Austri - 25.06.1887, Blaðsíða 1
1 8 8 7.
4. íirg. i
,.}>að cv syo inarg't ef að er gáð
sem um er þörf' að ræða ‘.
(Pramhald).
Fyrir sunnan Berufjarðarskarð og
Oxarkeiði eru fátækar sveitir og skamt
á veg komnar í ýmsu tilliti enda eru
par landkostir minni en í Héraði og
eigi eins aflasælt og í eystri og nyrðri
fjörðunum. þó er sjór mikið stundað-
ur kringum Berufjörð, enda er pað hinn
syðsti fjörður austanlands með reglu-
legri fjarðmyndun, pví að par fyr-
ir sunnan taka við stuttir firðir með
sandriíjum fyrir utan, sem illa eru
lagaðir fyrir sjósókn, og pótt par sé
opt fiskur fyrir landi, verður pað ein-
att að litlum notum fyrir sakir liafn-
leysis og hrims við sandana. Samt
stunda menn nokkuð sjó, bæði í Álpta-
flrði og öllum sveitum í jAustur-
Skaptafellssýslu suður að Breiða-
merkursandi, en úr pví er ekki telj-
andi sjósókn fyrr en suður í Mýrdal.
J>essar sveitir segja menn að séu
„framanlands“ p. e. framan við hið
mikla hálendi landsins (sbr. „Síða“ í
fornri merkingu), og er par víða hrjóst-
ugt og gróðurlítið en fagrir og gras-
gefnir blettir innan um. Yíðast er
par mjótt milli jökla og sjóar (eink-
um í flestum sveitum Austur-Skapta-
fellssýslu), byggðin sundurlaus og
sveitirnar liggja ekki margar saman
lieldur tekur hver við af annari strand-
lengis suður og vestur eptir. Land-
búnaður allur er á fremur lágu stigi
i sveitum pessum, og sauðfé víðarýrt
til frálags, enda er peim mikið mein-
að afréttarleysi, pví að svo má kalla,
að allar sveitir í Austur-Skaptafells-
sýslu séu afréttarlausar, ííema Lón,
og er par pó víða lakara sauðland en
i Alptafirði og par fyrir austan, en
að öðru leyti er lítill munur á syðstu
sveitunum í Suður-AIúlásýslu og aust-
ustu sveitunum í Skaptafellssýslu.
Allar eru pær fremur af'skekktar frá
meginhéruðum landsins og mjög settar
lijá að pví er samgöngur snertir, eink-
um fara pær pví nær alveg á mis við
strandferóirnar, pótt gufuskipin eigi
reyndar að koma við á Djúpavogi við
Berufjörð „pegar vindur og veður leyf-
ir“ en pær komur eru næsta stopul-
ar, og litlu betri en ekki neitt. J>að
ræður pví að líkindum, að áhugi manna
á almennum landsmálum sé hér frem-
Seyðisfirði. laugardag 25. júní.
ur lítill og skoðanir margra í peim
efnum æði takmarkaðar ogjafnvelhé-
gómlegar, enda má sjá pað af grein
Öræfings íAustra3. 22. tlb. að, hann
álítur að Austur-Skaptfellingar fari
eptir pví í pingmannakosningum. hvort
peir eru gjaldpegnar einhvers
pingmannsefnis eða ekki. J>að verð-
ur heldur eigi varið, að ýmsar auð-
virðilegar hvatir sýnast hafa ráðið at-
kvæðum s u m r a kjósenda í pví kjör-
dæmi við alpingiskosninguna síðustu1,
en úrslitin hafa pó orðið til pess, að
vekja hugi manna til að gefa meiri
gaum en áður að almenningsmálum,
og koma peim til að hugsa um, hversu
skaðlegt pað er fyrir land og lýð, að
fela pau mál á hendur peim mönnum,
er ekki virðast hafa aðra ástæðu til
að troða sér fram til pingmennsku,
en hraparlegt meðvitundarleysi um
hina andlegu fátækt sína, og verða
pví eðlilega til lítils annars, sem ping-
menn, en að koma óorði á kjördæmi
sín og bera fram á pingsalnum pað
rugl sem allir hlæja að. En pótt|svo
sé nú ástatt í Skaptafellssýslu, að
margir hinna greindari kjósenda heri
lítið traust til pingmanna sinna, pá
má samt ekki láta slíkt fæla sig frá,
að liugsa og ræða um pau mál, sem
sýslurnar varða svo miklu, sem málið
um endurreisn hins forna Austfirðinga-
fjórðungs. J>ví fremur sem menn finna,
að peim er í mjög mörgu áfátt, og
purfa stórum að taka sér fram í allri
menningu og pjóðlegum proska, pví
fremur ættu peir að óska pess, að
komast í nánara samband við pau hér-
uð sem lengra eru komin á vegi fram-
faranna2, og glæða hjá sér félagslíf
1) Einn Suðursveitungur lét t. d.
