Morgunblaðið - 20.06.1985, Blaðsíða 50

50
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 20. JÚNÍ 1985
Skylt er að hafa það
er sannara reynist
— eftir Þór Benjamín
Jónsson
Sumar. Lund manna léttist og
náttúran skartar sínu fegursta
þegar grasið grænkar og blómin
springa út eftir vetrarlangan
dvala. En sumt er það sem leggst
til hvílu eftir erilsaman starfsvet-
ur. Mælsku- og rökræðukeppni
. framhaldsskóla á íslandi, skamm-
stafað MORFÍS, er einnig lokið og
kosin hefur verið ný stjórn til að
sjá um þetta stærsta sameiginlega
fyrirtæki allra framhaldsskóla á
landinu. Það er raunar víðtæk
venja félagasamtaka að kjósa sér
nýja stjórn að vori, en þau eru
fyrst og fremst til að lýsa upp
skammdegið og dreifa huga með-
lima frá erfiðleikum og drunga
svartnættisins.
Þegar svo stendur á, að ein
stjórn víkur frá fyrir annarri,
sendir hún oftast frá sér skýrslu
eða annál um liðinn starfsvetur og
lætur þá yfirleitt fylgja með varn-
aðarorð til viðtakandi stjórnar svo
hún fái sneitt hjá þeim örðugleik-
um sem reyndust fráfarandi
stjórn ljón á vegi. Oftast nær
verður slík skýrsla heimild þeirra
er á eftir koma og til hennar vitn-
að á ókomnum tímum. Þess vegna
er mikilvægt að skýrslan sé ná-
kvæm, að hún fari rétt með og
hniki ekki til staðreyndum.
Dæmi um félagsskap sem hér er
átt við er JC hreyfingin og dæmi
um skýrslu gæti verið „Greinar-
gerð JC Reykjavíkur vegna aðildar
félagsins að MORFÍS", og birtist í
fréttablaði hreyfingarinnar. Auk
þess er greinargerðin dæmi um
ranga skýrslu, falsheimild, þar
sem staðreyndum er hnikað til og
ónákvæmni og misskilningur er
ríkjandi. í stuttu máli skýrsla,
sem alls ekki má renna í hirslur
framtíðarinnar athugasemda-
laust.
Ég sendi því leiðréttingu og svar
til ritstjóra JC-Frétta, Guðrúnar
Skúladóttur, en hún sá sér því
miður ekki fært að koma grein
minni fyrir í síðasta blaðinu sínu
og harmaði það mjög. Þess vegna
leita ég á náðir Morgunblaðsins,
svo hið sanna fái samt litið dags-
ins ljós.
Inngangur
„Að leyfa fortíðinni að heyra
sjálfri sér til, að ýfa ekki upp göm-
ul sár, að horfa fram á veg og láta
liðna atburði vera lærdómsríka en
ekki spilla fyrir framtíðinni"! Á
setningum sem þessum klifuðu
umboðs- og samningsmenn JC á
fundum sínum með stjórn
MORFÍS liðinn starfsvetur, því
þeim þótti keppninni best borgið
með jákvæðri samvinnu og bjart-
sýni, en að sjálfsögu skyldi ekki
gera sömu mistök aftur og gerð
höfðu verið árið áður. Ég vil taka
það fram, að þó samningsaðilar JC
•hafi oft verð harðir í horn að taka,
létu þeir þó réttlætið sigra að lok-
um og voru í hvívetna sanngjarn-
ir. Skipulag og framkvæmd var al-
gerlega og að öllu leyti í höndum
stjórnar MORFÍS sem aðildarsk-
ólarnir allir kusu sér, en JC skyldi
aðstoða við dómgæslu, dómnám-
skeið og að auki aðstoða þau ræð-
ulið keppninnar við undirbúning
sem það kusu.
Það skýtur því skökku við, þegar
„Greinargerð JC Reykjavíkur
vegna aðildar félagsins að
MORFÍS" er lesin og í ljós kemur
að JC félagar þekkja ekki enn þá
málavöxtu. Mér er það því ekki
bara ljúft, heldur einnig skylt að
leiðbeina hinum villuráfandi á
rétta braut og ætla hér að telja
upp staðreyndir um upphaf
mælskukeppni framhaldsskól-
anna, svo og leiðrétta þann leiða
misskilning sem einkennir grein-
argerð JC Reykjavíkur (JCR).
