Morgunblaðið - 18.12.1985, Blaðsíða 56

56
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR18. DESEMBER1985
SOS Racisme
Giinter Wallraffdulbúinn sem Tyrki við störfí Vestur-Þýskalandi
— eftir Helgu
Brekkan
„Hvítir menn eru jafn ólíkit
svörtum mönnum og apar eru
ólíkir ostrum.“
Voltaire
Með þessum ófleygu orðum
Voltaire hef ég þennan greinarstúf
þar sem ætlunin er að minnast á
antirasisma eða and-kynþátta-
hatrið sem vex nú í gömlu Evrópu.
Fyrir rúmu ári voru í Frakk-
landi stofnuð samtök sem nefnast
SOS Racisme. Þetta eru ópólitísk
samtök. Markmið þeirra er að
berjast gegn vaxandi kynþátta-
hatri í Evrópu og víðar. Samtökin
byggjast af fjölda nefnda og hópa
út um allt Frakkland. Meðlimir
sem nú skipta hundruðum þúsunda
eru flestir ungir innflytjendur og
Frakkar. SOS Racisme hefur
breiðst út um Evrópu og nú eru
starfandi mörg þúsund hópar ungs
fólks í nafni samtakanna. Tákn
SOS Racisme er lófi. Á honum
stendur: „Touche pas a mon pote“
— snertu ekki vin minn. Á síðast-
liðnu sumri voru haldnir tónleikar
á Place de la Concorde í París. Þar
safnaðist saman hálf milljón
manna í nafni SOS Racisme. Á
þingi samtakanna sem haldið var
í Brussel í september var samein-
ast um fimm atriði. Fimm kröfur
um almenn mannréttindi. Þessi
fimm atriði eru meginmarkmið
samtakanna, samtaka orða og ná-
ungakærleika:
1. Réttur allra til þess að elska
oglifafrjáls.
2. Réttur til þess að ferðast frjáls
og fá réttláta meðhöndlun yfir-
valda, óháð litarhætti.
3. Réttur til þess að velja sér bú-
setu.
4. Réttur til kosninga og tjáning-
arfrelsis.
5. Réttur allra til atvinnu án
mismununar.
Harlme Desir er ungur Parísar-
búi og einn af stofnendum samtak-
anna. Hann hefur undanfarið ár
ferðast mikið um eigið land og
Evrópu og talað á fjölda funda.
National Front er öflug fasista-
„Hinn 16. nóvember
afhentu dagbiöðin Poli-
tiken (Danmörku) og
Dagens Nyheter (Sví-
þjóð) samtökunum SOS
Racisme friðarverðlaun
að upphæð 75.000 skr.“
hreyfing í Frakklandi þar sem
kynþáttahatur er langt í frá
feimnismál. Undanfarið hefur
hróður öfgahægrimanna undir
forystu J.M. le Pen aukist í Frakk-
landi. Þessir menn vilja „hreint
Frakkland" eins og þeir kalla það
og vilja kenna innflytjendum um
helst öll efnahags- og félagsleg
vandamál Frakklands. Hópar inn-
an National Front og líkra sam-
taka hafa undanfarið ár fengið
Harlem Desir og aðra meðlimi
samtakanna SOS Racisme í heim-
sókn. Desir segir „að mátturinn
liggi í orðum, að snúa sér beint
að manneskjunum. Að meðvitund
hvers manns, múgurinn hafi enga
meðvitund. Að bera virðingu fyrir
sjálfum sér og um leið öðrum."
Hinn 16. nóvember afhentu
dagblöðin Politiken (Danmörku)
og Dagens Nyheter (Svíþjóð)
samtökunum SOS Racisme friðar-
verðlaun að upphæð 75.000 skr.
Verðlaunin voru afhent í Stokk-
hólmi og var 16. nóvember helgað-
ur baráttunni gegn kynþáttahatri.
t nóvemberkulda á gráu
Sergels-torgi var stiginn allra
þjóða dans, sungið og spilað. Innan
dyra voru sýndar kvikmyndir, leik-
ið og lesið. Meðal kvikmynda sem
sýndar voru má m.a. nefna Apart-
heid eftir J. Arce Scott. Blacks
Britanica eftir Colin Prescod og
mynd Fassbinders, Óttinn eyðir
sálinni.
