Morgunblaðið - 07.01.1988, Blaðsíða 12
/
VIÐSKIPn AIVINNUIÍF
12 B '
Sjávarútvegnr
*
Kallinn íbrúnni
fær tölvu
*
Tölvukerfið Utgerðarráðgjafinn reynt í
veiðiferð með Ásbirni
í Háskóla íslands hefur á undanförnu ári verið unnið að þróun
tölvukerfis fyrir skipstjóra á togskipum til aðstoðar við ákvarðana-
töku. Var frumútgáfa tölvukerfisins prófuð í togaranum Asbirni RE
nú fyrir jólin og gekk reynsluferðin ágætlega. Dr. Kristján Jónasson
er verkefnissijóri Útgerðarráðgjafans, en hann hefur ásamt Malcolm
Cohen, tölvufræðingi frá Astralíu, starfað að þróun kerfisins. Morgun-
blaðið spurði Kristján fyrst um tildrög verkefnisins.
„Verkefni þetta á rætur að rekja
til annars verkefnis af svipuðum
toga, Afatölvunnar, sem prófessor
Oddur Benediktsson vann að hjá
háskólanum fyrir um 5 árum. Arið
1986 veitti Rannsóknaráð ríkisins
styrk til þessa verkefnis sem unnið
er í samvinnu við Granda hf., Félag
íslenskra iðnrekenda og Iðntækni-
stofnun."
—En við hvaða ákvarðanir skip-
stjóra getur tölva helst komið að
notum?.
„Það er einkum við val á fiskimið-
um, togslóðum og siglingarhraða.
Ennfremur má nefna söluhöfn, þó
togaraskipstjórar ráði henni reyndar
yfirleitt ekki.“
—Hvemig tölvu vinnur þessi
frumútgáfa á?
„Kerfið hefur verið þróað á Hew-
lett Packard 9000-tölvu með
UNIX-stýrikerfmu, sem nú ryður sér
mjög' til rúms hér á landi. Tölvan
er með stóran 19 þumlunga litaskjá
og er notuð mús til að hafa sam-
skipti við hana.“
—En hvað getur forritið gert?
„Útgerðarráðgjafínn er í raun
tvískiptur. Annarsvegar má reikna
út framlegð, þ.e.a.s. aflaverðmæti á
frádregnum olíukostnaði, veiðar-
færakostnaði og öðrum rekstrar-
kostnaði. Þetta má gera að gefnum
forsendum um áætlaðan afla á mis-
munandi miðum, olíuverð, fiskverð,
stímhraða o.fl. Hinsvegar geymir
tölvan sjókort og fyrri togslóðir svip-
að og skjáteikningar (vídeóplotterar)
ásamt upplýsingum um afla.“
—Getur þá tölvan ráðlagt á hvaða
fiskimið skuli halda?
„Það má í rauninni segja það.
Skipið er e.t.v. statt SV af Reykja-
nesi og er að fá reyting af karfa,
segjum 2 tonn á togtíma. Skipstjóri
á að vera kominn í land eftir 5 daga
en hefur hlerað um þorskveiði, 5
tonn á tímann, á Vestfjarðamiðum.
Ætti hann að fara þangað eða halda
áfram að reyta karfa? A örskots-
stundu birtir tölvan áætlaðan afla
og framlegð fyrir þessa tvo valkosti
og mismunandi stímhraða. Hún hef-
ur fylgst með olíueyðslu skipsins,
veit hvar skipið er statt, um fjar-
lægðir á miðin ojf aftur í höfn og
allar aðrar nauðsynlegar forsendur
eru í minni hennar. Raunar stangast
hér á hagsmunir útgerðar og áhafn-
ar, þar sem áhöfnin vill auðvitað sem
mestan afla en útgerðin vill sem
mestan gróða.“
—En þú sagðir að tölvan væri auk
þess með innbyggt sjókort.
„Já, raunar mjög svipað því sem
er í skjáteiknurum, en þeir eru þeg-
ar um borð í mjög mörgum fiskiskip-
um. Eru þar strandlínur, dýptarlínur
og festur, að ógleymdum togslóðum.
