Morgunblaðið - 08.08.1986, Blaðsíða 4

4
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 8. ÁGÚST 1986
Halldór ÁsgTÍmsson, sjávarútvegsráðherra, kynnir fréttamönnum samþykkt ríkisstjómarinnar í hval-
veiðimálinu.
Halldór Ásgrímsson sjávarútvegsráðherra;
„Með þessu hefur tekist
að tryggja framgang
vísindaáætlunarinnar“
HALLDÓR Ásgrímsson sjávarútvegsráðherra sagði á frétta-
mannafundi í gær að hann hefði fengið tryggingu fyrir því að
viðskiptaráðherra Bandaríkjanna myndi ekki staðfesta það við
Bandaríkjaforseta að íslendingar hefðu gerst brotlegir við sam-
þykkt Alþjóða hvalveiðiráðsins. Haildór kynnti á fundinum
samþykkt ríkisstjórnarinnar frá þvi á þriðjudag. Megininntak
hennar er að veiddir verði 120 hvalir, en einungis 49% afurðanna
seldar til útlanda, eins og skýrt var frá í Morgunblaðinu í gær.
Gildir þetta annars vegar um hvalkjötið sjálft og hins vegar aðr-
ar afurðir hvalsins, lýsi og mjöl. Gert er ráð fyrir að hvalveiðar
hefjist aftur 17. ágúst næstkomandi.
óeðlilegt við það að ríkið tæki þátt
í að bera kostnað af vísindaveiðun-
um.
Samkvæmt upplýsingum Krist-
jáns Loftssonar forstjóra Hvals hf.
hefur mjög lítið brot af hvalaafurð-
unum verið selt innanlands
undanfarin ár. Innan við 10% af
hvalkjötinu fer á markað hérlendis
og lítið sem ekkert af mjöli og lýsi.
Jón Baldvin Hannibalsson formaður Alþýðuflokksins:
„Tel samkomulagið
vera illskásta
kostinn í stöðunni“
— Dregur hins vegar í efa ensku-
kunnáttu í sjávarútvegsráðuneytinu
„UR ÞVI sem komið var, tel ég
að aðeins hafi verið um þijár
leiðir að ræða fyrir islensk
stjórnvöld, engin þeirra góð en
ein þeirra skást og vonandi að
Bandaríkjamenn staðfesti það
samkomulag," sagði Jón Bald-
vin Hannibalsson formaður
Alþýðuflokksins i samtali við
Morgunblaðið í gær.
„Fyrsta leiðin var sú, að halda
okkar hlut til streitu og láta hótan-
ir Bandaríkjamanna sem vind um
eyru þjóta. Afleiðingin af því hefði
hins vegar verið sú, að við hefðum
misst markaði okkar í Japan og
þá hefði öllum hvalveiðum verið
sjálfhætt.
Annar kostur hefði verið sá að
byrja samningaþóf við Bandaríkja-
menn um minnkun á hvalveiðum
í vísindaskyni. Það hefði trúlega
reynst tapað tafl. Það hefði líka
þýtt meiri háttar pólitískan ósigur,
þar sem við hefðum orðið að falla
frá áætlunum okkar um hvalveiðar
í vísindaskyni.
Þriðji kosturinn, og sá sem tek-
inn var, er að halda til streitu
þessum veiðum. í staðinn verðum
við að sætta okkur við túlkun ann-
arra á skilyrðum um neyslu á allt
að helmingi afurðanna innanlands.
satt að segja verður texti sam-
komulags þess sem gert var á fundi
Alþjóða hvalveiðiráðsins í Málmey
ekki skilinn á annan veg. Deilan
virðist því eftir allt saman hafa
snúist um enskukunnáttu sjávarút-
vegsráðuneytisins. Tel ég, að
varnarliðið eigi að taka þátt í þess-
ari auknu neyslu, enda er hvalkjöt
mun hollari fæða en hamborgaraó-
hollustan."
Jón Baldvin taldi hins vegar, að
með þessu samkomulagi værum
við að stíga ein 10-15 ár aftur í
tímann í nýtingu hvalsins, þar sem
horfið væri frá í auknum mæli að
nýta hvalaafurðir til dýrafóðurs í
stað manneldis. Að þessu leyti
væri þetta samkomulag ósigur, en
að öðru leyti illskásti kosturinn.
