Morgunblaðið - 18.01.2000, Blaðsíða 37

MORGUNBLAÐIÐ
MENNTUN
ÞRIÐJUDAGUR 18. JANÚAR 2000 37
Gunnar Karlsson
Um sögu-
vitund
unglinga
„Það vill svo vel til að rétt fyrir
áramótin kom út bók eftir okkur
Braga Guðmundsson, háskóla-
kennara á Akureyri, um söguvit-
und íslenskra unglinga í saman-
burði við jafnaldra þeirra í
Evrópu,“ segir Gunnar Karlsson,
prófessor í sagn-
fræðideild Há-
skóla íslands og
mildlvirkur
kennslubókahöf-
undur. „Æska og
saga, heitir hún
og er afrakstur
af samevrópskri
könnun á þessu
efni. Þar er að
vísu ekki mikið spurt um þekk-
ingu, og fremur almenna þekkingu
þar sem það er gert. En í heild ber
ekki á því að íslenskir unglingar
viti minna um sögu en aðrir. Þó
eru okkar þátttakendur meðal
þeirra yngstu og nærri þrem
fjórðu hlutum úr ári yngri en með-
altalið. Hins vegar kemur líka
fram í bókinni dálítill misbrestur á
að íslandssaga 20. aldar sé kennd í
grunnskólunum, hvemig sem á því
stendur."
Gunnar efast þó um að það sé
einkum skortur á kennslu sem
valdi því að ungt fólk þekkir ekki
gamla forsætisráðherra Islendinga
á myndum í Stjórnarráðshúsinu.
„Eitt af því sem má lesa út úr
söguvitundarkönnun okkar Braga
er furðu lítill munur á þekkingu
unglinga á efnum sem flestir þátt-
takendur hljóta að hafa farið yfir í
skólunum og öðrum, sem fáir hafa
kynnst þar,“ segir hann. „I bók
sem ég skrifaði um Islandssögu 20.
aldar handa grunnskólum, Sjálf-
stæði Islendinga 3, lét ég birta
myndir af nokkrum stjómmála-
mönnum sem mér fundust þá vera
nauðsynlegur hluti af söguarfi
þjóðarinnar, Jóni Baldvinssyni,
Jónasi Jónssyni, Ólafi Thors,
Bjama Benediktssyni, Einari 01-
geirssyni, Héðni Valdimarssyni,
Ingibjörgu H. Bjamason og Sveini
Björnssyni. En ég hef litla trú á að
nöfn þeirra eða útlit festist í minni
margra. Það virðist til furðu lítils
að reyna að kenna börnum sögu-
efni sem höfðar ekki til þeirra. Því
er hætt við að forsætisráðherra
verði að sætta sig við það að for-
sætisráðherrar gleymast fljótt, eft-
ir að þeir era horfnir af vettvangi -
nema einhverjum þeirra takist að
sannfæra almenning um það með
verkum sínum að forsætisráðherr-
ar skipti í raun og veru máli.“
Sigurður Gylfi
Magnússon
Unglingar
víðsýnni nú
,Á undanfömum tuttugu áram hef-
ur orðið gríðarleg breyting á rann-
sóknum í sögu og sögukennslu í
heiminum. Fræðimenn og uppeldis-
fræðingar hafa tekið sögukennsluna
úr fari hinnar pólitísku sögu sem var
miðlað með að-
ferðum „stagl-
fræðinnar" sem
svo má nefna.
Upptalningar á
nöfnum, ártölum
og atburðum
heyra mikið til
sögunni til,“ segir
Sigurður Gylfi
Magnússon, for-
maður Sagnfræðingafélags Islands.
