Morgunblaðið - 18.11.1987, Blaðsíða 40

40
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 18. NÓVEMBER 1987
Fjármálaráðherra um lánsfjárlög:
Ríkissjóður tekur eng-
in ný erlend lán 1988
FJÁRMÁLARÁÐHERRA mælti í
efri deild í gær fyrir frumvarpi
til lánsfjárlaga. Kom i máli hans
fram að ríkissjóður mun ekki
taka nein ný lán erlendis á næsta
ári. Hafði fjármálaráðherra
meiri áhyggjur af lántökum ein-
staklinga en ríkisins. Sagði hann
einnig að aukið aðhald yrði við
veitingu ríkisábyrgða en ástæða
þess væru þau áfföll er ríkissjóð-
ur hefði orðið fyrir á þessu ári,
s.s. í tengslum við Útvegsban-
kann.
Jón Baldvin Hannibalsson,
fjármálaráðherra, sagði að stefnt
væri að miklum samdrætti í erlend-
um lántökum. Ríkissjóður tæki
engin ný erlend lán og erlendar
lántökur opinberra aðila lækkuðu
úr 3 milljörðum króna á yfirstand-
andi ári í 900 milljónir króna.
Heildarlánsfjáröflun allra opinberra
aðila lækkaði verulega á árinu 1988
eða um 3,6 milljarða. í heild myndu
erlendar skuldir ríkisins lækka úr
18% af landsframleiðslu á árinu
1986 í 13% í árslok 1988, gengju
þessar áætlanir eftir.
Dregið úr ríkisafskipt-
um af atvinnurekstri
í samræmi við stefnu ríkisstjóm-
arinnar að draga úr ríkisafskiptum
. af atvinnurekstri hefði ríkisábyrgð-
um af lántökum fjárfestingalána-
sjóða verið aflétt til að ýta undir
sjálfstæðara áhættumat og auknar
arðsemiskröfur. Þrátt fyrir aukna
áherslu á innlenda lánsfjáröflun
væri hlutdeild opinberra aðila á inn-
lendum lánamarkaði heldur minni
að raungildi en á síðasta ári ef frá
væru taldir samningar bygginga-
lánasjóðanna við lífeyrissjóðina
vegna fjármögnunar húsnæðislána-
kerfísins.
Stefnt væri að því að breyta
starfsháttum og stjóm fjárfestinga-
lánasjóða. Horfíð yrði frá skiptingu
þeirra eftir hefðbundnum atvinnu-
greinum þannig að nýjar greinar
. stæðu jafn vel að vígi og gamlar
hvað varðaði aðgang að lánsfé.
Þegar hefði verið skipaður starfs-
hópur til að undirbúa þessar tillög-
ur. Ennfremur hefði verið skipaður
starfshópur til að endurskoða lög
og reglur um erlent áhættufjár-
magn í íslensku atvinnulífi. Að því
væri stefnt að áhættufé gæti í vax-
andi mæli komið í staðinn fyrir
erlent lánsfé við fjármögnun at-
vinnufyrirtækja hér á landi.
Fjármálaráðherra sagði að sam-
anborið við endurskoðaða áætlun
1987 lækkaði lánsfjárráðstöfun op-
inberra aðila á næsta ári um 3,6
milljarða. Helsta skýringin væri sú
að afkoma ríkissjóðs batnar úr ca.
• 2,3 milljarða tekjuhalla 1987 í jöfn-
uð á næsta ári. Af þeim 5,2 milljörð-
um sem opinberir aðilar myndu afla
með lánum á næsta ári yrðu 4,3
milljarðar teknir að láni innanlands
en einungis 900 milljónir erlendis.
Áætlaðar endurgreiðslur af erlend-
um skuldum næmu alls 2,25 millj-
örðum og væru því afborganir
Júlíus Sólnes
umfram lántökur opinberra aðila
áætlaðar 1,35 milljarðar á árinu
1988.
Þrátt fyrir þessa aðhaldssemi í
opinberum lántökum sagði Jón
Baldvin heildamiðurstöðuna samt
vera þá að hreint innstreymi er-
lendra lána til þjóðarbúsins næmi
1.800 millj. króna. Taldi hann það
ekki vera nógu góðan árangur eftir
tveggja ára góðæri og fyrst og
fremst á vegum einkaaðila. Þannig
mætti að þessu sinni segja að hið
opinbera gengi að þessu sinni á
undan öðrum með góðu fordæmi.