Hinsvegar geta þessir skjáteiknarar
ekki geymt upplýsingar um fiskteg-
undir og aflamagn sem unnt er að
geyma í Útgerðarráðgjafanum. Auk
þess má skrá margvíslegar upplýs-
ingar um staðhætti, veður, veiðar-
færi o.s. frv., svo í raun getur tölvan
komið í stað svörtu bókarinnar, sem
fldktir skipstjórar geyma undir kodd-
anum. Tii viðbótar er svo hægt að
skoða töflur um afla á einstökum
fiskimiðum og prenta út yfirlit yfir
veiðiferðir og einstök höl, t.d. þau
stærstu."
—Þú nefndir að tölvan vissi um
staðsetningu skipsins og olíueyðslu.
Er hún þá tengd við tæk-, í brúnni?
„Já, hún er nú þegar tengd við
Loran C-staðsetningartæki, olíu-
eyðslumæli, dýptarmæli og vegmæli
(logg). I framtíðinni má einnig
tengja hana t.d. við hitamæli og
kompás. Sæmundur Þorsteinsson,
rafmagnsverkfræðingur hjá HÍ,
smíðaði „svartan kassa", sem les
merki frá þessum tækjum og síðan
spyr tölvan kassann um nýjustu
mælaaflestra."
—Hvað fleira getur tölvan gert?
„Hún hefur auk þessa leiðsögu-
kerfi, sem gefur til kynna stefnu og
áætlaðan komutíma á ákvörðunar-
stað. í framtíðinni má svo hugsa sér
tengingar við vogir og vinnslukerfi
í frystitogurum. Tölvur gætu haft
viðhaldsbókhald, netavarahlutabók-
hald og þær má tengja með fjarskipt-
um við land til að fá nýjustu
upplýsingar frá fiskmörkuðum. Auk
þess geta þær fylgst með ýmsum
öryggisþáttum, svo sem hleðslu,
veltingi, ástandi í vélarrúmi o.s.frv."
—Hvenær mega íslenskir skip-
stjórar búast við að geta fengið
kerfið um borð?
„Það er nú ekki gott að segja til
um það. Verkefninu er raunar að
ljúka af okkar hálfu, enda fjármagn
þrotið. Eðlilegt má telja að hug-
búnaðarhús taki nú við þróuninni.
Ég tel víst að svona tölvukerfi verði
komin á markað innan tíðar, og
helst vildi ég að þau yrðu íslensk.
Við höfum sýnt að þau má vel búa
til hér.“
í framhaldi af þessu má nefna
að íslendingar eru komnir í Evr-
eka-samstarf við Frakka og Spán-
verja í svonefndu Halios-verkefni,
og er ætlunin að smíða þijú „fiski-
skip framtíðarinnar". Isíendingar
ætla m.a. að leggja til tölvukerfi,
og má vel vera að Útgerðarráðgjaf-
inn komi þar við sögu.
Fræðsla
Fyrsta námsstefnan um
skjalasijórn
NÁMSSTEFNA um skjalastjórn
verður haldin dagana 29. til 31.
janúar nk. í húsakynnum
Ameríska bókasafnsins og sam-
kvæmt upplýsingum aðstandenda
hennar er þetta fyrsta námsstefn-
an af þessu tagi sem haldin er
hér á landi. Aðalfyrirlesari á
náinsstefnu þessari verður Dr.
James C. Bennett, prófessor við
California State University í
Bandaríkjunum.
Það er hópur áhugafólks um
skjalastjóm — forstöðumenn skjala-
safna, kennarar og ráðgjafar, sem
skipuleggur þessa námsstefnu með
aðstoð Menningarstofnunar Banda-
ríkjanna. Fyrirlesarinn er valinn af
ARMA Intemational, Association of
Records Managers and Administrat-
ors, fjölmennum samtökum sem
njóta mikils álits á þessu sviði, að
UIMDIRBUIMINGUR — Á myndinni sést hluti aðstandenda
námsstefnunnar: Una Eyþórsdóttir, fulltrúi hjá Flugleiðum, Kristín
Geirsdóttir bókasafnsfræðingur hjá Landsvirkjun, Svanhildur Boga-
dóttir, borgarskjalavörður, Kristín H. Pétursdóttir, forstöðumaður
Skjalasafns Landsbanka íslands og frá Ráðgjafafyrirtækinu Gangskör
Kristín Ólafsdóttir, bókasafnsfræðingur og Jóhanna Gunnlaugsdóttir
bókasafnsfræðingur.