í leikhúsinu Klara teatern var
haldin ráðstefna gegn kynþátta-
hatri. Yfirskrift hennar var „Rac-
ism in Europe roads of resistence".
Ræðumenn voru frá flestum
Evrópulöndumn auk Suður-
Afríku. Fyrstur tók til máls suð-
ur-afríski rithöfundurinn Breyten
Breytenbach. Breytenbach er eitt
stærsta skáld africaan-
bókmennta. I byrjun sjöunda ára-
tugarins flutti hann til Parísar og
giftist víetnamskri konu. Þar með
hafði hann, hvítur á hörund, brotið
suður-afrísk lög og var honum
meinað að snúa aftur til lands síns.
Árið 1975 sneri hann þó aftur og
tókst að komast inn í landið ólög-
lega. Þegar hann hafði komist í
samband við hvítu andspyrnuna
var hann fljótlega handtekinn og
dæmdur í níu ára fangelsi. Eftir
sjö og hálft ár var hann loks látinn
laus og er nú búsettur í París.
Breytenbach talaði um tengsl
aðskilnaðarstefnunnar í Suður-
Afríku og kynþáttahaturs í Evr-
ópu. Hann minntist á tvöfeldni
fjölda stjórnvalda sem halda uppi
fullum viðskiptum við S-Afríku á
meðan þau fordæma aðskilnaðar-
stefnuna á alþjóðlegum fundum. í
Suður-Afríku eru verkamennirnir
sendir heim til sinna landa þegar
ekki er lengur þörf fyrir þá. Það
sama er að gerast í Evrópu. Fólkið
sem eitt sinn var boðið velkomið
er nú rekið heim, þótt þeirra heim-
ili sé í viðkomandi landi. Þegar
t.d. Bretland vantaði vinnukraft
voru innflytjendur nefndir „settl-
ers“ en nú eru þeir það ekki lengur
heldur „immigrants" sem liggur á
að losna við. Fólk neitar að horfast
í augu við það að þetta fólk er
Evrópubúar rétt eins og aðrir. Það
hefur sama rétt til þess að lifa
eðlilegu lífi þar sem það býr.
Bernard Henri-Lévy, franskur
heimspekingur og rithöfundur, er
einn af stuðningsmönnum samtak-
anna SOS Racisme. B. Henri-Lévy
var einn ræðumanna. Hann spurði
sjálfan sig og áheyrendur hvernig
Frakkland byltinganna hefði getað
alið af sér martraðir eins og Nat-
ional Front og le Pen. „Við vitum
ekki enn hvort það verður Frakk-
land upplýsingarinnar eða Frakk-
land kynþáttahaturs sem mun
sigra.“ Henri-Lévy talaði einnig
um upphaf kynþáttahaturs, þessa
evrópska sjúkdóms. Nýlendu-
stefnu og hinn heilaga hvíta lit.
hvítt, sem í ákveðnum trúarbrögð-
um er tákn hins hreina, eina
sanna.
Fulltrúi V-Þýskalands á fundin-
um var Gunther Wallraff. Wallr-
aff er eflaust mörgum kunnur af
verkum sínum. Hann hefur oft
tekið áhættur á óvenjulegum ferli
sínum sem blaðamaður. T.d. þegar
hann mótmælti grísku herfor-
ingjastjórninni 1974 og var fyrir
vikið dæmdur í margra mánaða
fangelsi. Hann afhjúpaði áætlanir
Spinola fyrrverandi forseta Portú-
gals þegar hann hugðist hrifsa til
sín völdin á ný með hjálp hersins.
Wallraff hrærði rækilega upp í
hægri- og hneykslispressu
V-Þýskalands fyrir nokkrum árum
er hann réð sig sem blaðamann á
Bild Zeitung. Nú hefur Gúnter
Wallraff gefið út bók sem fjallar
um líf hans sem dulbúins Tyrkja
í V-Þýskalandi. Fyrir tveimur
árum gerðist hann fyrst Ali og
hefur með stuttum hléum lifað og
starfað sem slíkur.
