Morgunblaðið - 20.10.1995, Blaðsíða 4
4 B FÖSTUDAGUR 20. OKTÓBER 1995
MORGUNBLAÐIÐ
MORGUNBLAÐIÐ
DAGLEGT LIF
FÖSTUDAGUR 20. OKTÓBER 1995 B 5
+:
DAGLEGT LÍF
LITIR eru tungumál. Þeir hafa
merkingu, rauður er ást eða hætta,
hvítur hreinleiki, grænt merkir vor
en líka óheppni, gult gleði eða
svik, og blátt sannleika eða kulda.
Þegar fólk velur sér föt vega
litir þess þungt. Föt og litir geta
verið ákveðin tjáning einstaklinga
til heimsins. Maður sem gengur í
dauflituðum fötum vill ekki vera
áberandi innan um aðra. Annar
maður í björtum fotum er talsmað-
ur gleðinnar.
Yfírvegað fólk gengur í sígild-
um fötum í hefðbundnum litum,
en þeir sem taka lífið ekki of alvar-
lega spássera um í appelsínugul-
um, slímgrænum eða skærgulum
klæðnaði.
Bifreiðar eru af öllum stærðum
og gerðum, og síðst en ekki síst
litum. Eins og fatalitur er tjáning
getur bílaliturinn verið það líka;
tjáning bflstjórans til heimsins um
sjálfan sig og hvemig hann þráir
að aðrir túlki sig.
Flestir eiga bílana sína í nokkur
ár og því er ekki svo galið að íhuga
litinn á honum vel. Litur bílsins
Svartur
bíll segir annað
en bleikur eða blár
verður nefnilega með árunum
óafmáanlegur hluti af bíl-
stjóranum.
Fara rauftlr bílar
hraftar en aftrlr?
Ef til vill er eiginmaðurinn
ráðríkari um val á tegund bif-
reiða en hinsvegar ræður eigin-
konan oftast litnum.
Litagreining og áhrif lita á
fólk eru sérstök fræðigrein sem
mikið er stunduð á auglýsinga-
stofum. Ein kenningin er að fólk
álykti ósjálfrátt að rauður bíll
fari hraðar en öðruvísi litaður
bíll sömu tegundar.
Ákveðnar bílategundir virðast
flottastar í tilteknum litum, eins
og rauður Ferrari, bleikur Kadilak
og svartur Golf GTi. Porsch bílar
virðast sterkari í rauðum litum eða
svörtum. Almennt hafa svartir og
silfurlitaðir bílar áhrif á ævintýra-
löngun okkar.
Áhöld eru um sannleika þjóð-
sagna um að rauðir bílar séu oft-
ast stoppaðir af lögreglunni fyrir
hraðaakstur bílstjórans og að
tryggingafélög láti unga menn á
rauðum sportbílum greiða hærri
iðngjöld. En það er vitað mál að
90% seldra Ferrari bíla eru rauðir.
Blásanseraðir bílar eru vinsælir
þessa daganna í Bandríkjunum.
Það er karlmannlegur litur og sagt
er að fólk úr viðskiptalífinu velji
bláa litinn grimmt.
Grænir bílar hafa hafa ekki allt-
af átt upp á pallborðið og hafa
framleiðendur stundum kallað
græna bíla öðrum nöfnum, sökum
hindurvitni um að grænt merki
óheppni. En nú hefur græni litur-
inn loks fengið uppreisn æru
vegna áhuga manna á umhverfis-
málum. ■
Ákveðnor bílategundir viróast flottast-
ar í tilteknum litum, eins og rauóur
Ferrari, bleikur Kadilak
og svartur Golf GTi.
Rithönd veldur
heilabrotum hjá mörgum
SKRIFT má segja að brúi hið óljósa
og hárfína bil milli listar og þarfar
mannsins til að tjá sig. Alls staðar,
þar sem menn hafa á annað borð skrif-
að, hafa einhveijir skarað fram úr í
skrautritun og eru ófáar menjar til
vitnis um það. Þótt handritun sé á
undanhaldi og mestallur texti sé nú
skráður með aðstoð tölvu, virðist rit-
hönd enn vefjast fyrir mörgum. Ýms-
ir fullyrða að lesa megi persónuein-
kenni út úr skrift og þótt flesta Iangi
til að skrifa vel, langar örugglega fleiri
að hafa persónulega rithönd.