Meira að segja í titlinum sjálf-
um og í upphafi greinarinnar
verður misskilningsins vart og
greinilegt er að hann stafar af
vanþekkingu á efninu. Bein aðild
JCR að MORFÍS hefur engin verið,
en í þeirri keppni sem fram fór
veturinn 1983—1984 og náði að-
eins til skóla á Stór-Reykjavík-
ursvæðinu lögðu þeir fram aðstoð
sína. JCR sendi tvo félaga til að
annast verkefnið af þeirra hálfu,
— þá Kára Jónsson og Bárð Árna
Steingrímsson. MORFÍS var
hinsvegar stofnað í október 1984.
Var fyrri keppnin auðvitað vísir
að þeirri stærri, sem lauk með
sigri Menntaskólans í Reykjavík í
mars síðastliðnum eins og alkunn-
ugt er, enda hlaut hún umfjöllun í
helstu fjölmiðlum.
Upphafið
Þegar fulltrúar framhaldsskól-
anna, sem síðar mynduðu stjórn
MORFÍS, hófu í ágúst á síðast-
liðnu sumri samningaviðræður
um MORFÍS við Björn Ántonsson,
umboðsmann JC, virtist ekki ætla
að verða úr samvinnu. Nemendur
vildu ekki Iíða sams konar fram-
ferði JC og hafði verið árið áður
þegar fulltrúi JC eignaði sér heið-
ur sem annar átti skilinn. Vegna
sáttfýsi fulltrúa nemenda og þess
skilnings að nú væri góður maður
á réttum stað þar sem Björn var,
var samþykkt að gamlar erjur
skyldu liggja í láginni en í samein-
ingu skyldi hefjast handa við
rekstur MORFÍS á þann hátt sem
áður segir.
Gagnrýni
Þegar liðið var á veturinn og
fyrsta umferð um garð gengin fór
fyrst að bóla á skrifum nemenda
um JC hreyfinguna, en sú grein
sem mest fór fyrir brjóstið á fé-
lögum Kára Jónssonar og Bárðar
Árna Steingrímssonar í JCR var
ritsmíð Jónasar Fr. Jónssonar,
nemanda í VÍ, sem hann kallaði
J’Accuse (Ég ákæri).
Hermann Valsson úr JCR starf-
aði þá með ræðuliði Fjölbrauta-
skólans við Ármúla, en hlaut
skömm í hattinn fyrir að sinna því
hugðarefni sínu þrátt fyrir skoð-
anir nemandans í Verslunarskól-
anum, en ansa ekki ákvörðun
stjórnar JCR að skipta sér ekki af
keppninni. I þessu tilfelli átti alls
óviðkomandi skóli að líða fyrir
þvermóðsku og glópastolt eins JC
félags sem ekki vildi sætta sig við
hið rétta. Og á meðan verið var að
agnúast við Hermann hélt annar
félagi JCR áfram sinni iðju, þjálf-
un ræðuliðs Samvinnuskólans, án
þess að nokkur hreyfði við fingri.
Það var Kári Jónson sjálfur, ein-
mitt maðurinn sem hafði fengið
slæma gagnrýni hjá Jónasi og
Hermann Valsson átti að hætta sín-
um leiðbeinendastörfum vegna. Það
virðist ekki sama hvort menn heiti
Jón eða senator Jón þarna í JCR,
en Kári á einmitt sæti i öldunga-
ráði hreyfingarinnar.
Misskilningurinn
Alvarlegasti misskilningur fé-
laga JCR er sá, að þeir telja
keppnina undan sínum rifjum
runna. Raunin er nú ekki sú, held-
ur leituðu nemendur til JC um að-
stoð við sína hugmynd. Sá maður
sem kom keppninni á heitir ekki
senator Kári Jónsson JCR heldur
Bjarki Már Karlsson úr Verslun-
arskóla íslands. Hann hefur og
verið stjórn MORFÍS mikil hjálp-
arhella í ár.
Þegar þessari staðreynd er
hreyft svara andmælendur oft að
bragði, að Kári hafi nú fengið
hugmyndina fyrir sjö árum. Þeim
vil ég benda á, að þó svo hugmynd
hafi fæðst fyrir mörgum árum er
hún einskis virði nema henni sé
komið í framkvæmd. Þórunn Eg-
ilsdóttir, þáverandi formaður
málfundafélagsins í VÍ, og Bjarki
veltu hjólinu af stað með því að
hafa samband við alla formenn
nemenda framhaldsskólanna og
lögðu fyrir þá hugmynd sína um
rökræðukeppni allra framhalds-
skóla á Stór-Reykjavíkursvæðinu
sem brautskrá stúdenta.