Wallraff kynntist botninum á
iðnríkinu. í bók sinni „Ganz unten"
— lengst niðri, lýsir hann aðstæð-
um sínum og annarra verka-
manna, sem oftast eru Tyrkir eða
aðrir útlendingar. Wallraff segir
m.a. frá því hvernig ólöglegir og
aðrir innflytjendur eru notaðir
sem tilraunadýr fyrir lyfjaiðnað-
inn. Sjálfur tók hann þátt í slíkri
tilraun en gafst upp eftir nokkra
daga sökum slæmrar heilsu. I bók-
inni er einnig sagt frá mönnum
Hvað er að? Hvað á að gera?
— eftir Guðlaug
Ellertsson
Hvað er líkt með stjórn efna-
hagsmála og íslenzka vegakerfinu?
Við þurfum að leita til Afríku til
þess að fá samanburð. Ef við lítum
yfir stjórn efnahagsmála frá því
að ísland varð lýðveldi, þá hefur
átt sér stað stórfelldari sóun fjár
en orð fá lýst. Efnahagsstjórn á
Íslandi undanfarna áratugi hefur
verið tóm þvæla og vitleysa, ein
samfelld drulluklessa. í stríðslok
áttum við um 50 prósent þjóðar-
framleiðslu í erlendum gjaldeyri
nettó. Nú eru nettóskuldir þjóðar-
búsins við útlönd um 60 prósent
,l af þjóðarframleiðslu. Það hefur
hver einasta ríkisstjórn staðið
fyrir eða látið viðgangast lög-
verndaðan þjófnað sitt á hvað á
þessum tíma. Þetta hefur átt sér
stað með vitlausum skattalögum,
rangri stefnu í vaxtamálum,
rússnesku vöruskömmtunarkerfi í
peningamálum, óeðlilegum af-
skiptum ríkisvaldsins af samning-
um um kaup og kjör og fjárfesting-
arglapræði á mörgum sviðum svo
nokkrar skýringar séu nefndar.
Við vitum öll hvaða flokkar hafa
farið með völd á þessum tíma.
Þjóðin er nú að byrja að taka út
timburmennina fyrir sóun og
skuldafyllerí þessa tímabils og það
er byrjað með því að ráðast á
kaupmátt launafólks. Það er þess
hluta þjóðarinnar sem minnst
áhrif hefur haft á framvindu mála.
Forsætisráðherra sagði nýlega á
spástefnu um framvindu efna-
hagsmála á næsta ári, að þjóðin
væri komin á yztu nöf í erlendri
skuldasöfnun. Ýmsum kann að
þykja gagnrýni mín full harkaleg,
en ég væri ekki að setja hana fram,
ef ég gæti ekki beint á leiðir til
úrbóta.
Til þess að ná árangri í efna-
hagsmálum verða viðfangsefni
þjóðfélagsins að vera vel skil-
greind á hverjum tíma og sett fram
í formi skýrra þjóðfélagsmark-
miða sem endurspeglast í aðgerð-
um stjórnvalda.
Ekki er nóg að hafa háleit
markmið, það þarf líka að stilla
hagstjórnartækin í samræmi við
þau. Þetta tel ég að hafi brugðizt
hingað til m.a. vegna lélegs stjórn-
kerfis og þröngrar sérhagsmuna-
vörzlu.
Ég mun nú kynna 5 markmið
undir heitinu „Fjármagnsnýting-
arstefna" en þau eru:
1. Lækkun erlendra skulda
2. Aukinn kaupmáttur kauptaxta
3. Aukinn innlendursparnaður
4. Betri nýtingfjárfestingar
5. Félagslegt öryggi og réttlæti
fyrir alla
Nú kann einhver að spyrja hvort
öll þessi markmið geti samrýmst.
Hvort aukinn kaupmáttur kaup-
taxta þýði ekki vaxandi viðskipta-
halla og þar með hækkun erlendra
skulda. Það hefur okkur yfirleitt
verið sagt hingað til. Ég tel hik-
laust að öll þessi fimm markmið
geti náðst samtímis en til þess
þarf almenn löggjöf á öllum svið-
um þjóðlífsins að miðast við það,
að skynsamlegar ákvarðanir ein-
staklinga og fyrirtækja verði jafn-
framt þjóðhagslega hagkvæmar.
Völd og ábyrgð verða allsstaðar
að fara saman. Eg mun nú fjalla
um tillögur í efnahagsmálum í 5
liðum en þær eru:
1. Frelsi í inn- og útflutningi þar
með talið gjaldeyrisverzlun.