Áður en skrift kom til sögunnar
notuðu menn myndletur, sem er elsta
skriftarkerfi sem vitað er um.
Voru stflfærðar myndir þá
notaðar sem tákn fyrir orð
eða hugtök og herma heimild-
ir að mörg ár hafí tekið að
læra að skrifa myndletur.
Þetta skriftarkerfi hvarf að
mestu um 2900 fyrir Krist
og smám saman þróaðist svokölluð
atkvæðaskrift þar sem hvert tákn stóð
fyrir atkvæði eða hljóðsamband, líkt
og stafróf okkar. Skriftartækni átti
slðan eftir að þróast verulega og nú
eru mörg skriftarkerfi notuð í heimin-
um.
Flestir Islendingar, sem komnir eru
yfir tvítugt, hafa lært svokallaða
fykkjuskrift, en á síðustu árum hefur
Italíuskrift rutt sér til rúms. Er hún
í senn talin einföld og stílhrein, en
grunnskrift, sem Vígþór Jörundsson
hefur þróað, er af mörgum talin enn
einfaldari.
„Ég sá ekki ástæðu til að kenna
sjö ára bömum fyrst prentstafi og
síðan skrifstafi, því mér fannst það
allt of flókið fyrir þau. Þess vegna fór
ég að velta fyrir mér hvemig hægt
væri að einfalda skriftarkennslu
barna," segir Vígþór aðspurður um
tilurð grunnskriftarinnar. Þetta var
fyrir þijátíu árum og hafa nú verið
gefnar út 16 kennslubækur I grunn-
skrift, sem notaðar eru I sumum skól-
um. „Þetta er grunnform, sem auð-
yelt er að þróa ýmsar skrift-
argerðir. Ég er þeirrar
skoðunar að of mikið sé gert
úr því að láta börn tengja
stafí, því tengingin kemur að
sjálfu sér. Eg segi gjaman
við börn að ef þau kunni að
skrifa i, n og u kunni þau
að skrifa, því þá geta þau skrifað
grunnformið sem skriftin byggist á.
Síðan getur fólk þróað rithönd sína
með því t.d. að bæta við lykkjum,
krókum og tengingum þar sem því
fínnst við eiga.“
Skrift er ekki lengur sérstök náms-
grein í íslenskum grunnskólum, heldur
er skriftarkennsla felld undir íslensku-
kennslu. Að sögn Hrólfs Kjartansson-
ar, deildarstjóra í menntamálaráðu-
neytinu er skólum og kennurum í
sjálfsvald sett hversu mikla skriftar-
kennslu þeir veita nemendum. Björg-
vin Jósteinsson kennir skrift í Kenn-
araháskóla íslands og í samtali við
hann kom í ljós að þegar kennarar
eru útskrifaðir hafa þeir fengið innan
við 15 tíma kennslu í skrift og skriftar-
kennslu.
Böm fá enn forskrift á blöðum eða
í bókum, þar sem þeim er sýnt það
sem þau eiga að skrifa. Hrólfur Kjart-
ansson hjá menntamálaráðuneytinu
staðfesti að borið hefði á því að kenn-
arar væru misjafnlega í stakk búnir
að gefa ungum nemendum forskrift,
en tæknivæðing kæmi nú til aðstoðar.
„Nýlega kom á markað tölvuforrit
með forskrift, sem gerir kennurum
kleift að prenta út forskriftarblöð fyr-
ir börn. Þá þarf kennari ekki lengur
sjálfur að skrifa forskrift og hægt er
að prenta út forskriftarblöð við hæfi
hvers nemanda." Vígþór Jörundsson
hefur einnig gefið út tölvuforrit með
forskrift sinni og segir hann forritið
gera nemendum kleift að gefa sjálfum
sér forskrift, þar sem þeir geta notað
eigin hugmyndaflug.