„Ástæður þessa eru margvíslegar
en aðallega þó þær að fræðimenn
tóku að horfa á sagnfræðina sem
tæki til greininga, tæki til að skilja
samfélagið og búa þannig nemendur
undir að taka mikilvægar ákvarðan-
ir í lífinu. Vöxtur félagssögunnar er
ágæt sönnun þessa en hún var ein-
mitt notuð til þess ama þar sem hún
tengist oft hversdagslífi fólks og at-
höfnum þess.“
Þeir sem halda því fram að sögu-
þekking unglinga sé í molum, að
mati Sigurðar, hafa ef til vill ekld
áttað sig á þessum breytingum og
bera þá ekki heldur skynbragð á
hvemig sagnfræðin getur komið að
notum við mótun nútímasamfélags-
ins. „Unglingar sem þekkja ekki
nöfn á stjómmálamönnum og lykil-
atburðum í íslandssögunni era ör-
ugglega mikið færari að afla sér
mjög fjölbreyttra upplýsinga um
slíka atburði, menn og ártöl, þegar
þeir þurfa á því að halda, en ungl-
ingar fyrir um það bil tuttugu áram.
í þessum skilningi era unglingar í
dag mikið þroskaðri og víðsýnni en
unglingar voru um og eftir miðja
tuttugustu öldina.
Ummæli Davíðs era örlítið kald-
hæðnisleg þar sem ríkisstjóm hans
samþykkti á síðasta ári nýja nám-
skrá fyrir grann- og framhaldsskóla
sem mun örugglega ekki taka fyrir
þennan leka sem hann telur sig
greina í fari ungs fólks nú á dögum,“
segir Sigurður.
Þorsteinn Helgason
„Óþekktar“
persónur
„HVER maður hefur sinn skilning á
sögunni. Af orðum Davíðs má ráða
að hann leggi áherslu á stjómmála-
sögu. Sagan á að fjalla um stjómmál
og stjómmálamenn. Þetta er í sjálfu
sér eðlilegt, þar er hans starfsvett-
vangur. Þess
vegna hefur hann
áhyggjur af því
að ungt fólk, sem
kemur í heim-
sókn í stjómar-
ráðið, þekki ekki
íslenska stjóm-
málamenn á
mynd (menn eins
og Bjarna Bene-
diktsson og Einar Olgeirsson). Auð-
vitað veit hann að þetta er ekld
marktæk könnun á söguþekkingu
nemenda,“ segir Þorsteinn Helga-
son, adjunkt í sögu við Kennarahá-
skóla Islands og fyrrv. umsjónar-
maður með endurskoðun
aðalnámskrár í samfélagsfræðum.
„Óhætt er að fúllyrða að mikil
áhersla hafi verið lögð á stjómmál í
þeim kennslubókum sem notaðar
hafa verið í grann- og framhalds-
skólum síðustu tvo áratugi. Vel má
halda því fram að stjómmál hafi
fengið of mikið rúm í sögukennsl-
unni. Sagan fjallar vissulega um
stjómmál en einnig margt annað,
t.d. heimilishagi og listsköpun, hí-
býlahætti og hugarfar, trúarbrögð
og tilfinningar. Straumurinn í sagn-
fræðirannsóknum og sögukennslu í
flestum vestrænum löndum hefur
rannið í átt til félagslegra og menn-
ingarlegra þátta. Nýja aðalnám-
skráin í sögu (samfélagsgreinum)
ber þess merki.“
Og nú fara námsbækumar að líta
dagsins ljós sem fylgja þessum
anda. A næstunni kemur út sögu-
kennsluefni fyiir 8. bekk í grann-
skóla. Þar verða jafnaldrar nemend-
anna á fyrri tíð í brennidepli og
athöfti sem fékk einstakt hlutverk í
lífi íslenskra (og norrænna) ung-
menna: fermingin. „I þessu ljósi
skýrast ýmsir siðir og verðmætamat
í samfélaginu og staða einstakl-
inganna gagnvart fjölskyldu, þjóðfé-
lagi og menningu. I þessu námsefni
verða birt sendibréf ungs manns
sem ólst upp á Gautlöndum og á
Bessastöðum á seinni hluta 19. al-
dar. Hann er sjálfur „óþekkt“ pers-
óna í Islandssögunni en bréf hans
era einstök. Það er líka einstakt að
til er Ijósmynd af honum á unglings-
aldri, af „óþekkta unglingnum". En
Jón Sigurðsson fær einnig heiðurs-
sess í öðrum námsþætti í 8. bekk,
m.a.s. Ingibjörg kona hans líka. Þar
er fjallað um forystuhlutverk Jóns
og hlutverk þeirra beggja sem ein-
staklinga, um danska ríkið og upp-
sprettu sjálfstæðisbaráttunnar."
