Morgunblaðið - 30.03.1989, Blaðsíða 15

MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 30. MARZ 1989
15
ÚRBÖNDUNUM
eftír Jón Ásbergsson
Þorvaldur Gylfason skrifaði grein
í Morgunblaðið miðvikudaginn 15.
marz sl. er ber heitið „Kartöflur.
Hvað kostar innflutningsbannið?"
Fullyrti Þorvaldur að neytendur
gætu sparað sér 800 milljónir króna
ef heimilt væri að flytja inn erlendar
kartöflur, enda gætu kaupmenn selt
þær á um 35 krónur hvert kíló út
úr búð. Amór Ragnarsson blaðamað-
ur á Morgunblaðinu svaraði tveimur
dögum síðar þessari grein Þorvaldar
og segir að: „ ... þetta sé allfjarri
sannleikanum og ef menn leggja tvo
og tvo saman er augljóst að þessi
tala er komin frá forstjóra Hag-
kaups“.
Nú skal það viðurkennt að undir-
ritaður upplýsti Þorvald Gylfason um
hugsanlegt útsöluverð á innfluttum
kartöflum, en ég uni því illa að þar
með sé auðsætt að Þorvaldur fari
með rangt mál. Sé ég mig því knúinn
til að birta Amóri og öðmm áhuga-
mönnum um kartöflukaup þær for-
sendur sem verð þetta er byggt á.
Ljóst er að birgðir af neyzluhæfum
íslenzkum kartöflum em senn á þrot-
um og að innflutningur á kartöflum
mun hefjast með vorinu, því varla
munu kartöflubændur reyna að selja
ónýtar kartöflur í sumar. Hagkaup
og aðrir dreifingaraðilar á kartöflum
hafa nú þegar hafið undirbúning að
kaupum á kartöflum frá nágranna-
löndum okkar. Þessi könnun hefur
m.a. leitt í ljós að unnt er að kaupa
1. flokks „Bintje“-kartöflur í 24 kg
neytendapakkningum á 9 krónur
hvert kíló komið í gám í Rotterdam.
Þessar kartöflur mundu kosta 35-40
krónur út úr verzlun á íslandi, svo
framarlega sem engir tollar em lagð-
ir á innflutninginn. Verðútreikning-
urinn gæti t.d. litið svona út:
Bintje-kartöflurpr/kg(fob) kr. 9.00
Frakt kr. 6.00
Rýmun (15%) kr. 2.25
Heildsölukostnaður(15%) 2.60
Smásöluálagning (41%) kr. 8.15
Söluskattur (25%) kr. 7.00
Útsöluverð kr. 35.00
Þessar tölur em hvorki „byggðar
á sandi“ né „blekkingarpóiitík" svo
Jón Ásbergsson
„Islendingar kvarta al-
mennt undan mjög háu
verði á matvælum, en
samt virðast fáir skilja
að vandinn er að mestu
heimatilbúinn. Við höf-
um kosið að banna inn-
flutning á mörgum
mikilvægum fæðuteg-
undum og því útilokað
eðlilega samkeppni og
eðlilega verðmyndun á
þessum vörum.“
notuð séu orð Amórs Ragnarssonar,
heldur em þær hinn blákaldi vem-
leiki sem við okkur blasir og þær er
hægt að fá sannreyndar hjá öðmm
innflutningsaðilum.
