Morgunblaðið - 23.03.1996, Blaðsíða 1

80 SIÐUR LESBOK/C/D
70.TBL. 84.ÁRG.
LAUGARDAGUR 23. MARZ 1996 PRENTSMIÐJA MORGUNBLAÐSINS
Reuter
LEE Teng-hui, forseti Tævans, sigurviss á útifundi með stuðnings-
mönnum sínum í gær. Spáð var mikilli kjörsókn í gærkvöldi.
Hörð átök
í Tsjetsjníju
Moskvu. Reuter.
HARÐIR bardagar geisuðu milli
Rússa og tsjetsjenskra aðskilnaðar-
sinna í vesturhluta Tsjetsjníju í gær.
Fullyrt var að 28 rússneskir hermenn
hefðu fallið og 86 særst á einum
sólarhring.
Pavel Gratsjov, varnarmálaráð-
herra Rússlands, sagði að hersveit-
irnar hefðu mætt mótspyrnu á mörg-
um stöðum og hefðu gripið til „sér-
stakra aðgerða" af þeim sökum.
Fréttastofan Interfax skýrði frá
því að mannskæðustu bardagarnir
væru nálægt þorpinu Bamut, um 40
km suðvestur af Grosní. Margir upp-
reisnannenn væru í vel vörðum neð-
anjarðarbyrgjum gamallar eld-
flaugastöðvar frá sovéttímanum.
Óttinn við kúariðu-
smit breiðist út
Ítalía, Þýskaland, Singapore, Nýja-
Sjáland, Kýpur, Suður-Afríka, Sviss
og Finnland og búist var við, að þeim
myndi ijölga mikið.
I Bretlandi hefur sala og verð á
nautakjöti hrunið og í mörgum steik-
húsum og hamborgarastöðum í
London var varla sálu að sjá í gær.
Nautakjötsneysla hefur verið á niður-
leið í Bretlandi á síðustu árum, með-
al annars vegna fyrri grunsemda um
kúariðusmit, en nú hefur hún stöðv-
ast með alvarlegum afleiðingum fyr-
ir breskan landbúnað og efnahagslíf.
Stjórnvöld í öðrum Evrópuríkjum
óttast, að þetta mál muni hafa alvar-
leg áhrif þar líka og þegar í gær
hækkaði kjötverð í Frakklandi. Staf-
aði það af aukinni eftirspurn eftir
innlendu gæðakjöti.
Á breska þinginu hefur stjórnar-
andstaðan lagt hart að stjórninni að
hafast eitthvað að en hún hefur ekki
tekið neina ákvörðun enn. Er helst
talað um niðurskurð í stórum stíl.
Er óttinn ástæðulaus?
Ein helstu samtök neytenda í Bret-
landi hafa hvatt fólk til að neyta
ekki nautakjöts en margir vísinda-
menn segja, að þótt óttinn við að
smitast af kúariðu sé skiljanlegur
þá sé hann ástæðulaus. Smitefnið
leggst aðeins á heila og mænu en
ekki aðra vefi og 1989 var bannað
að nýta þessi líffæri í fóður eða nokk-
uð annað. Sé um það að ræða, að
fólk hafi smitast af kúariðu, þá hafi
það gerst fyrir þann tíma.
Nautakjötssala í Bretlandi hrunin
London. Reuter.
ÓTTI við kúariðuna í Bretlandi hefur farið eins og logi yfir akur
um alla Evrópu og í Asíu hafa nokkur ríki bæst í hóp þeirra Evrópu-
ríkja, sem hafa bannað kaup á nautakjöti frá Bretlandi.-Var málinu
slegið upp á forsíðum flestra dagblaða í Evrópu í gær og í mörgum
voru vangaveltur um hve margar þúsundir manna hefðu þegar smit-
ast af kúariðu eða sýkst af hinum banvæna Creutzfeldt-Jakob-sjúk-
dómi sem veldur heilarýrnun, einkum hjá öldruðu fólki.
Reuter
Sérfræðinganefnd dýralækna á
vegum Evrópusambandsins mælti í
gærkvöldi með því að gripið yrði til
hertra aðgerða í baráttunni gegn
kúariðu en lýsti sig andvíga banni
við útflutningi á bresku nautakjöti.
Rannsóknir vísindamanna hefðu ekki
leitt í ljós ótvíræðar sannanir fyrir
því að veikm gæti borist í menn.
„Banvænar steikur" var forsíðu-
fyrirsögnin í einu frönsku blaðanna
og í öðru var hún „Dauði yfir kún-
um“. í leiðara France-Soir var þó
breskum yfirvöldum hrósað fyrir að
viðurkenna, að menn gætu hugsan-
lega smitast af kúariðu en jafnframt
sagt, að hrun blasti við breskum kjöt-
útflutningi og jafnvel kjötiðnaðinum
í landinu að hluta. Blaðið sakaði einn-
ig franska embættismenn um að
hafa lokað augunum fyrir því, sem
lengi hefði tíðkast, að breskir naut-
gripir væru fluttir til Frakklands og
síðan seldir sem franskir.
í fyrradag höfðu fimm ríki bannað
innflutning á bresku nautakjöti,
Frakkland, Holland, Belgía, Svíþjóð
og Portúgal, og i gær bættust við
Forsetakjör á
Tævan í skugga
stríðshótana
Peking, Taipei, Washington. Reuter.