SKIPHOLTI 50C, SIMI 688123
GENGISBRÉF
ÖRUGG ÁVÖXTUN
Gengisbréf eru hentug og gefa háa ávöxtun
Helstu kostir Gengisbréfa eru:
• Há ávöxtun - Vextir fyrir okt.-des. sl. voru 49% á ársgrundvelli sem
svarar til 15,8% raunvaxta á ársgrundvelli.
• Enginn binditími ‘
• Ekkert innlausnargjald tekið við innlausn bréfanna
Skráð er daglegt gengi brófanna. Gengi 06.01.88 er 1.169
Verð á Gengisbrófi að nafnvirði 5000.OO er kr. 5.845.oo.
Verö á Gengisbréfi aö nafnvirði 50.000.oo er kr. 58.450.oo.
Nánari upplýsingar veita: Kristján V. Kristjánsson, viöskiptafræöingur og Sigurður örn Sigurðarson, viðskiptafræöingur.
Verðtryggð og óverðtryggð veðskuldabréf óskast í umboðssölu
sögn skipuleggjenda.
Skjalastjóm er þýðing á orðunum
Records Management og er kerfis-
bundin stjóm á skjölum frá því að
þau verða til í fyrirtæki eða stofnun
eða berast að, stjóm á merkingu
þeirra, dreifingu, vistun og endur-
heimt, allt þar til þeim er komið í
endanlega geymslu eða þeim eytt.
Góð skjalastjóm á að auðvelda
stjómendum fyrirtækja og stofnana
að vinna störf sín og taka ákvarðan-
ir, með hjálp réttra upplýsinga, sem
eru tiltækar á réttum stað og tíma.
Einkenni góðrar skjalastjómunar er
að hafa ætíð yfirsýn yfir og eftirlit
með öllum virkum og hálfvirkum
skjölum sem hafa hagnýtt gildi í
daglegum rekstri og geta skipt máli
fyrir dómstólum. Sum skjöl þarf
einnig að varðveita vegna sögulegs
gildis þeirra.
Á námsstefnunni verður fjallað um
undirstöðuatriði í skjalastjórnun,
myndun skjala, frágang, notkun
varðveislu, eyðingu, geymsluáætlun,
upplýsingaleit og endurheimt, örygg-
ismál, tölvuvæðingu, örfílmunotkun.
Ennfremur verður rætt um íslensk
lög sem varða geymslutíma skjala.
Þá verður í tengslum við námsstefn-
una sýning á margs konar búnaði.
Til námsstefnu þessarar í skjala-
stjórn er boðið fulltrúum nokkurra
stærstu fyrirtækja landsins, tveimur
þátttakendum frá hveiju — einum
stjómanda og einum skjalaverði eða
starfsmanni sem ber ábyrgð á mikil-
vægum skjölum fyrirtækisins.
Ennfremur hefur verið boðið til
námsstefnunnar nokkrum stofnun-.
um, sem hafa á hendi kennslu eða
þjálfun á sviði skjalastjórnunar og
nokkrum ráðgjöfum.
Fyrsti hluti dagskrárinnar er sérs-
taklega skipulagður með þáttöku
stjómenda fyrirtækja í huga.
Samkvæmt upplýsingum skipu-
leggjenda námsstefnunnar er áætlað
að halda framhaldsnámsstefnu haus-
tið 1988.
Dr. Bennett flytur fyrirlestur um
skjalastjóm mánudaginn 1. febrúar
í Odda, húsi félagsvísindadeildar
Háskóla íslands og er hann öllum
opinn.