Fjármálaráðherra kom í ræðu
sinni inn á að ríkissjóður hefði á
undanfömum árum þurft að taka
yfír verulegar skuldbindingar af
orkugeiranum en með því, sagði
ráðherra, væri raunverulega verið
að færa greiðslubyrðina frá orku-
greiðendum til skattborgara. Væri
þetta sett fram sem val milli orku-
verðs eða skattgreiðslna hefði
greiðslubyrði ríkissjóðs, ef ríkissjóð-
ur hefði ekki tekið yfír lánin, verið
1,9 milljörðum lægri og verið hægt
að lækka tekjuskatt einstaklinga
um þá upphæð eða 20%. Ef orku-
geiranum yrði afhent „skuldasúp-
an“, um 8,4 milljarðar frá næstu
áramótum, vextir væru 6,5% og
lánstími 20 ár, þyrfti að hækka
gjaldskrá almennrar raforkunotk-
unar um fímmtung til að bera uppi
þessi lán. Allar þessar yfírtökur
ríkissjóðs af orkugeiranum gerðu
það að verkum að raforkuverð í
landinu væri „falsað“, það endur-
speglaði að engu leyti þann kostnað
sem lægi að baki þess. Rétt væri
Ásmundur Stefánsson
líka að minna á að ekki væri séð
fyrir endann á yfirtökum ríkissjóðs
af orkugeiranum.
Aukið aðhald í veitingn
ríkisábyrgða
í frumvarpi til lánsfíárlaga væri
lögð aukin áhersla á þær skuld-
bindingar sem væru fólgnar í
ríkisábyrgðum. Ástæða þess væru
þau áföll sem ríkissjóður hefði orðið
fyrir á þessu ári og horfur á næst-
unni. Nægði þar að nefna tæpar
800 milljónir vegna Útvegsbankans
í ár. Þá væri útlit fyrir nokkur
hundruð milljóna króna áfall í
tengslum við Sjóefnavinnsluna.
Aukið aðhald í veitingu ríkis-
ábyrgða væri brýnt. Oft hefði verið
þörf en nú væri nauðsyn.
Ásmundur Stefánsson (Abl.-
Rvk.) sagði ekki vera deilt um það
að hafa jöfnuð á fjárlögum heldur
væru það leiðimar sem famar væru
sem ágreiningur væri um. Rétta
leiðin væri ekki að leggja á t.d.
matarskatt. Það sem þyrfti að gera
væri einfalt. Skattleggja þyrfti fyr-
irtæki og stórar eignir meira.
Ásmundur dró í efa forsendur
lánsfjárlaga. Sagði hann þau
byggja á fjárlögum og Þjóðhagsá-
ætlun en þar væri á báðum stöðun-
um óvissan ríkjandi. Forsendur um
laun væru mjög óvissar í Þjóð-
hagsáætlun og einnig vantaði
mikilvægar pólitískar ákvarðanir
s.s. varðandi aflaskiptingu. Taldi
hann líka margt benda til að verð-
bólga yrði ekki eins og gert væri
ráð fyrir. Hún væri nú þegar líklega
Guðmundur H. Garðarsson
2% hærri en þegar fmmvarpið var
samið.
Lánsfjárlögin sagði hann gefa
mjög takmarkað yfírlit yfir pen-
ingamarkaðinn. Þar vantaði inní
bankana og verðbréfasjóðina. Með
verðbréfasjóðunum væri takmarkað
eftirlit af hálfu hins opinbera og
þeir bæm engar skyldur, líkt og
bankamir, en þetta nýja svið færi
nú ört vaxandi. Vitnaði Ásmundur
Stefánsson til Sigurðar B. Stefáns-
sonar, hagfræðings, og sagði líklegt
að þessir sjóðir tækju nú þegar til
sín um 10% af peningamarkaðinum.
Hin harða samkeppni á peninga-
Bjórinn:
Þriðja lota fyrstu umræðu
HÆGT virðist ætla að ganga að
koma hinu nýja bjórfrumvarpi í
gegnum neðri deild. í gær hélt
fyrsta umræða um málið áfram
í þriðja sinn og fékkst það ekki
útrætt. Málinu var því frestað
enn á ný.
Sjö þingmenn tóku til máls um
bjórinn í gær, þeir Ólafur Þ. Þórðar-
son (F.-Vf.), Stefán Valgeirsson,
Ámi Gunnarsson (A.-Ne.), Ingi
Bjöm Albertsson (B.-Vl.), Ellert
Eiríksson (S.-Rn.), Sverrir Her-
mansson (S.-Al.) og Hreggviður
Jónsson (B.-Rn.).
Tveir þeirra tóku tvisvar til máls
í gær, þeir Ólafur Þ. Þórðarson og
Stefán Valgeirsson, og Sverrir Her-
mannsson hafði áður talað í fyrstu
umræðu.
AIMnCI
Ný þingmál
Dagvinnulaun og tekjur
Aðalheiður Bjamfreðsdóttir (B.-
Rvk.) og aðrir þingmenn Borgara-
flokksins hafa lagt fram tillögu til
þingsályktunar um um samanburð
á dagvinnulaunum og tekjum á ís-
landi og nágrannalöndum okkar.