í ljósi við atkvæðagreiðsluna, að hann
viidi ekki gefa peim manni atkvæði
sitt, er eigi hefði lAtið sig kom-
ast að svo góðum hvalkaupum sem
sér líkaði, og var pó hér ekki umtals-
mál ummeiraen krónu-virði. Likt
heyrðist á fleirum, pótt pað væri ekki
borið svo opinberlega fram. Hvaða
áhrif Maríu-__og Péturslömbin höfðu á
einn vissan Öræfing, er nú orðið lýð-
um ljóst af greinum hans í „Austra“.
J>að er pó pingleg ástæða pótt vesöl
sé og lýsi undarlegum smásálarskap
og pröngsýni í landsmálum.
2) þótt áhugi á almenningsmálum
virðist reyndar daufari en skyldi hjá
poi*ra manna í Múlasýslunum, pá sýna
peir samt í mörgu, að peir láta sér al-
mennt annara um sóma sinn í peim mál-
Nr. 10.
og framfarahug með pví að taka pátt
í sameiginlegum áhugamálum fjórð-
ungsins. }>að má telja víst, að sjálf-
stjórn mundi hér sem annarsstaðar
verða meðal til að vekja pá pjóðlegu
krapta, sem í dái liggja, og koma
mönnum til að hugsa um skyldur
sínar við pjóðfélagið, sem margir
virðast nú hafa litla hugmynd um,
eins og nokkur vorkunn er, par sem
menn eru svo fjarlægir og ókunnir
stjórn og pingi, hafa engan teljandi
pátt tekið í alsherjarmálum landsins,
og liirða fæstir um annað félag, en
sinn eiginn lirepp1 og pegar bezt læt-
ur, sitt takmarkaða sýslufélag, en um
amt er hér ekki að tala, pví að amts-
ráð eru fyrir sunnan, norðan og vest-
an, en ekki fyrir austan, og Austfirð-
ingafjórðungur deilist milli Suður- og
iNorðuramtsins, en hefur pó engan
fulltrúa í amtsráðunum. fetta má
ekki lengur svo búið standa; vér verð-
um að heimta sjálfstjórn fyrir fjórð-
ung vorn, sérstakt fjórðungsráð (fjórð-
ungsping) og sérstakan fjórðungssjóð,
og skora í pví skyni á næsta alpingi,
að taka upp aptur frumvarpið frá 1883
um stofnun fjórðungsráða2, án pess
um en meiri hluti Skaptfellinga, par
sem kotungslund og sálarkreppa virðist
langtum almennari en vera skyldi,
pótt frá pví séu lieiðarlegar undan-
tekningar. Og petta er engiu furða.
Skaptfeliingar eru uppaldir við land-
prengsli og sífelda kreppu; paðan
verða engar Vesturhéimsferðir, pvi að
menn geta ekki selt eigur sínar, og
flestir eru bundnir við sína púfu, nema
peir flytjist austur í Múlasýslur.
1) l>að má virðast einkennilegt fyr-
ir Skaptafellssýslur að minnsta kosti
eystri sýsluna, að par er hver sveit
eins og dálítið pegnfélag út af fyrir
sig, sem heldur sinn hóp í mörgu
fleiru en sveitarmálum, og kemur pá
stundum í ljós talsverður rígur milli
sveita, pótt sumar sveitir deilist
reyndar optar í smáhópa, semhverrís
á móti öðrum í ýmsum félagsmálum.
Og pegar pess er jafnframt gætt, að
Skaptfellingar eru yfir liöfuð að tala
æði vanafastir, pá er ekki furða pótt
margir peirra vilji hafa prest í hverj-
um hreppi, og séu mótfallnir allri
brauðasameiningu pótt fáir kunni að
iæra jafn skarplegar og heppilegar(!)
ástæður móti henni, sem S. I. Öræf-
ingur.
2) l>að getur enginn efi verið A pví
að Austur-Skaptafellssýsla ætti að
fylgja Múlasýslunum, pegar Austfirð-
ingafjórðungur væri gjörður að sér-