Morgunblaðið - 09.04.1999, Blaðsíða 1

79. TBL. 87. ÁRG. FÖSTUDAGUR 9. APRÍL 1999 PRENTSMIÐJA MORGUNBLAÐSINS
Lítið gert úr staðhæfíngum Serba um að þeir hafí hætt öllum hernaði í Kosovo
NATO segir árásir á sveitir
skila góðum árangri
Reuters
UM þrjátíu þúsund Kosovo-AIbanar eru nú í Svarffjallalandi eftir að hafa flúið heimili sín í Kosovo síðustu
daga og vikur. Þessi kona komst loksins til Svartfjallalands í gær en hún var í hópi fólks sem hafðist við í
skógum Kosovo um nokkurra daga skeið eftir að Serbar hófu aðgerðir gegn íbúum héraðsins.
Serba
Washington, Belgrad. Reuters.
ATLANTSHAFSBANDALAGIÐ
(NATO) sagði í gær að árásir á her-
sveitir Serba og bækistöðvar þeirra í
Kosovo hefðu reynst afar árangurs-
ríkar en lét jafnframt í ljós ótta um
að stjórnvöld Júgóslavíu myndu
grípa til þess bragðs að nota þúsund-
ir flóttafólks sem varnarskjöld gegn
loftárásum NATO. Fjölmiðlar í
Júgóslavíu sögðu hersveitir Serba
hafa hætt aðgerðum sínum gegn
skæruliðum Kosovo-Albana og að
friður ríkti á ný í héraðinu en fulltrú-
ar Bandaríkjastjórnar gerðu lítið úr
þessum staðhæfingum og sögðu þær
lið í tilraunum Slobodans Mflosevies
Júgóslavíuforseta til að leiða um-
heiminn á villigötur. Fulltrúar
NATO sögðu ekkert benda til að
Serbar hefðu hætt árásum gegn liðs-
mönnum Frelsishers Kosovo (UCK)
og að bandalagið myndi halda áfram
hernaði sínum í Júgóslavíu.
Loftárásir NATO héldu áfram í
nótt og var þá m.a. varpað sprengj-
um á Belgrad, að sögn íbúa þar.
Arásimar fara stöðugt harðnandi og
Bandaríkjamenn sögðu í gær að þær
hefðu borið umtalsverðan árangur,
stjórnvöld í Belgrad ættu nú „afar
erfitt" með að koma vistum og elds-
neyti til herja sinna í Kosovo. Tals-
menn NATO sögðu að á einungis
sólarhring hefðu herþotur
bandalagsins farið í alls fjögur
hundruð árásarferðir til Júgóslavíu
og undanfama þrjá daga hefm-
NATO varpað sprengjum á mikil-
vægar brýr og vegi í Kosovo, sem og
á mönnuð farartæki serbneskra her-
sveita.
Flóttafólk notað
sem varnarskjöldur?
Stjórn Makedóníu vísaði í gær á
bug fréttum um að Makedóníumenn
hefðu hrakið tíu þúsund flóttamenn
aftur í hendur serbneskra öryggis-
sveita og Lionel Jospin, forsætisráð-
herra Frakklands, staðfesti að meiri-
hluti fólksins hefði einfaldlega verið
fluttur í aðrar flóttamannabúðir,
m.a. til Albaníu. Jospin kvaðst telja
að einhliða vopnahléstilkynning
Milosevics í fyrradag væri til marks
um að staða hans væri mun veikari
en áður. í Washington ítrekaði Bill
Clinton Bandan'kjaforseti þá skoðun
sína að hann teldi NATO geta unnið
sigur á Milosevic með loftárásum
einum og sér og að landhernaður
þyrfti ekki að koma til.
Flóttamannahjálp Sameinuðu þjóð-
anna (UNHCR) lýsti miklum áhyggj-
um vegna afdrifa fjölda flóttamanna
sem Serbar höfðu í fyrradag skyndi-
lega meinað að yfirgefa Kosovo. Eftir
að hafa hrakið Kosovo-Albana frá
heimilum sínum í hrönnum sagði í yf-
irlýsingu Júgóslavíustjómar í gær að
í samræmi við samkomulag sem
Milosevie og Ibrahim Rugova, leið-
togi hófsamra Kosovo-Albana, hefðu
gert með sér ætti nú að vinna að því
að flóttafólkið sneri aftur til síns
heima.