í grein sinni gefur Amór í skyn
að dreifingarkostnaður sé of hár á
íslenzkum kartöflum og að ekki ætti
að vera meiri kostnaður við að selja
íslenzkar kartöflur í búðunum en þær
erlendu. Því er til að svara að löng
hefð er fyrir því í heildsölu og smá-
sölu, bæði erlendis sem hér á landi,
að dreifa sölukostnaðinum hlutfalls-
lega jafnt niður á allar vömr, en
reikna ekki út sérstaklega þann sölu-
kostnað sem bundinn er við hveija
einstaka vömtegund. Ef innkaups-
verð vömnnar er lágt verður smá-
söluálagningin lág í krónum talin,
en ef innkaupsverðið er hátt verður
smásöluálagningin að sama skapi há
í krónum, þó sama prósentuálagning-
in hafí verið notuð. Innkaupsverð
hollensku kartaflanna er einfaldlega
mun lægra en þeirra íslenzku og því
verður smásöluálagning kaupmanns-
ins á þær lægri í krónum. Að öðm
jöfnu ætti kaupmaðurinn að geta
bætt sér upp tekjutapið með því að
selja meira af ódým vömnni en þeirri
dým. Slíkt mundi sjálfsagt gerast
með kartöflumar því léleg gæði á
íslenzkum kartöflum fyrr á tímum
og hátt verð í seinni tíð hafa valdið
því að íslendingar neyta um helm-
ingi minna magns af þessari hollu
fæðu heldur en nágrannar okkar á
meginlandi Evrópu.
Islendingar kvarta almennt undan
mjög háu verði á matvælum, en samt
virðast fáir skilja að vandinn er að
mestu heimatilbúinn. Við höfum ko-
sið að banna innflutning á mörgum
mikilvægum fæðutegundum og því
útilokað eðlilega samkeppni og eðli-
lega verðmyndun á þessum vörum.
Nægir hér að nefna vörutegundir
s.s. grænmeti, kartöflur, kjúklinga
og egg, sem allar seljast hér á upp-
sprengdu verði miðað við það sem
gerist í næstu löndum. Væri ekki
eðlilegra að í stað innflutningsbanns
kæmu vemdartollar, þannig að hinn
innlendi framleiðandi hefði visst svig-
rúm til verðlagningar, en ákveðið
aðhald myndaðist hinsvegar af hugs-
anlegum innflutningi erlendis frá ef
verðlagning færi úr böndunum. Og
eitthvað hefur farið úr böndunum
þegar hvert kíló af íslenzkum ,jarð-
eplum“ kostar í búð jafn mikið og
rauð gæðaepli frá vesturströnd
Ameríku, sem hingað eru flutt yflr
hálfan heiminn.
Höfundur er framkvæmdastjóri
Hagkaups.
Jón Baldvin Hannibalsson utanríkisráðherra:
Samstarf EFT A og EB
verði kerfisbundnara
Morgunblaðið birtir hér í heild
ræðu Jóns Baldvins Hannibalsson-
ar utanrikisráðherra íslands á
ráðherrafundi EB - EFTA í Bruss-
el 20. mars, 1989:
í Osló í fyrri viku ítrekuðu leið-
togar EFTA-ríkjanna skuldbindingar
sínar til nánara samstarfs innan
Evrópu. Þó ísland virðist fjarlægt
eru öll tengsl okkar við önnur lönd
Vestur-Evrópu mjög náin. Við höfum
einsett okkur að vera virkir þátttak-
endur í evrópsku samstarfi, sérstak-
lega vegna þess hversu háðir íslend-
ingar em utanríkisviðskiptum, eink-
um við Vestur-Evrópu og í raun
meira en nokkurt land sem hér á
fulltrúa. Efnahagslíf okkar er lítið
og einhæft en það er nátengt Vest-
ur-Evrópu. Þar eigum við heima í
sögulegu og menningarlegu tilliti og
einnig með mörgum ykkar að því er
varðar sameigjnlega stefnu í vamar-
og öryggismálum.
Ríkisstjórn íslands er einhuga
fylgjandi myndun 'evrópsks efna-
hagssvæðis eins og gert er ráð fyrir
í Lúxemborgaryfirlýsingunni frá ár-
inu 1984. Af ástæðum sem allir
þekkja felur þetta óhjákvæmilega í
sér, hvað ísland varðar, algjöra
fríverslun með sjávarafurðir.
Á EFTA-fundinum í Osló í síðustu
viku var fríverslun með sjávarafurðir
loks samþykkt og tekur hún gildi í
júlí árið 1990. Þar með fá sjávaraf-
urðir sömu meðferð og iðnaðarvörur.