ÍSÍ
flnlff
FLEIRI OG FLORl uppgöUa hið sanna Thaiíand. Þ'
meðal Jeróaiandu heímsins \egna fegurðar, veður
verðs. Meimskhtbbur Ingóifs Príma hefur ‘ *
staði h rir ótrúiegl verð. lægra en ferðir til nagra
að breyta til og endurm;.nst af speimanift nyjungn
a ólal sviðum, i skoðun og skemmtun, gkesiii
margra þjóða, ódyrum innkaupum. MD HÖFUM
\ alin hótel - fararsljórn, fra kr. 9ö.‘H)0 ii ROV \
RÁLiVtASTRÖNO, á hreinni. heillandt Jomtlen-ströndi

fvi. jan. Stóra Thailandsferðin - uppselt
26. jan. Undra-Thailand - 40 manns - uppselt
8. feb. Undra-Thailand - 8 sætí
23. feb. Stóra-Thailandsferðin - 6 sætí
7. mars Undra-Thailand - 10 sætí
21. mars Undra-Thailand - laus sætí
11. apríl Póskar í Thailandi - 12 sætí
Austurstræti 17, 4. hæð, 101 Reykjavík, simi 562 0400, fax 562 6564,
netfang: prima@ heimsklubbur.is, heimasíða: http://www.heimsklubbur.is
Útnefnd í alþjóðasamtökin
EXCELLENCE IN TRAVEL NETWORK
Fyrir frábærar ferðir
FERÐASKRIFSTOFAN
PMMA"
HEIMSKLÚBBUR INGÓLFS

Zsf'
Hugsaðu um sjálfa(n) þig og íramtiðina og fáðu upplysingar um
yddartsk Universitet í Sonderborg
tæknifræðinám í S
Islenskur tæknifræðinemi við
skólann veitir þér upplýsingar
um námið.
Komdu og ræddu við íslending
sem lærði í Sonderborg og
vinnur nú á íslandi.
1 Allir velkomnir. Nánari tíma-
setning fyrir fimdina í skólunum
ftst í viðkomandi skóla.
Mánudag 24. janúar
Borgarhoitsskóla
Iðnskólinn í Reykjavík
I’riðjudag 25. janúar
Vélskóli Islands
Fjölbrautarskólinn Brciðholti
Miðvikudag 26. janúar
Menntaskólinn við Hamrahlíð
Tækniskóli Islands
Miðvikud. 26. janúar kl. 20:
Hótel Sögu, Reykjavík
Syddansk Universitet
Ingenieruddannelserne
Grundtvigs Allé 150
DK-6400 Sonderborg
Tlf. +45 65 50 16 34
e-mail: ba@ingsdb.sdu.dk
www.sdu.dk
Tæknifræði
útflutningur
- Sameinar tungumál, vidskipta/
markaðsfræði og tækni
Tæknifræði rekstur
- Sameinar viðskiptafiræði,
stjórnun og taskni
Tæknifræði
hönnun/þróun
- Rafmagnstæknifræði
(veiksttaumur)
- Rafmagnstæknifiæði
(hugbúnadur)
- Véltæknifræði C’Mekatrónik”)
Tæknifræði
mastersnám
- Samhæfð töivutækni rafeinda
og eðlisfræði, kallast á dönsku
”Mekatrónik”
ir
Syddansk
Námsbærinn Sonderborg
býður upp á fjölbreytta mögu-
leika á menningu og annarri
afþreyingu
Kollegiernes Kontor (Skrifstofa
Stúdentagarðanna) aðstoðar
við öflun húsnæðis
í Sonderborg eru búsettir ís-
lendingar, sem eru við nám og
störf og á þeirra vegum er starf-
rækt íslendingafélag
þér er velkomið að hringja í
Nönnu Pétursdóttir fbrmann
íslendingafélagsins í síma
+45 74 43 33 75
e-mail: nannapet@postl.tele.dk
Lírið á heimasfðu íslendingafélag-
sins:
www. sb. sdu .dk/-isfor/
Uniyersitet