Javier Solana, framkvæmdastjóri
NATO, sagði tvær mögulegar skýr-
ingar á þessu háttemi Milosevics.
Annaðhvort vildi Júgóslavíuforseti
komast hjá því að myndir af ör-
magna flóttafólki bæri fyrir augu
milljóna sjónvarpsáhorfenda um
heim allan eða þá að hann hefði
hugsað sér að nota þetta fólk sem
varnarskjöld, fari svo að NATO auki
enn árásir sínar á serbneska her-
menn og búnað þeirra, en NATO
lagði framan af áherslu á að eyði-
leggja loftvarnir Serba.
Léð máls á sjálfstæði Kosovo?
Rudolf Scharping, vamarmálaráð-
herra Þýskalands, sagði í gær að
Serbar hefðu myrt 35 óvopnaða
borgara í þorpunum Sopi og Pastric í
Kosovo. Hann vildi ekki greina frá
heimildum sínum um þessa atburði
en sagði að sannanir yrðu gerðar op-
inberar í dag. Clare Short, ráðherra
í bresku ríkisstjórninni, sakaði
Milosevic um að hafa skipað svo fyrir
að flóttafólk, sem vildi yfirgefa átök-
in í Kosovo, skyldi þvingað aftur til
síns heima með valdi. Hún sagði
jafnframt að Milosevic „og leiguþý
hans“ yrði kallað til ábyrgðar fyrir
þau óhæfuverk sem serbneskar ör-
yggisveitir fremdu í Kosovo.
Tony Blair, forsætisráðherra
Bretlands, varaði Milosevic í gær-
kvöld við því að hann ætti á hættu að
tapa Kosovo algerlega. Vesturveldin
hafa beitt sér fyrir lausn Kosovo-
deilunnai- þar sem héraðið fengi
sjálfsstjórn en yrði áfram innan
Júgóslavíu. Sjálfstæðiskröfur
Kosovo-Albana hafa í samræmi við
það ekki átt upp á pallborðið en orð
Blairs í gær gáfu til kynna að sú af-
staða væri að breytast.
A fundi sínum í Lúxemborg lýstu
utanríkisráðherrar Evrópusam-
bandsríkjanna yflr fullum stuðningi
við aðgerðir NATO og sagði í yfirlýs-
ingu þeirra að leiðtogar Serba, sem
bæru ábyrgð á óhæfuverkum í
Kosovo, skyldu saksóttir. Þótt
Grikkir lýstu því yfir að þeir styddu
ályktun utanríkisráðherra ESB-ríkj-
anna gáfu þeir út sérstaka yfirlýs-
ingu þar sem farið var fram á tafar-
laust hlé á árásum svo hægt væri að
leita friðsamlegrar lausnar.
■ Sjá umfjöllun á bls. 24-26
Ovíst hvort
Milosevic
sleppir her-
mönnunum
Beljgrad, Nicosia, Washington. Reuters.
SERLEGUR sendimaður Kýpur-
stjórnar, Spyros Kyprianou, kom í
gær til Belgrad, höfuðborgar
Júgóslavíu, í því augnamiði að
reyna að fá Slobodan Milosevic
Júgóslavíuforseta til að sleppa
þremur bandarískum hennönnum
sem Serbar tóku höndum í síðustu
viku. Bandaríkjastjórn sagðist
ekki gera sér miklar vonir um ár-
angur í ferðinni og einn ráðgjafa
Milosevics fullyrti að Serbar hefðu
ekki í hyggju að láta mennina
lausa þótt svo gæti reyndar farið
að Milosevie myndi eiga fund með
Kyprianou í dag, fóstudag. Milan
Komnenic, upplýsingamálaráð-
herra Júgóslavíu, lofaði hins vegar
„góðri niðurstöðu" í málinu en vildi
ekki tilgreina nánar við hvað hann
ætti.