VOPNA- og orðaskak Bandaríkja-
manna og Kínveija vegna málefna
Tævans hélt áfram í gær og var
ákveðið að fresta heimsókn varnar-
málaráðherra Kína, Chi Haotians, til
Washington. Óljóst var hvor ríkis-
stjórnin hafði tekið þá ákvörðun.
Fyrstu beinu forsetakosningar í sögu
Tævans verða í dag og bendir fátt
til þess að stríðshótanir stjórnvalda
í Peking hafi haft mikil áhrif á hugi
kjósenda.
Bandaríska flugvélamóðurskipið
Nimitz og fylgdarskip þess sigldu í
gær inn á vesturhluta Kyrrahafs um
Malakkasund til móts við annað flug-
vélamóðurskip, Independenee, sem
nú er í grennd við Tævan. Talsmað-
ur bandaríska vamarmálaráðuneyt-
isins vildi í gær ekkert um það segja
hvort Nimitz myndi sigla um Tævan-
sund þar sem Kínveijar hafa stundað
miklar heræfingar til að reyna að
hræða Tævana frá öllum sjálfstæðis-
hugmyndum.
Tímamót í sögu Kínverja
Stjórnvöld í Peking saka Banda-
ríkjamenn um ögranir með herskipa-
siglingunum og kínverskir fjölmiðlar
fara hörðum orðum um framkomu
þeirra, hún minni helst á yfirgang
vestrænna nýlenduvelda í Kína á síð-
ustu öld.
Kosningarnar í dag eru tímamót
í sögu Kínveija, ekki er vitað til að
kínverskumælandi þjóð hafi fyrr
kjörið sér leiðtoga í fijálsum kosning-
um. Fullvíst er talið að Lee Teng-hui
forseti fái flest atkvæði en óvíst hvort
hann fái hreinan meirihluta. Hann
vill auka hlut Tævana á alþjóðavett-
vangi en segist halda fast við þá
stefnu að sameina beri eyjuna og
Kína með friðsamlegum aðferðum.
Fyrst verði hins vegar að koma á
lýðræði á meginlandinu.
Lee var herskár í gær og minntist
í fyrsta sinn í kosningabaráttunni
beinum orðum á aðgerðir Banda-
ríkjamanna vegna hótana Kínveija.
Sumir hefðu sagt að nærvera Nimitz
væri afskipti af innanlandsmálum
Kínveija. „Það er vegna þess að þeir
skilja ekki að lýðræðisríki eiga að
gæta Iýðræðisríkja,“ sagði forsetinn
á fundi í borginni Kaoshiung. Hann
gerði gys að heræfingum og eld-
flaugaskotum kommúnistastjórnar-
innar í grennd við eyríkið, spurði síð-
an mannfjöldann hvort þessar að-
gerðir hefðu dugað til að hræða kjós-
endur. Svarið var þúsundraddað nei.
Báðar deildir Bandaríkjaþings
hafa í vikunni samþykkt ályktanir
þess efnis að Tævan verði komið til
hjálpar geri kínverski herinn árás á
eyna.
Áhrif um
allan heim
FYRIRTÆKI í Auckland á
Nýja-Sjálandi, sem framleiðir
einkabílnúmer, hefur brugðið
á það ráð að auglýsa sig með
þessum hætti. A númerinu eða
skiltinu stendur „mad cow“
eða kúariða. Nýja-Sjáland er
eitt þeirra ríkja, sem hafa
bannað innflutning á bresku
nautakjöti.
Geta mikil eldsumbrot á Islandi
valdið hörmungum í allri álfunm?
FUNDUR fornleifa í Skotlandi bendir til, að
fyrir 3.000 árum hafi 400 manna ættflokkur
flúið heimkynni sín undan súru regni af völdum
eldgoss á Islandi, að sögn blaðsins Guardian.
Reiknað hefur verið út, að allt að hálfu tonni
af sýru hafi rignt á hveija ekru gróðurlendis
ættflokksins með þeim afleiðingum að jarðveg-
urinn varð óhæfur til ræktunar í mörg ár.
Helsti eldgosafræðingar Breta, John Gribben,
segir, að nútímamaðurinn ætti ekki sömu und-
ankomu auðið ef Katla gysi í sumar.
Gribben telur að eldgos við sömu veðurfarsað-
stæður og ríktu í Evrópu í fyrrasumar myndi
leiða til mikillar eyðileggingar víða í Evrópu.
Margra milljóna tonna viðbót af koltvíildi hefði
hörmulegar afleiðingar fyrir líf og heilsu íbúa
þéttbýlis sem fyrir er þjakað af loftmengun.
„Við stöndum berskjölduð gagnvart hættunni.
Fyrr eða síðar verður stórgos við óhagstæðar
veðurfarsaðstæður. Katla gýs á 50 ára fresti
og kominn tími á hana.“
Sagt er að brennisteinsský hafi lagst yfir
Bretland eftir gosið í Lakagígum 1783 og valdið
mikilli eyðileggingu á uppskeru alit til Napólí á
Ítalíu. Þá hafi sömu veðurfarsaðstæður ríkt í
Evrópu og í fyrra er stöðugt háþrýstisvæði yfir
álfunni olli mikilli og langvarandi hitabylgju.