Grundvallarsjónarmið í skriftar-
kennslu er að böm læri skrift og þau
hafí lipra og skýra rithönd, þannig
að skrift þeirra verði læsileg. María
Hrafnsdóttir, íslenskukennari í Haga-
skóla segir rithönd nemenda sinna
Flestir hafa
lært lykkju-
skrift.
Raksturskunnátta
er ekki meðfædd og einvígið
milli sköfunnar og vélarinnar stendur enn
Morgunblaðið/Þorkell
ÞÆGILEGUR rakstur með hníf upp á gamla
mátann á rakarastofu.
KARLMENN eru að
meðaltali með 30 þúsund
skegghár í andlitinu, sem
vaxa um einn og hálfan
sentímetra á mánuði. Ef
skeggi er safnað í 50 ár
gæti það orðið yfir 7
metra langt. Líklegt er
að venjulegir karlmenn
noti um 3.350 klukku-
stundir eða samanlagt
139 daga af lífinu í að
halda skegghárunum
skefjum.
Talið er að fyrstu
rakstursblöðin hafi verið
hákarlatennur, síðan
hvöss vopn. Ameríkani,
Gillette að nafni, fann svo
upp rakblaðið um síðustu
aldamót. Siemens kom
hins vegar rafmagnsra-
kvélinni í gang um 1932
og eftir það náði svokall-
aður þurr rakstur vin-
sældum í Bandaríkjun-
um.
Philips kynnti Evr-
ópubúum fyrstu raf-
magnsrakvél sína í marz
1938, Philishave. Síðan
hefur hefur skeggið verið
á undanhaldi. Rakarar
hafa á hinn bóginn stundað starf
sitt lengi eða að minnsta kosti frá
tímum Forn-Egypta.
Hvernig stendur á því að nú-
tímamaðurinn velur skegglausan
vanga í stað loðins? Ástæðurnar
gætu verið margar. Ef til vill að
konur vilji fremur að elskhuginn
sé skegglaus eða einfaldlega
vegna þess að það er þægilegra.
Guðjón Jónasson hárskeri, Amt-
mannstíg 5, hóf nám í hárskurði
árið 1958 og upplifði þann tíma
þegar karlmenn fóru á rakarastof-
ur til að fá rakstur. Guðjón segir
að það hafí verið venjan til ársins
1965 og ekki verið óalgengt að
láta raka sig 3 í viku eða jafnvel
6 sinnum. Starfsmaður Morgun-
blaðsins fór í rakstur til Guðjóns.
Raksturinn hefst með því að ylja
húðina með volgu vatni. Froðusápa
svo smurð á. „Sérstakar sápuvélar
til að búa til froðu voru á gömlu
stofunum," segir Guðjón rakari.
Sápan hefur það hlutverk að mýkja
húðina og þess vegna er dágóður
tími lagður í að nudda andlitið með
sápu.
Hressandlrakstur
upp á gamla mátann
Slípiól hangir á rakarastólnum
og rakhnífurinn er hitaður og
brýndur með því að draga blaðs-
eggina hratt upp og niður hana.
Svo hefst raksturinn.
Viðskiptavinurinn lygnir aftur
augunum og lætur fara vel um
sig. Rakarinn beittir hnífnum af
lipurð og hann hreinsar blaðið
með því að stijúka því yfir hand-
arbakið.
Rakarinn vætir svo andlitið
með volgu vatni aftur og skefur
síðustu skeggbroddana af. Næst
leggur hann heitan dúk yfir and-
lit viðskiptavinarins til að skapa
vellíðunartilfinningu. Dúkinn tek-
ur hann svo af og bleytir hann í
köldu vatni og leggur yfir andlitið
til að loka húðinni og fríska hinn
nýrakaða.
Rakarinn tekur rakspírann og
úðar andlitið. Viðskiptavinurinn
hrekkur við og glaðvaknar eftir
mókið í stólnum. Rakarinn leggur
svo þurrku létt yfir og þerrar
andlitið.
Viðskiptavinurinn stígur úr
stólnum, mjúkur og frískur til að
takast á við heiminn.