„Fær ekki að nota her-
mennina sem skiptimynt“
Serbar tóku hermennina þrjá
höndum nærri landamærum
Kosovo í síðustu viku, en þeir voru
hluti herdeildar sem staðsett var í
Makedóníu. A sjónvarpsmyndum,
sem serbneskar sjónvai-psstöðvar
sýndu opinberlega, mátti sjá að
þeir höfðu orðið fyrir barsmíðum
en stjórnvöld í Belgrad sögðu
áverkana skýrast af því að her-
mennirnir hefðu veitt viðnám við
handtöku. Serbar halda því fram
að hermennunir hafi verið staddir í
Júgóslavíu þegar þeir voru fangað-
ir en því neita fulltrúar NATO og
segja hermennina hafa verið í
Makedóníu.
Bandaríkjamenn létu hafa eftir
sér í gær að samningaviðræður um
lausn mannanna kæmu ekki til
greina og sagði William Cohen,
varnarmálaráðherra Bandaríkj-
anna, að þótt NATO hefði tryggt
að vél Kyprianous kæmist heilu og
höldnu til Belgrad kæmu engar
aðrar tilhliðranir tO greina og
Milosevic gæti engin skilyrði sett
gegn því að hann sleppti
mönnunum. „Við munum ekki gefa
Milosevic færi á að nota þessa her-
menn, sem ég tel hafa verið rænt
og nú haldið í gíslingu, sem skipti-
mynt,“ sagði Cohen.
Pristina sögð mann-
laus og rústir einar
SERBNESKUR íbúi Pristina,
héraðshöfuðborgar Kosovo,
þerrar tár sín í gær eftir að hafa
séð skemmdir sem urðu á leiðum
í kirkjugarði í Pristina í nýlegri
loftárás Atlantshafsbandalagsins
(NATO). Vestrænir fréttamenn,
sem fengu að heimsækja Prist-
ina í gær, sögðu borgina nánast
mannlausa og að hún væri rústir
einar vegna aðgerða Serba þar
og nýrrar hrinu loftárása
NATO. Talsmenn NATO
þvertóku fyrir það í gær að
bandalagið hefði valdið gífur-
legri og tilviljunarkenndri eyði-
leggingu á borginni með árásum
sínum undanfarna daga og
sögðu hersveitir Serba bera alla
ábyrgð á ásigkomulagi hennar.
David Wilby, talsmaður flughers
NATO, sagði að NATO hefði
einungis varpað sprengjum á
loftvarnabyrgi Serba í útjaðri
Pristina og höfuðstöðvar
serbneskra þryggissveita í mið-
borginni. „Öll okkar skotmörk
hafa hernaðarlegt mikilvægi og
við höfum ávallt efst í huga að
valda sem minnstum skaða á
borgaralegum mannvirkjum, og
að valda ekki dauða óbreyttra
borgara," sagði Wilby á frétta-
mannafundi í Brussel.
Reuters
Sinn Féin hafnar
samningsdrögnm
Belfast. Reuters.
SINN Féin, stjórnmálaarmur
írska lýðveldishersins (IRA),
hafnaði í gær tillögum sem bresk
og írsk stjórnvöld lögðu fram í
síðustu viku sem grundvöll að
lausn afvopnunardeilunnar
svokölluðu, sem ógnar friðarum-
leitunum á Norður-írlandi. I yfir-
lýsingu Sinn Féin sagði að tillög-
urnar fælu í sér „tilraun til að
endursemja mikilvæga þætti“
friðarsamkomulagsins á N-ír-
landi, sem náðist á páskum í
fyrra, og að flokkurinn gæti ekki
sætt sig við þær.
Sambandssinnar á N-írlandi
vilja ekki setja á laggirnar heima-
stjórn í héraðinu með aðild Sinn
Féin nema IRA byrji afvopnun
íyrst. Sinn Féin hefur hins vegar
ítrekað bent á að í friðarsamkomu-
laginu sé ekki kveðið á um að IRA
verði að afvopnast áður en Sinn
Féin fær aðild að stjórninni. Leið-
togar Sinn Féin höfðu áður gefið
til kynna að þeir væru ekki harla
ánægðir með afrakstur viðræðn-
anna í síðustu viku enda var þar
áfrarn gengið út frá því að IRA
kæmi til móts við kröfur um af-
vopnun. Er endanleg afstaða
flokksins engu að síður mikið áfall.