2. Pólitísk úthlutun fjármagns
takmarkist við fjárlög ríkisins
og fjármál sveitarfélaga.
3. Til þess að á íslandi geti mynd-
ast heilbrigður lánamarkaður,
þarf að brjóta niður miðstýr-
ingu fjármagns.
4. Afnema skal þau ákvæði skatta-
laga sem ýta undir ranga fjár-
festingu.
5. Sem nauðvörn í kjaramálum
skal standa við upprunalegt
loforð ríkisstjórnarinnar um
lækkun tekjuskatts einstakl-
inga um einn milljarð króna á
árinu 1986.
í fyrsta lið er miðað við ákveðinn
aðlögunartíma. Gert er ráð fyrir
að uppfylla þurfi fyrirfram ákveð-
in skilyrði. þessi skilyrði þurfa að
vera glögg og í aðgengilegu formi
þannig að ekki verði gerður munur
á Jóni og séra Jóni og öll viðskipti
gangi greiðlega. Liðir 2 og 3 fjalla
um peningamarkaðinn og leiðir til
þess að vextir geti ráðist af mark-
aðsaðstæðum í framtíðinni. í dag
má segja að um 90 prósent af láns-
fé lúti pólitískri stýringu með
einum eða öðrum hætti. Það er út
í hött að tala um, að framboð og
eftirspurn eigi að ráða vöxtum við
slík skilyrði á sama tíma og bankar
eru að reyna að laga neikvæða
lausafjárstöðu gagnvart Seðla-
banka.
Verðbréfamarkaðir (löglegir og
ólöglegir) eru eins konar hitamæl-
ar á helsjúkt peningakerfi og af-
föllin eða ávöxtunarkrafan eru
hitastig sjúklingsins hverju sinni.
Það er dæmigert fyrir umfjöllun
„fjórflokkanna" um efnahagsmál
og aðra þætti stjórnmála, að þeir
eru yfirleitt að lýsa afleiðingum
en ekki orsökum. Síðan ganga
flestar tillögur þeirra út á það að
ráðast á eða milda þessar afleið-
ingar, þannig að sömu eða svipuð
vandamál koma upp aftur og aftur,
og oft hálfu magnaðri en áður.
Við í Bandalagi jafnaðarmanna
höfum þá undarlegu sérstöðu að
vera að velta því fyrir okkur hvers
vegna hlutirnir gerast. Þess vegna
þykjum við vart viðræðuhæf.
Fjórði liður fjallar um tillögur
í skattamálum. Hann tengist lið-
um 2 og 3 um peningamál vegna
þess að skattalög hafa áhrif á fjár-
festingar, sparnað og eftirspurn
eftir lánsfé.
Stjórnmálamenn líta oft á
skattalög sem tæki til tekjuöflunar
og kjarajöfnunar. Ég tel skattalög-
in vera lang öflugasta hagstjórn-
artækið ekki sízt vegna sálrænna
áhrifa. Þau hafa ótrúlega mikil
áhrif á ákvarðanir einstaklinga og
fyrirtækja hér á landi. Það er
hrein undantekning ef skattalegt
uppgjör í atvinnurekstri sýni
raunverulega afkomu þótt allt sé
löglega fram talið. íslensk skatta-
lög eru það vitlaus. Vegna mis-
ræmis í skattalegri meðferð vaxta-
tekna og -gjalda hjá einstaklingum
annars vegar og fyrirtækja hins-
vegar þá geta eigendur fyrirtækja
náð út skattfrjálsum tekjum sem
eru frádráttarbærar hjá fyrir-
tækjum og þar með stýrt skatta-
legri afkomu þeirra.
Guðlaugur Ellertsson
„Þad er dæmigert fyrir
umfjöllun „fjórflokk-
anna“ um efnahagsmál
og aðra þætti stjórn-
mála, að þeir eru yfirleitt
að lýsa afleiðingum en
ekki orsökum. Síðan
ganga flestar tillögur
þeirra út á það að ráðast
á eða milda þessar af-
leiðingar, þannig að
sömu eða svipuð vanda-
mál koma upp aftur og
aftur og oft hálfu magn-
aðri en áður.