Rafmagnsrakvélar og
sköfur meft veltlhaus
Blautur rakstur er vinsælastur á
íslandi, árið 1990 sögðust 66%
Rakstur á réttan hátt
FLESTIR telja lítið mál að raka
sig og ekki þurfi að læra það
sérstaklega, bara maka andlitið
sápufroðu og skafa hana svo af
ásarat broddunum, þurrka og
svetta á sig rakspira. Sumir telja
jafnvel að því sárara sem svíður
undan spíranum því betra.
Hvernig er í raun rétt að raka
sig? Hér á eftir fara leiðbeining-
ar Daniels Ruah sem er franskur
sérfræðingur í rakstri. Þær birt-
ust í blaðinu Arena.
Blautur rakstur - rakskafa
Best er að raka sig fyrir
morgunmatinn. Meltingarkerfi
að störfum leiðir til þess að
húðin verður næmari fyrir sárs-
auka.
Ekki raka ykkur timbraðir
eftir skemmtun kvöldins nema
þið viljið skera ykkur.
Þvoið andlitið áður en rakstur
hefsttil að mýkja hárin. Gott
er að láta bununa standa á and-
litið i sturtu. Notið ekki sápu
því hún skapar þurrk í
andlitinu áður en
raksturinn hefst.
Notið þolanlega
heitt vatn. m
Tveggja blaða
haus er hentugast-
ur og setjið nýjan
í sköfuna í annað
eða þriðja hvert
skipti. Margir gera
þau mistök að nota
blöðin alveg þangað •
þau eru orðin bitlaus.
Berið þunnt lag af
rakkremi yfir skegg-
broddanna á undan
raksápunni. Notið
ávallt gamaldags
bursta, það hjálpar
hárunum að rísa. Best
er að bera löðrið á eitt
svæði í einu í stað þess
að þekja allt andlitið í
byijun. Þetta kemur í
veg fyrir ótímabæra
þornun.
Rakið í sömu átt og skeggið
vex, aldrei á móti. Strokurnar
eiga að vera mjúkar og jafnar.
Dýfið sköfunni jafnóðum í heitt
vatn og fylgist með að broddar
safnist ekki saman milli blaða.
Þeir sem raka á móti hárvextin-
um auka líkur á sýkingu og út-
brotum í húð. 14 strokur ættu
að nægja í góðum rakstri.
Hreinsið andlitið vel eftir
raksturinn með volgu vatni og
klappið það þurrt með hand-
klæði. Berið rakspíra eða rakkr-
em á andlitið. Setjið aldrei
rakspíra með alkahóli beint á
rakstursvæðið. Raksmyrsl henta
betur.
Þurr rakstur -
rafmagnsrakvélar
Daniel Ruah segir að raf-
magnsvélar henti vel karlmönn-
um með viðkæma eða hijúfa
húð.
Látið 20 mínútur líða frá því
vaknað er uns rakað er.
Húðin dregur sig saman
á þessum tíma og hár-
in standa betur út.
Þvoið ekki andlit-
ið fyrir raksturinn,
rakhnifar vélarinn-
ar mundu bíta verr.
Vélareigendur
með hringsnúnum
hnífum, Philishave,
skulu hringsnúa þeim
á húðinni. Þeir sem
eiga vélar með hnífum
sem hlaupa upp og nið-
ur, Braun, Remington,
ná bestum árangri með
því að draga vélina upp
og niður.
Forist að hamast á
sömu svæðunum lengi,
það skapar hættu á sýk-
ingu. Besta aðferðin er
að fara einu sinni vel
yfir svæðið. Þrýstið vél-
inni ekki of skart að húð-
inni, það kremur hárin.
Morgunblaðið/Sverrir
HEIMARAKSTUR með rafmagnsrakvél.
raka sig með sköfu og 34% með
rafmagnsrakvél. Veigar Óskars-
son, verslunarstjóri hjá Heimilis-
tækjum, telur að margir eigi bæði
rafmagsvél og sköfu. Ef þeim tekst
ekki að raka sig strax á morgnana
megi sjá þá raka sig í bílnum á
leiðinni í vinnuna. Og á ferðalögum
finnst mörgum gott að vera með
netta vél með innbyggðum rafhlöð-
um sem endast í tólf daga.