Við erum öll sammála um að efla
beri evrópska efnahagssvæðið. Það
má ekki vanmeta þann árangur sem
náðst hefur síðan Lúxemborgaryfír-
Jón Baldvin Hannibalsson
„Ríkisstjórn íslands er
einhuga fylgjandi
myndun evrópsks efiia-
hagssvæðis eins og gert
er ráð fyrir í Lúxem-
borgaryfirlýsingunni
frá árinu 1984.“
lýsingin var gefín út og það er brýnt
að sú vinna sem þegar er hafln í
hinum ýmsu sérfræðingahópum haldi
áfram. Við höfum nú náð þeim tíma-
mótum í starfí okkar þar sem við
þurfum að leita nýrra leiða til að ná
meiri árangri, flnna nýjar leiðir innan
stofnana okkar svo og til að efla
EFTA-EB-samstarfíð á öðrum svið-
um en þeim sem tengjast eingöngu
efnahagsmálum s.s. á sviði umhverf-
ismála, rannsókna- og þróunarmála,
félagsmála og menningarmála.
Samþykkt einingarlaga Evrópu-
bandalagsins og sameiginlegur innri
markaður árið 1992 eru merk tíma-
mót í evrópskri sögu. Þessi þróun
hefur leitt til þess að nú er nauðsyn-
legt að leita leiða til að gera sam-
starf EFTA og EB kerfisbundnara.
Það er þess vegna ekki nægilegt að
reka þetta samstarf eingöngu með
samskiptum embættismanna heldur
er þörf fyrir pólitísk samráð ríkis-
stjóma til að marka framtíðarstefnu
og umfang samstarfsins.
Ég vil þess vegna lýsa sérstakri
ánægju minni með frumkvæði EB
að boða til þessa fundar. En einn
fundur, hversu árangursríkur sem
hann er, nægir ekki til að ná til hinna
ýmsu hliða í sameiginlegri viðleitni
okkar. Hina pólitísku hvatning sem
hér hefur verið gefín þarf að end-
umýja reglulega ef árangur á að
nást.
Ég og samráðherrar mínir í EFTA
höfum komist að þeirri niðurstöðu
að gagnlegt yrði að hitta ykkur, sam-
ráðherra okkar í EB, reglulega. Ég
legg hér með fram tillögu um slíka
reglulega fundi og hana getum við
síðan rætt frekar á EFTA—EB-
ráðherrafundinum sem Stoltenberg,
utanríkisráðherra Noregs, hefur lagt
til að haldinn verði í haust.
ÆTLARÞU
AÐ VEITA
VEÐLEYFI
í ÞINNI
IBUÐ?

Haföu þá í huga, aö ef lántakandinn greiöir ekki af
láninu, þá þarft þú aö gera þaö. Getir þú þaö ekki, gæti
svo fariö aö þú misstir þína íbúð á nauðungaruppboð.
Um slíkt eru fjölmörg dæmi.
VEÐLEYFI ER TRYGGING
Meö því aö veita veöleyfi í íbúð, hefur eigandi hennar
íagt hana fram sem tryggingu fyrir því aö greitt veröi af
láninu, sem tekiö var, á réttum gjalddögum.
ÞU GÆTIR ÞURFT AÐ BORGA
Greiði lántakandinn ekki af láninu á tilskildum
gjalddögum, þá þarf íbúðareigandinn
aö gera þaö, eöa eiga á hættu
að krafist veröi nauöungar-
uppboös á íbúö hans.
Haföu eftirfarandi hugfast
áður en þú veitir vini
þínum eða vandamanni
veðleyfi í íbúö þinni:
GETUR ÞÚ GREITT AF LÁNINU
EF LÁNTAKANDINN GETUR ÞAÐ EKKI?
Viö leggjum til aö þú fylgir þeirri reglu aö veita aldrei
öörum veðleyfi í íbúö þinni fyrir láni sem þú getur ekki
sjálfur greitt af, nema þú sért viss um að lántakandinn
muni standa í skilum.
FÓLK HEFUR MISST ALEIGU SÍNA VEGNA
VINARGREIÐA.
HAFÐU ÞITT A HREINU
RÁÐGIAFASTÖÐ
HUSNÆÐISSTOFNUNAR