Á þessum fyrsta fundi full-
trúanna kom í Ijós einhugur um að
koma keppninni á, en hart var
deilt um hvort JC skyldi koma þar
nærri eður ei. Töldu sumir skólar
sig eiga þar undir högg að sækja
og er það engin launung að
Menntaskólinn í Reykjavík gekk
hvað harðast fram í málinu. MR
og þeirra stuðningsmenn sam-
þykktu því ekki að ræða við JC
fyrr en á þriðja fundi fulltrúa-
ráðsins og þá fyrst hafði Þórunn
Egilsdóttir samband við hreyfing-
una. Á fjórða fundi mætir svo sen-
ator Kári Jónsson, en honum hafði
verið falið verkefnið af hálfu JC.
Hann samþykkti möglunarlaust,
að af þriggja manna dómnefnd
skyldi aðeins oddadómari koma
frá JC en hinir dómararnir tveir
frá nemendum, en þeir skyldu
ljúka sérstöku dómnámskeiði JC.
Þessi krafa var lögð fram til að JC
gæti ekki styrkt stöðu sína og
„eignast“ keppnina með tímanum.
Kári fékk svo til liðs við sig Bárð
Árna Steingrímsson eins og fyrr
segir, eftir að hafa samið við
Þór Benjamín Jónsson
„Útkoman í reynd er sú,
ad keppnin í fyrra var í
umsjá skólanna sjálfra
og atriði sem þurfti að
framkvæma voru flest í
höndum þeirra einnig,
eins og reyndar í ár.“
fulltrúaráðið um hlut JC í keppn-
inni, — samningur sem var fótum
troðinn á hinn „níðangurslegasta"
hátt (svo ég noti orðskrípi JCR
stjórnar í greinargerð þeirra) í
Háskólabíói í úrslitakeppninni
1984. Einnig skal geta þess að
Kára var fengin skipulagshugm-
ynd fulltrúaráðsins í hendur og
fór framkvæmd
keppninnar nákvæmlega eftir
henni.
Af þessu má fullljóst vera hvað-
an frumkvæðið er komið og hver
eigi þar af leiðandi heiðurinn af
keppninni.
Framkvæmdin
Það kom í hlut Kára og Bárðar
að útvega dómara í hverja keppni.
Það er rétt með farið í grein
stjórnar JCR, en það gleymdist að
taka fram að þeir ættu einnig að
boða skóladómarana. Það fórst
iðulega fyrir svo oftsinnis þurfti
að kalla á áheyranda úr sal til að
dæma. Þess voru dæmi að Kári
Jónsson útvegaði áheyrandann
sjálfur, jafnvel í undanúrslitum,
en reyndum manni sem Kára á að
vera ljóst að slíkt er ótækt. Enn-
fremur má benda á dómnámskeið
það sem Bárður Árni hélt, en sam-
kvæmt áreiðanlegum heimildum
úr sveitum hans sjálfs var það
hvorki fugl né fiskur, enda tók það
ekki nema hálftíma.
í greinargerðinni segir að um
„2.000 manns hafi fylgst með
úrslitakeppninni (innsk: MR/MH í
Háskólabíói 1984) sem fór í alla
staði hið besta frarn". Þetta þykir
mér furðu sæta, þar sem Háskól-
abíó tekur ekki nema 976 manns í
sæti, og er enn eitt dæmið um óná-
kvæmni sem ríkir i greinargerð
stjórnar JCR. I bíóinu var og mikil
óstjórn og húsinu skilað „í rúst“,
svo ég noti orð forráðamanns
kvikmyndahússins, og einmitt
vegna þessa reyndist MORFÍS
stjórninni örðugt að fá salinn
leigðan undir úrslitakeppnina í ár.
Stjórn JCR ritar orðrétt í grein-
argerð sinni: „... en láta skólana
sjálfa alfarið um framkvæmdina
(þ.e. keppninnar í ár). Þóttust ýms-
ir sjá þess merki hvernig það myndi
ganga.“
Þessa setningu má að sjálfsögðu
túlka á ýmsa vegu, en ég tel að hér
sé beinlínis verið að gera lítið úr
starfi stjórnar MORFÍS í ár og
samstarfsaðila hennar úr röðum
JC. Litla keppnin árið áður, sem
ég kýs að kalla nokkurs konar til-
raunakeppni framhaldsskólanna
áður en lagt yrði út í stærra fyrir-
tæki, er notuð til viðmiðunar, en
ég get fullyrt að JCR hefði haft
meiri sæmd af að sinna MORFÍS
keppninni en tilraunakeppninni
árið áður. í ár tóku alls 19 skólar
af 20 sem brautskrá stúdenta þátt
í keppninni sem fór fram um land
allt. Já, það hefði verið mun
skynsamlegra að fylgja vitru ráði
landsstjórnar JC og vinna með
unga fólkinu en ekki gegn því.