Lífeyrisréttindi hús-
mæðra
Málmfríður Sigurðardóttir (Kvl-
Ne.) og þijár aðrar þingkonur
Kvennalista hafa lagt fram frum-
varp til laga um lífeyrisréttindi
heimavinnandi húsmæðra.
Geislavirkni í sjávaraf-
urðum
Ragnhildur Helgadóttir (S.-Rvk.)
hefur lagt fram tillögu til þings-
ályktunar um mælingar á geisla-
virkni í sjávarafurðum og umhverfi.
markaðinum ætti eftir að gera
opinbera lánsíjáröflun erfíðari.
Spara á í heil-
brigðiskerfinu
Júlíus Sólnes (B.-Rn.) sagðist
efa að jafn auðvelt myndi reynast
að ná hallalausum fjárlögum og
fjármálaráðherra gæfí í skyn. Þær
leiðir sem famar væru væru vara-
samar. Smáfjárveitingar væru
skomar niður en látið vera að ráð-
ast á stóm liðina s.s. heilbrigðis-
kerfið. Sagði þingmaðurinn að
fjárlagahailann mætti þurrka út
með 10% spamaði í þeim geira.
Engar skýringar væm heldar
gefnar á því hvað væri átt við með
annarri innlendri lánsfjáröflun en
sölu spariskírteina. Taldi hann ríkið
ætla sér of mikið og myndi það
þurrka upp allt lánsfé á næsta ári
á kostnað atvinnulífsins. Einnig
væri hætta á vaxtahækkunum
vegna aukinnar samkeppni á pen-
ingamarkaðinum.
Guðrún Agnarsdóttir (Kvl.-
Rvk.) sagði Kvennalistann í sjálfu
sér alltaf hafa lagt til að dregið
yrði úr erlendum lántökum. Þær
óttuðust þó nú að samkeppnin um
lánsfé innanlands yrði svo hörð að
ríkissjóður myndi ekki standast t.d.
verðbréfasjóðum snúning, en ríkið
hefði „dekrað“ við þá á undanföm-
um ámm.
Með því alvarlegasta sem lagt
væri til væm aðgerðir gegn þenslu
en þær væm ekki í takt við tímann.
Margt benti til þess að samdráttur
yrði í vetur og þyrfti þá síst að
draga úr þenslu. Hún hefði líka
verið mjög staðbundin og kæmu
þessar aðgerðir illa niður á lands-
byggðinni.
Atvinnulífinu
vantreyst?
Guðmundur H. Garðarsson
(S.-Rvk.) sagði of mikið vera um
það að mönnum í atvinnulífinu
væri vantreyst en í staðinn treyst
á forsjá hins opinbera. Til dæmis
væri gefið í skyn að verðbréfasjóð-
imir stunduðu einhver vafasöm
viðskipti. Meginstofninn í sjóðum
þessum væm ríkisskuldabréf.
Það væri ekki neitt fagnaðarefni
ef drægi úr kaupum á ríkisskulda-
bréfum en þar ættu ekki bara
einkaaðilar hlut að máli. Byggða-
sjóður hefði t.d. nýlega auglýst
skuldabréf til sölu á mjög háum
vöxtum.
Sagði Guðmundur H. stjómvöld
þurfa að taka afstöðu til þess að
sparifé í lífeyrissjóðunum yrði að
einhveiju leyti að fara aftur út í
atvinnulífið. Það mætti ekki ein-
blína á það sem allherjarlausn
varðandi lánsfjárlög og húsnæðis-
kerfí.
Halldór Blöndal (S.-Ne.) sagði
það vera áhyggjuefni að ekki væri
gert ráð fyrir að Byggðastofnun
fengi að taka lán vegna skipasmíða-
stöðva. Nauðsynlegt væri að sá
iðnaður fengi að halda sinni stöðu.
Þessi lán hefðu hingað til verið til
skamms tíma og ávallt endurgreidd
að fullu.
Samfelldur skóladagur
Unnur Stefánsdóttir (F.-Sl.) spyr
menntamálaráðherra um samfelld-
an skóladag barna á gmnnskóla-
stigi.
Samfélagsþj ónusta
Salome Þorkelsdóttir (S.-Rn.)
spyr dómsmálaráðherra um sam-
félagsþjónustu sem úrræði í viður-
lagakerfínu.
Jóhann Einvarðsson (F.-Rn.) spyr
heilbrigðis- og t.ryggingarmálaráð-
herra um tryggingar farþega.
Skilatrygging vegna
úreldingar
Guðmundur H. Garðarson (S.-
Rvk.), Guðrún Agnarsdóttir (Kvl.-
Rvk.) og Jóhann Einvarðsson
(F.-Rn.) hafa lagt fram tillögu til
þingsályktunar um að undirbúið
verði lagafmmvarp um skilatrygg-
ingu vegna úreldingar bifreiða.