Tvenns konar hnífar í rafmagns-
rakvélum keppa á markaðinum.
Philishave-vélar
hafa þrjá hnífa sem
snúast í hringi.
Braun-rakvélar,
Remington og fleiri
tegundir eru hins
vegar með blaðhníf
sem hleypur fram og
til baka. Baldvin
Bjarnason, starfs-
maður hjá Pfaff,
segir þriggja blaða
vél með veltihaus og hola hnífa það
nýjasta og hægt sé að velja um
þrenns konar vélar; rafhlöðuvél,
rafstunguvél og hleðsluvél.
Gillette-sköfur og blöð eru
mest áberandi á markaðinum.
Einnig BIC sem eru einnota sköf-
ur. Það nýjasta hjá Gillett er ann-
ars vegar Sensor Exel, tveggja
blaða með veltihaus og hins vegar
dömuvél.
Tálgaftlr skeggbroddar
og beinskornir
Torfi Geirmundsson, hársnyrtir
hjá Salon Paris, hefur sérhæft sig
í rakstri, jafnvel þó flestir raki sig
heima hjá sér. Hann segir mjög
mikilvægt að hita húðina vel til að
ná út óhreinindum í andliti og ráð-
leggur að nudda spápuna vel inn
í húðina og umlykja skeggrótina.
Raka ber í þá átt sem skeggrótin
vex til að minnka hættu á blóðgun
og loka húðinni svo
vel með rakkremi
eða spíra.
Torfi segir að
blautur rakstur með
sköfu henti ekki öll-
um, húð sumra
hlaupi upp. Raf-
magnsvélar hafa eitt
fram yfir sköfur, að
mati hans, þær
skera hárin beint og
broddamir stinga af þeim sökum
ekki eins mikið þegar þeir vaxa á
ný. Sköfur á hinn bóginn tálga
broddana sem stinga meira í kjöl-
farið.
Torfa finnst að rafmagnsrak-
vélanotendur ættu almennt að
leggja áherslu á að þrífa vélamar
og skipta oftar um hnífa en þeir
gera. ■
Gunnar Hersveinn
Sápan hefur það hlut-
verk að mýkja húðina
og þess vegna er
dágóður tími lagður
í að nudda andlitið
með sápu.
Morgunblaðið/Júlíus
GRÉTA gafst upp á að skrifa lykkjuskrift og þróaði eigin rithönd.
Hefði viljað meiri
skriftarkennslu
GRÉTA Lind Kristjánsdóttir er 22
ára bankastarfsmaður, sem segist
nýlega vera farin að skrifa skrift
sem hún er sátt við, þ.e. þegar hún
vandar sig. Hún kveðst hafa reynt
sitthvað til að þroska rithönd sína
og finnst að aukna áherslu ætti
að leggja á skriftarkennslu og
þjálfun í skrift í skólum. „Ég lærði
lykkjuskrift á sínum tíma, en mér
fannst skriftarkennsla í raun allt
of lítil í skólakerfinu. Ég hefði
gjarnan viljað fá meiri stuðning
við þróun persónulegrar rithand-
ar, jafnvel í frainhaldsskóla."
Gréta segist aldrei hafa náð
góðum tökum á lykkjuskrift og
hún hafi ekki getað skrifað hana
hratt. „Mér finnst Ítalíuskriftin
sem nú er kennd falleg og hefði
gjarnan viljað læra hana sem barn.
Um það leyti sem ég fór í fram-
haldsskóla byijaði ég að þreifa
fyrir mér með nýja skrift, enda
kvörtuðu margir undan skriftinni
minni og sögðust ekki skilja hana.‘
Gréta segir að afrakstur tilrauna
sinna til að bæta rithöndina sé
þrenns konar skrift. „Eina nota
ég þegar ég er að flýta mér, aðra
hversdags og þá þriðju þegar ég
vanda mig.“
í starfi sínu sem gjaldkeri í
banka sér Gréta mörg rithandar-
sýnishorn á dag, enda tekur hún
við miklum fjölda af handskrifuð-
um beiðnum um innlegg og úttekt.
