður.
Samkvæmt óstaðfestum frétt-
um var Kosygin hætt kominn f
sfðasta mánuði þegar hann fékk
slag á meðan hann var á sundi f á.
Alit frá 1973, þegar Dimitrij
Polyanski var fluttur f landbún-
aðarráðuneytið, hefur aðeins einn
maður gegnt embætti varaforsæt-
isráðherra í Sovétríkjunum, Kir-
ill Mazurov, sem lengi hefur verið
álitinn liklegasti eftirmaður
Kosygins. Fréttamenn álíta að
skipun Tikhonovs sé undanfari
afsagnar Kosygins. Bent er á að
skipun hans styrki mjög stöðu
flokksleiðtogans, Leonids Brezh-
nev, en Tikhonov hefur haft mjög
náin samskipti við hann.
Eins og Brezhnev hóf hinn nýi j
varaforsætisráðherra sinn póli-
tíska feril í bænum Dneprope-
trovs f suðurhluta Úkrafnu. Þeir
Framhald á bls. 20
Öeirðir
í miðbæ
Höfða-
borgar
Höfðaborg 2. september —
NTB, AP.
ÞYKK táragasský lágu yfir
miðbæ Höfðaborgar á fimmtu-
dag eftir að árekstrar höfðu
orðið milli lögreglu og þús-
unda þeldökkra skólaunglinga
og stúdenta. Óeirðirnar
breiddust til að minnsta kosti
einnar útborgar og einn þel-
dökkur maður var skotinn til
bana af lögreglu og að minnsta
kosti einn til viðbótar hlaut
skotsár, samkvæmt útvarpinu f
Suður-Afrfku.
Óeirðirnar hófust þegar um
3000 stúdentar aðallega kyn-
blendingar, söfnuðust til mót-
mælagöngu f miðborginni.
Lögreglan hafði heimilað slíka
göngu deginum áður, en þegar
stúdentarnir söfnuðust aftur
saman á fimmtudagsmorgun
Framliald á bls. 20
ur tilkynnt í dag
Kissinger bjartsýnn á
samkomulag um Namibíu
Norska ríkisstjórnin:
Útfærsla í 200 míl-