Morgunblaðið - 31.03.1990, Blaðsíða 1

MENNING
LISTIR

PRENTSMIÐJA MORGUNBLAÐSINS LAUGARDAGUR 31. MARZ 1990 BLAÐ U
Guðmunda
Audrésdóttir
listmálari
Guðmunda Andrésdóttir
listmálari er hæglát kona
og fáorður listamaður.
Henni líkar betur að láta
verk sín tala til áhorfandans
en útskýra þau með mál-
skrúði. Málverk hennar frá
löngum listferli hafa nú
fengið mál á yfirlitssýningu
á Kjarvalsstöðum sem
Menningarmálaneftid
Reykjavíkurborgar hefúr
efiit til.
Guðmunda Andrésdóttir listmálari
Glimi
stöðugt
við
abstraktið
Guðmunda Andrésdótt-
ir hóf myndlist-
amám árið 1945 er
hún hélt til Stokk
hólms til náms við Konstfachskol-
an og síðan við málaraskóla Otto
Skjöld. „Ég var þarna í tvö ár en
var svo heima í nokkur ár þar til
ég hélt til Parísar árið 1952. Aka-
demie- Ranson hét skólinn þar.“
Guðmunda hafði þá tekið þátt í
samsýningu September-hópsins
svokallaða þar sem abstraktmál-
verk héngu á veggjum Lista-
mannaskálans og hneyksluðu
þjóðina. Klessuverk kölluðu sumii’
slíka list. í hópi þessara „klessu-
málara" vom m.a. Þorvaldur
Skúlason, Valtýr Pétursson og
Jöhannes Jóhannesson. Yfírlits-
sýningin á Kjarvalsstöðum rekur
einmitt upphaf sitt til þessarar
samsýningar. „Þetta var síðasta
sýning Septemberhópsins og þeir
buðu mér að sýna með sér. Við-
tökurnar voru ósköp misjafnar.
Það þótti ekki neinn sómi að vera
að mála abstrakt,“ Guðmunda
hlær eilítið. „Fyrirlitningin var svo
mikil að það nálgaðist hatur og
málverkin okkar voru mjög um-
deild. Andrúmsloftið var ákafiega
neikvætt en okkur datt ekki í hug
að gefast upp.“
Guðmunda hefur svo sannar-
lega ekki gefist upp því hún hefur
málað abstrakt allan sinn listferil
og segist aldrei hafa málað öðruv-
ísi nema á skólaárum sínum. „Ég
reyni að koma með liti, form og
hreyfingu í málverkinu." Hún
bendir á eitt af málverkunum
sínum og segir að með hringjun-
um sem þar sjáist sé markmiðið
að ná fram hreyfíngu og fá litina
til að spila saman. „Já, ég byggi
mjög mikið upp á hreyfingu." Eg
spyr hvort hún eigi sér stundum
I leyndar fyrirmyndir úr veruleik-
anum. Hún hristir höfuðið.„Það
er svolítið furðulegt." Kannski er
ekkert furðulegt við það nema
spurningin.
Það væri efni í sérstaka grein
að gera skil öllum þeim fjölda
sýninga sem Guðmunda hefur
haldið og þeim samsýningum sem
hún hefur tekið þátt í. Sina fyrstu
einkasýningu hélt hún þó ekki
fyrr en 1956, þá orðin þroskaður
listamaður. „Maður var ekkert að
flýta sér að sýna og menn sýndu
ekki eins oft og nú tíðkast. Maður
málaði bara á milli. En ég hef
sýnt víða og í mörgum löndum."
September-hópurinn var endur-
vakinn fyrir sextán árum og hefur
síðan sýnt árlega að hausti á
Kjarvalsstöðum. Nokkrir hinna
fyrstu félaga hafa horfið á braut
en nýir bæst í staðinn, þeir Haf-
steinn Áustmann og Steinþór Sig-
urðsson. Guðmunda hefur ávallt
sýnt með hópnum þessi ár en seg-
ir líklegt að Septem sýningum
fari að ljúka. „Við ætlum að sýna
í haust en svo veit ég ekki hvert
framhaidið verður."
Guðmunda hefur ávallt sinnt öðru
starfí með list sinni, „til að hafa
í sig og á,“ einsog hún orðar það.
„Núna vinn ég á Orkustofnun
hálfan daginn. Það er erfitt að
þurfa að skipta sér á milli brauðst-
rits og málverksins. En maður
getur ekki lifað á því að mála,
það er útilokað. Það er ósköp
smánarlegt hvernig þjóðin býr að
listamönnum sínum.“ Þegar ég
spyr hvað megi gera til bóta seg-
ir hún að auka mætti styrki til
listamanna og bæta vinnuaðstöðu
margra þeirra. „ ... og að þurfa
að stunda aðra vinnu er slæmt,
Það brýtur niður daginn fyrir
manni. Núorðið mála ég ekki dag-
lega en mér hentar best að vinna
um miðjan daginn. Ég mála yfír-
leitt frá hádegi til kvölds með
smáhvíldum." Olíulitir eru miðill
Guðmundu en einnig ber hún við
að nota vatnsliti. „Eg hef aldrei
notað akrýlliti.“
Ég spyr hvort hún sé sátt við
málverkin sín. „Ég er sátt og
þakklát fyrir að hafa fengið tæki-
færi til að mála og tjá mig þann-
ig en maður er aldrei ánægður
og vildi alltaf gera betur. Svo
maður er aldrei sáttur við mál-
verkið í raun ög veru. Þetta er
sálarstríð stundum. Auðvitað
fínnst mér myndirnar misgóðar.
Stundum tekst eitthvað sem mað-
ur ætlar sér í mynd og þá er ég
ánægð um stund — eða sætti mig
við myndina." Það hlýtur að vera
einkennileg upplifun að færast úr
fylkingarbrjósti, vera í hópi þeirra
sem bijóta listinni nýja leið og
lenda svo í þeirri stöðu að vera
orðinn fulltrúi hins gamla áður
en lýkur. Þannig er með eldri
málara í hópi Guðmundu gagn-
vart hinum yngri málurum. „Mér
finnast ungu málararnir æði mis-
jafnir og aðal margra þeirra virð-
ist vera að mála nógu stórar
myndir. Ég hef ekki haft áhuga
fyrir „nýja málverkinu", því ég
hef verið að glíma við abstraktið.
En mér fínnst þetta allt í lagi hjá
öðrum. Annars sýnist mér geo-
metrían vera að koma aftur og
ungir málarar farnir að mála geó-
metrískt. En það er einsog þett^
Nýja málverk hafí engin áhrif.
Það vekur engin viðbrögð hjá
fólki. Hvorutveggja er kannski að
almenningur er umburðarlyndari
en um leið áhugalausari en um
leið eru eldri málararnir umburð-
arlyndari en þeir yngri. Samskipt-
in eru afskaplega lítil þama á
milli." Hvort hún sjái sjálfa sig í
yngri málurunum? „Það getur
verið að þetta fylgi því að vera
ungur.“
Viðtal:
Hávar Sigurjónsson