„Halldór Ásgrímsson skuldar
hins vegar þjóðinni skýringu á
þeim yfirlýsingum, sem hann gaf
að loknum fundi Alþjóða hvalveið-
iráðsins, að sigur hefði unnist, þar
eð málsaðilar reyndust vera ger-
samlega ósammála um túlkun á
samkomulaginu.“
Og Jón Baldvin heldur áfram:
„Lærdómurinn, sem við getum hins
vegar dregið af þessu, er að við
verðum að undirbúa okkur undir
það, að taka harðar á málum í
samskiptum okkar við Bandaríkja-
menn, t.d. í sambandi við siglingar
Rainbow Navigation, samskiptun-
um við við varnarliðið og öryggi
okkar í millirikjaviðskiptum.
Hjörleifur Guttormsson alþingismaður:
Viðunandi niðurstaða
ef hald reynist í henni
í samþykkt ríkisstjómarinnar
segir að ríkisstjómin líti svo á að
áætlunin um hvalveiðar í vísinda-
skyni hefði í einu og öllu verið í
samræmi við samþykktir Alþjóða
hvalveiðiráðsins. Hins vegar _sé
ágreiningur milli stjómvalda ís-
lands og Bandaríkjanna um
hvemig túlka eigi orðalag ályktun-
ar Alþjóða hvalveiðiráðsins um
hvalveiðar í vísindaskyni frá því í
júní síðastliðnum, þar sem segir
að kjötið, ásamt öðrum afurðum,
eigi fyrst og fremst að nota innan-
lands. íslensk stjómvöld túlki þetta
svo að hvetja eigi til innanlands-
neyslu, en alls ekki þurfi að
takmarka eða útiloka útflutning.
Bandarísk stjómvöld líti á hinn
bóginn svo á að einungis megi
flytja út innan við helming hval-
kjötsins annars vegar og innan við
helming annarra afurða hins veg-
ar.
Halldór Ásgrímsson sagði á
fréttamannafundinum í gær að
hann hefði auðvitað heldur kosið
að fylgja upphaflegu áætluninni,
en ákveðið hefði verið að gera það
ekki til að tryggja að íslendingum
yrði ekki legið á hálsi fyrir að virða
ekki ályktun Alþjóða hvalveiðiráðs-
ins og koma í veg fyrir frekari
árekstra. Og umfram allt að
tryggja framgang rannsóknará-
ætlunarinnnar, sem hann taldi að
hefði tekist.
Halldór sagðist halda að hægt
yrði að nýta 51% afurðanna hér-
lendis. Bæði mætti auka neyslu
hvalkjöts og nýta mjöl í dýrafóður
í auknum mæli. Hins vegar ætti
eftir að skoða þessa hlið málsins
og yrði það gert á næstunni. í
samningi Hvals hf. og ríkisins er
gert ráð fyrir að hagnaður renni í
sjóð sem varið verði til áfram-
haldandi vísindarannsókna. Verði
tap mun Hvalur hf. hins vegar
bera það. Halldór var spurður hvort
breyttar söluforsendur þýddu ein-
hveijar breytingar á þessum
samningi. Hann ítrekaði að fjár-
hagsdæmið hefði ekki verið skoðað
sem skyldi, en þó þætti sér ekkert
„ÉG VIL í fyrsta lagi geta þess,
að ég var efins um það, að yfir-
leitt ætti að vera að hlaupa til
viðræðna við Bandaríkjamenn,
eftir þessar fordæmanlegu hót-
anir frá þeim um viðskipta-
þvinganir," sagði Hjörleifur
Guttormsson þingmaður Al-
þýðubandalagsins í samtali við
Morgunblaðið í gær, „en fyrst
það var gert, tel ég þessa niður-
stöðu vera viðunandi, þótt
auðvitað sé hún áfall fyrir
stefnu sjávarútvegsráðherr-
ans.“
„Niðurstöðuna tel ég þó aðeins
vera viðunandi, ef eitthvað hald
reynist vera í þessu samkomulagi,
þ.e.a.s. ef Bandaríkin láta frekari
afskipti eiga sig. Ég legg mikla
áherslu á þetta og vænti þess, að
Halldór Ásgrímsson og ríkisstjóm-
in hafí tryggt að ekki verði um
frekari íhlutun að ræða,“ sagði
Hjörleifur Guttormsson.
Hjörleifur taldi, að rannsóknará-
ætlunin væri á áhættu ríkisstjóm-
arinnar, þ.á m. kostnaðarlega og
taldi að það hlyti að hafa verið
gert ráð fyrir vissum kostnaðar-
auka vegna veiðanna, í sambandi
við þetta samkomulag, enda væri
ekkert óeðlilegt við það að ríkið
fjármagnaði þessar tannsóknir,
frekar en væri með aðrar rann-
sóknir. „Rannsóknaráætluninni er
ætlað að skapa gmndvöll til að
meta áframhald hvalveiða eftir
1990 og er hér um náttúruvemdar-
stefnu að ræða og því mikilvægt
að áætluninni verði haldið áfram.