Niðurlag
Útkoman í reynd er sú, að
keppnin í fyrra var i umsjá skól-
anna sjálfra og atriði sem þurfti
að framkvæma voru flest í hönd-
um þeirra einnig eins og reyndar í
ár. Þess vegna sveið það sárt, þeg-
ar senator Kári Jónsson eignaði
sér hugmyndina og framkvæmd-
ina í Háskólabíói við úrslitin 1984.
Að auki kom hann svívirðilega
fram við þau Bjarka Má Karlsson
og Þórunni Egilsdóttur í blaðavið-
tali við annan JC félaga, Jón G.
Hauksson blaðamann hjá DV, en
þar þakkar hann Þórunni fyrir að
boða „krakkana á sinn fund“ og
hve gott og gaman hafi verið að
vinna með þeim.
Ætti þessi ritgerð mín um
keppnina í fyrra að skýra afstöðu
framhaldsskólanemenda og þá
ákvörðun að keppa ekki um verð-
launagripinn sem Kári Jónsson og
Bárður Árni Steingrímsson gáfu
til keppninnar 1984. Einnig ætti
að vera lýðum ljóst hví við kusum
að þeir yrðu hvergi viðriðnir
keppnina í ár, — og einmitt af
sömu ástæðu afþakkaði Mennta-
skólinn í Reykjavík aðstoð JCR á
meðan hún ennþá stóð til boða.
Að lokum bendi ég stjórn JCR á,
að eftir þennan vetur, þar sem
framhaldsskólanemendur hafa
staðið að stærstu ræðukeppni í ís-
lenskri sögu, munu þeir aldrei
koma knékrjúpandi til JCR og
biðja um aðstoð eins og mér virð-
ist vera þeirra helgidraumur í
niðurlagi greinargerðarinnar. Við
höfum sannað það, að við getum
gert þetta og það hjálparlaust.
Hitt er að sjálfsögðu mun ánægju-
legra að eiga JC sem hauk í horni
fremur en óvin í leynum og þess
vegna var það skynsamleg
ákvörðun landsstjórnar JC að
„hafa þat er sannara reynist" og
taka upp þráðinn þar sem hann
var slitinn í fyrra. Læra af mis-
tökunum og sýna samstarfsaðila
sínum virðingu, en ekki taka mis-
tök tveggja JC félaga nærri sér.
Maður hefur líka heyrt það, að
menn séu í JC til að læra af mis-
tökunum!
Þór Benjamín Jónsson
Vindur er ókeypis orkugjafi
Vindmyllusýning í Grímsnesi
SelroBsi, 18. júní.
MEÐ vindmyllu við sumarbústað-
inn, útihúsið, í bátnum eða við hjól-
'hýsið, sættum við okkur betur við
hvimleitt rokið, sögðu eigendur
Hljóðvirkjans, sem héldu sýningu á
vindmyllum daga 15. og 16. júní sl.
undir yfirskriftinni: Vindur er
ókeypis orkugjafi.
Vindmyllusýningin var haldin
við Álftavatn í Grímsnesi þar sem
vindmylla var í gangi við sumar-
bústað. Vindmyllan sem sýnd var
er af gerðinni Ampair 100 með 6
spaða sem knýja „magnet altern-
ator“, þannig útbúinn, að þegar
hámarksorku er náð hættir hann
sjálfvirkt að bæta við.
Vindmyllan framleiðir 12 volta
rafmagn inn á venjulegan raf-
geymi. Kristinn Jónsson, annar
eigenda Hljóðvirkjans, sagði að
nokkuð væri um það nú þegar að
fólk setti upp vindmyllur við
sumarbústaði. Þær væru hand-
hægar, auðveldar í uppsetningu og
öruggar. Hann benti á að sífellt
fjölgaði þeim heimilistækjum sem
gerð væru fyrir 12 volta rafmagn.
Nú væru í boði ísskápar, sjónvörp,
ryksugur o.fl. tæki. Hann sagði
vindmyllurnar þola mikið álag,
upp í 100 hnúta vind, og væru
gerðar til að vera uppi allt árið.
Sig. Jóns.