Morgunblaðið - 10.04.1984, Blaðsíða 1
68 SÍÐUR MEÐ ÚTSÝNARBLAÐI
STOFNAÐ 1913
84. tbl. 71. árg.
ÞRIÐJUDAGUR 10. APRÍL 1984
Prentsmiðja Morgunblaðsins
Orkuver framtíðarinnar
Elísabet II Bretadrottning vígði í gær tilraunastöðina
Torus í Culham í Englandi en þar munu fara fram
tilraunir með samrunaorkuvinnslu, sem vísindmenn
segja, að sé orka framtíðarinnar. Til þess þurfa þeir
þó að framleiða hita, sem svarar til 100 milljóna
gráða, og það ætla þeir að verða búnir að gera fyrir
lok þessa áratugar. Stöðin kostaði 200 milljónir punda
og er eign Efnahagsbandalagslandanna, Svisslend-
inga og Svía. Með Elísabetu drottningu á myndinni er
Francois Mitterrand, Frakklandsforseti. ap.
Vilja binda enda
á námaverkfallið
London, 9. aprfl. AP.
HELDUR hefur dregið úr verkfallsað-
gerðum breskra kolanámamanna og
vinna nú leiðtogar Verkamanna-
flokksins að því bak við tjöldin, að
efnt verði til allsherjaratkvæða-
greiðslu um verkfallsaðgerðir. Talið
er víst, að meirihlutinn vilji hætta
verkfallinu.
Hófsamir menn eru í meirihluta í
stjórn Samtaka kolanámamanna og
sagðir hlynntir allsherjaratkvæða-
greiðslu um verkfallið, sem nær til
80% af 183.000 kolanámamönnum í
Bretlandi. Neil Kinnock og aðrir
leiðtogar Verkamannaflokksins
óttast þó, að Arthur Scargill, rót-
tækur frammámaður í röðum kola-
námamanna, geti fengið atkvæða-
greiðslunni frestað og dregið með
því á langinn þær deilur, sem nú
standa á milli hófsamra manna og
öfgafullra í verkalýðshreyfingunni
og Verkamannaflokknum.
Róttækir vinstrimenn hafa hald-
ið því fram, að deilan snerist um
„örlög þjóðfélagsins" og að með
henni væri bylting hinna vinnandi
stétta loksins að hefjast. Malcolm
Edwards, einn af yfirmönnum
ríkiskolafyrirtækisins, segir hins
vegar, að hér sé aðeins um það að
ræða, að námaiðnaðurinn þekki
sinn vitjunartíma og lagi sig að
staðreyndum efnahagslífsins.
Kasparov
Kasparov vann
og mætir Karpov
Moskvu, 9. aprfl. AP.
SOVÉSKI stórmeistarinn Garri Kasp-
arov vann í dag einvígið við landa sinn,
Vasily Smyslov, og þar með réttinn til
að skora á heimsmeistarann í skák,
Anatoly Karpov. FIDE, Alþjóðaskák-
sambandið, hefur nú ákveðið, að ein-
vígið um heimsmeistaratitilinn hefjist
10. sept. nk. en einvígisstaðurinn er
enn óákveðinn.
Kasparov vann fjórar skákir af 13
í einvíginu við Smyslov en níu lauk
með jafntefli. Kasparov er aðeins
tvítugur að aldri og var orðinn
stórmeistari 14 ára gamall. Hann er
talinn einhver mesti skáksnillingur,
sem nú er uppi, og ef hann sigrar
Karpov verður hann yngsti heims-
meistarinn fyrr og síðar.
Beirut:
Tekst að semja um
haldgott vopnahlé?
Beirút, 9. aprfl. AP.
LEIÐTOGAR strídandi fylkinga í Líb-
anon bjuggust í dag til að undirrita
samkomulag um vopnahlé í Beirút og
eru bundnar nokkrar vonir við að það
verði haldbetra en önnur. Fundi þeirra
Gemayels og Assads, Sýrlandsforseta,
verður líklega frestað þar til tekist
hefur að koma á kyrrð í borginni.
Gemayel, Líbanonsforseti, kallaði
í dag saman öryggisnefnd ríkisins
til að ræða samkomulagsdrögin en í
henni eiga sæti jafnt kristnir menn
sem múhameðstrúar. Var hún
stofnuð á ráðstefnunni í Lausanne
og hefur það hlutverk að reyna að
jafna ágreining deiluaðila. Með
vopnahléinu nú er ekki aðeins stefnt
að því að vopnin þagni um stund,
heldur eiga hermenn ólíkra hópa
einnig að draga sig til baka og vera
í ákveðinnr fjarlægð frá öðrum.
Fréttir voru um það f dag, að
fyrirhuguðum fundi Gemayels og
Assads, Sýrlandsforseta, sem átti að
vera á miðvikudag, hefði verið frest-
að og er haft eftir heimildum, að
Assad vilji, að öryggismál í Beirút
verði komin í lag áður. Miklar vonir
eru bundnar við þennan fund og
taka sumir svo djúpt í árinni að
segja, að hann muni valda straum-
hvörfum.