Ég er út af fyrir sig ekki dómbær
á það, hvort fjöldi dýranna, sem
veidd em, er of mikill, en hins
vegar tel ég hvalveiðar ekki vera
neitt bannorð í þessu sambandi,
og ekkert að því að nýta hvalinn
hóflega eins og aðrar auðlindir,“
sagði Hjörleifur Guttormsson að
lokum.
Samþykkt ríkisstj órnarinnar um hvalveiðar í vísindaskyni:
„Ljóst að þjóðirnar geta ekki
komið sér saman um túlkun“
I framhaldi af ákvörðun Al-
þjóðahvalveiðiráðsins um hlé á
hvalveiðum í atvinnuskyni á
árunum 1986-1990 ákváðu Al-
þingi og ríkisstjóm íslands að
framfylgja þeirri samþykkt.
Jafnframt var ákveðið að stór-
auka rannsóknir, þannig að
sem bestar visindalegar upplýs-
ingar lægju fyrir, þegar tekin
yrði ákvörðun um það, hvort
hvalveiðar í atvinnuskyni hæf;
ust að nýju eftir 1990. í
samræmi við þessa stefnu gerði
Hafrannsóknastofnun ítarlega
áætlun um hvalrannsóknir á
þessu tímabili og hefur áætlun-
inni þegar verið hrundið í
framkvæmd. Ríkisstjórn Is-
lands telur lífsnauðsyn að ávallt
séu fyrir hendi sem bestar upp-
lýsingar um lífríkið innan
fiskveiðilögsögu landsins.
Rannsóknaráætlunin er mjög
þýðingarmikill þáttur í þeirri
viðleitni íslendinga að nýta
auðlindir hafsins með sem
skynsamlegustum hætti. Ríkis-
stjórnin vill því ítreka að áfram
verður unnið í samræmi við
rannsóknaráætlunina sem gerð
er á grundvelli stofnsamnings
Alþjóðahvalveiðiráðsins og að
teknu tilliti til ályktunar ráðs-
ins um hvalveiðar í vísinda-
skyni frá júní sl.
Vísindaáætlunin hefur að mati
ríkisstjómarinnar verið fram-
kvæmd í einu og öllu í samræmi
við samþykktir Alþjóðahvalveiði-
ráðsins og framangreinda álykt-
un. Þar kemur m.a. fram að kjötið,
ásamt öðrum afurðum, ætti fyrst
og fremst að nota innanlands.
Orðalag þetta hefur verið túlkað
af íslendingum á þann hátt, að
með því sé hvatt til innanlands-
neyslu en á engan hátt sé útflutn-
ingur útilokaður eða takmarkaður
verulega, sérstaklega þar sem í
ályktuninni er einnig vitnað til
stofnsamnings Alþjóðahvalveiði-
ráðsins, þar sem aðildarríkin taka
á sig þær skyldur að nýta afurð-
imar eftir því sem aðstæður leyfa.
Orðalag ályktunarinnar var m.a.
ákveðið til að koma í veg fyrir
mikinn ágreining innan Alþjóða-
hvalveiðiráðsins og því ljóst að
ágreiningur gæti orðið um túlkun.
Bandarisk stjómvöld túlka
orðalagið þannig, að ekki megi
flytja út nema innan við helming
af því lq'öti, sem til fellur við rann-
sóknaveiðamar annars vegar og
hins vegar ekki nema innan við
helming af öðm sem til nýtingar
kemur. Ljóst er að þjóðirnar geta
ekki komið sér saman um túlkun
á orðalagi þessu. í samræmi við
túlkun sína telur viðskiptaráðu-
neyti Bandaríkjanna sér skylt að
gefa út tilkynningu til forseta um
að íslendingar hafi ekki farið í
einu og öllu eftir ályktuninni.
Til þess að tryggja að því verði
ekki haldið fram að ályktun al-
þjóðahvalveiðiráðsins sé ekki
fullnægt og til að koma í veg fyr-
ir frekari árekstra í máli þessu
hefur verið ákveðið að aðeins verði
fluttur út tæpur helmingur af
kjötinu og einnig tæpur helmingur
annarra hluta hvalanna og það
sem eftir er nýtt innanlands, enda
mun það tryggja framgang nauð-
synlegra rannsókna og veiði á 80
langreyðum og 40 sandreyðum í
því skyni.
Reykjavík, 6. ágúst 1986.