„ Almennt finnst mér karlar skrifa
verr en konur og sérstaklega virð-
ast karlar á aldrinum 30-40 ára
bafa tilhneigingu til að skrifa lítið
annað en upphafsstafi. Krakkar á
aldrinum 16-20 ára skrifa almennt
vel, finnst mér. Skriftin þeirra er
áberandi skýr og læsileg, líklega
vegna þess að þeir lærðu strax í
upphafi að skrifa þægilega skrift.“
■
/o
7íé
/ // r\cuuan z><^o\sana.
Sj'nu—ts-inni IJbjo mobur nokifur
o iriltu-..i-U.ar__.lbcúéleaupá-.
-ueizlo..(mibÍ) mikil OQ.....
jcÆrna-
ér..ef..etefsr... 4+________________
/llu es ArmfbaJf /kw
<4T •stoNÝ'nD st(V\ riFj riS+X
. ...
c/ sj/i/fyzi raM -öZp /loféi
/’efar' ftyfr /taZö
Tc+í-a, cr sc.m <ETq UCrVo^
Spcxri .
ó/ona .Jafa jwycw ey mrida.. Ijhu.
my,
lSf<m ..íWiW.. vný.
-. Svcm iL'úfl. ój.. .þíjar—ój-uníxW y
'Æ.. ...ec..:..6^_.Jb Jiójta- nJf ae> Jafa . -
MLjjL.
- WkZS.
JJ_s3_sq. aö.._.-{3ýSA .méí.._cá
jyfa/r, c
\ Irowi-
@ KONAN sem þetta skrifaði lærði grunnskrift Vígþórs og þróaði
síðan persónulega rithönd á næstu 16 árum.
© 13 ÁRA nemendur í Hagaskóla, sem lærðu lykkjuskrift.
(3) GRÉTA Lind skrifar á þijá mismunandi vegu.
@ 13 ÁRA nemendur í Hagaskóla, sem lærðu Ítalíuskrift.
© LYKKJUSKRIFT sem 9 ára stúlka skrifaði 1972 og Ítalíuskrift
sem 9 ára dóttir hennar skrifaði 1995.
afar misjafna, en flestir hafi skýra
og nokkuð þroskaða rithönd. „Flestir
nemenda minna hafa lært Ítalíuskrift,
en sumir lykkjuskrift. Almennt finnst
mér Ítalíuskrift mjög læsileg, en
lykkjuskrift getur verið afar falleg
þegar hún er vel skrifuð." ■
Brynja Tomer
Jíri|n._mu~
JtfÖTU
ÁHRIFARÍKUR HÁRKÚR
Fyrir hár, húð og neglur.
Vitamín,
Wlilllli i .... II
steinefni,
Sr^nloC^r
K X T ® Hugsaðu
Niiriiidfilrlu"' vel um
IhhI oclt m'Á,!lí hárið.
LK
rFaest f
heilsubúðum,
mörgum
, apótekum og
mörkuðum
BIO SELEN UMB. SIMI 5S7 6610
Eilíf æska
Er Q~10 lykillinn að eilífri æsku
F-
!
I rumur líkamans
þurfa á Kóensími
Q-10 að halda til
að umbreyta í orku þeirri
næringu sem að þeim
berst. Þær þurfa Q-10 tii
að geta skilað sínu hlut-
verki. Eitt hæsta hlutfall Q-10 í
frumum líkamans er í hjartanu.
Upp úr miðjum aldri minnkar
framleiðsla þess, sem getur leitt
til minni mótstöðukrafts,
skerts starfsþreks og ótíma-
bærrar öldrunar.
Q-10 fyllir líkamann nýrri
orku, starfsemi frumanna
eflist og þær sjá fyrir auknu
þreki til frckari dáða.
cilsuhúsið
Kringlunni & Skólavördustíg
GULI MIÐINN TRYGGIR GÆÐIN!