í viðtali, sem blaðið A1 Nahar
birti í dag við Abdul-Halim Khadd-
am, varaforseta Sýrlands, sagði
hann, að Sýrlendingar væru stað-
ráðnir í að vinna að friði í Líbanon
með það að leiðarljósi, að þar yrði
„enginn sigurvegari og enginn sigr-
aður“.
Berlín:
Einn komst
vestur en
annar féll
Berlín, 9. apríl. AP.
TVÍTUGUM Austur-Berlínarbúa
tókst í nótt að flýja yfir Berlínar-
múrinn þrátt fyrir ákafa skothríð
landamæravarðanna. Félaga hans
mistókst hins vegar flóttinn og er
talið, að hann hafi orðið fyrir
skoti.
Átta austur-þýskir landa-
mæraverðir skutu á ungu menn-
ina þegar þeir klifruðu yfir girð-
inguna en annar þeirra komst
þó heill á húfi vestur yfir. Félagi
hans féll aftur fyrir sig þegar
þeir voru komnir upp á múrinn
og er talið, að hann hafi orðið
fyrir skoti. Nöfn ungu mann-
anna hafa ekki verið birt. Nafn-
leynd er höfð til að hlífa ætt-
ingjum flóttamannanna í Aust-
ur-Þýskalandi.
Þetta er í þriðja sinn á árinu,
sem Austur-Þjóðverja tekst að
komast yfir múrinn en hinir
tveir voru báðir landamæra-
verðir. Hafist var handa við
múrinn 13. ágúst árið 1961 til að
koma i veg fyrir flótta fólks
vestur yfir. Vitað er um 73
Austur-Þjóðverja, sem hafa ver-
ið skotnir til bana við að reyna
að komast vestur yfir.
Ráðast úrslit í
Pennsylvaníu?
Noregur:
Olíunotkun fiskiskipa
má minnka um helming
^ Osló, 9. aprfl. Frá Per A. Borglund, Tréttaritara
í NOREGI er því haldið fram, að
unnt sé að minnka eldsneytisnotkun
fiskveiðiflotans um helming og veiða
þó jafnmikinn fisk og áður. Eru það
fyrst og fremst miklar framfarir í
skrúfusmíði, sem vega hér þyngst.
Á Norðurlöndum hafa á síðustu
árum farið fram umfangsmiklar
rannsóknir á eldsneytissparnaði í
fiskiskipum og er þeim að ljúka
um þessar mundir. Anders Endal,
rannsóknastjóri við Tilrauna-
Mbl.
stofnun sjávarútvegsins, segir, að
í þessum rannsóknum hafi komið í
ljós, að unnt sé að spara 15—30%
olíunnar með því að nota nýja gerð
af skrúfum. Til að helminga iiotk-
unina þarf hins vegar að breyta og
endurnýja flotann og taka rekstur
hans tii gagngerrar endurskoðun-
ar.
Af öðrum sparnaðartillögum má
nefna: Skipið verður að vera rétt
valið; nauðsynlegt er að beita
skiptiskrúfu og vél á réttan hátt;
hafa skal stærri skrúfur á skipun-
um og sams konar perustefni og á
stærri skipum. Ánders Endal
heldur því fram, að fiskveiðar nú á
dögum séu allt of orkufrek mat-
vælaframleiðsla.
„Eldsneytissparnaður við veið-
arnar mun því geta ráðið úrslitum
um hvort þessi atvinnuvegur verð-
ur samkeppnisfær sem matvæla-
framieiðandi," segir Endal.
FÍUdrlfíu, Pennsylvaniu, 9. nprfl. AP.
FORKOSNINGAR demókrata verða
í Pennsylvaníuríki á morgun, þriðju-
dag, og geta e.t.v. skipt sköpum fyrir
þá tvo, sem berjast um að verða út-
nefndir forsetaefni flokksins. Báðir
hafa þeir Mondale og Hart að þessu
sinni lagt megináhersluna á atvinnu-
mál og endurnýjun iðnaðarins.
í síðustu skoðanakönnunum,
sem gerðar hafa verið í Pennsyiv-
aníu, hefur Mondale heldur vinn-
inginn eða 41% atkvæða á móti
39%. Jackson er spáð 14%. Ef
Mondale ber sigur úr býtum í
Pennsylvaníu má hann heita
nokkuð viss um útnefninguna á
landsfundi Demókrataflokksins í
júlí nk. en ef Hart sigrar mun
baráttan harðna um allan helm-
ing. Stafar það ekki síst af því, að
Hart telur möguleika sína meiri
þegar kemur að Vesturríkjunum.
Demókratar í Wisconsin héldu
kjörfund hjá sér sl. iaugardag og
hrósaði Mondale þar miklum sigri.
Fékk hann stuðning 59% en H;
31%. Hefur nú Mondale stuðni
916,8 fulltrúa, Hart 540, Jacks
141,2 og óháðir og aðrir eru 327