Fjallkonan - 14.04.1905, Blaðsíða 1

Kemur út einu sinni
viku. Verð árgangsins 4
krónur (erlendis 5 krónur
eða 11/2 dollar), borgist
fyrir 1. júlí (erlendis fyrir-
FJÁLL
BÆNDABLAÐ
10 M
Uppsögn (skrifleg bund-
in við áramó, ógild nema
komin sé til útgefanda fyr-
ir 1. október, enda hafj
kaupandi þá borgað blaðið
Afgreiðsla og skiifsfofa
Hafnarstr .2.
VERZLUNARBLAÐ
XXII. árgr.
Reykjavík, 14. apríl 1905.
Nr. 15
Edinborff er nú sem ný.
Nýtt er margt að skoða
Af nýjum vörum þar er þvi
Þúsundir til boða.
Edinborgar vefnaðarvörubúðin nýja er nú opin.
Edinborg1 hefir aldrei fengið jafnmikið af alls konar fjölbreyttum vefnaðarvörum, eins og nú.
Edinborg hefir aldrei fengið jafnmikið af ýmsum smávörum eins og nú, og einnig ýmsum munum
hentugum til sumargjafa.
Edinborg' hefir aldrei haft tækiíæri til að sýna sínar fjölbreyttu og smekklegu vörur eins vel og nú.
Edinborg hefir nú hina stærstu og skrautlegustu vefnaðarvörubúð á landinu.
Edinborg hefir aldrei fyr staðið jafnvel að vígi, til að standast alla samkepni.
Edinborg býður alla viðskiftavini sína velkomna.
Asgeir Sigurðsson.
Augnlœkning ókeypis 1. og 3. þrd. í
■hverjnm mán. kl. 2—3 i spltalanum.
Forngripaxafn opið á mvd. og ld ‘ - 12.
Hlutabankinno\)\nn'k\.\ 0—iiog Bl/a—71/2.
K. F. U. M. Lestrar- og skrifstofa op
in á hverjum degi kl. 8 árd. til kl. ’Osíðd.
Almennir fundir á hverju fiistudags- og
lunnudagskveldi kl. 8'/s siðd.
Landakotskirkja. Guðsþjónusta kl. á
og kl. 6 á hverjnm helgum degi.
Landakotsspitali opinn fyrir sjúkravit
jendnr kl. 10‘/s—12 og 4—6.
Landsbankinn opinn hvern virkan dag
kl 10—2. Bankastjórn við kl. 12—1.
Landsbókasafit opið hvern virkan dag
-kl 12—3 og kl. 6—8.
Landsskjalasafnid opið á þrd., fimtnd
og ld. kl. 12—1.
Tannlœkning ókeypÍB i Pósthússtrseti 14.
1 eg 3. uiánud. hvers mán. kl. 11 — 1.
Danariki hér á landi.
Vér erum þess fullvísir, að enginn
sanngjarn maður muni bera ritstjóra
þessa blaðs á brýn, að hann hafi sýnt
tilhneiging til þess að blása að
nokkurum kolum óvildar gegn
Dönum. Vér höfum margsinnis tekið
i þann strenginn að bæla þá óvild
niður, ef oss hefir fundist á henni
brydda.
Vér lítum á Dani sem bræðraþjóð
vora, er vér að sjálfsögðu eigum að
lifa í sátt og samlyndi við, þó að það
sé stundum dálitið örðugt vegna þeirr-
sr megnu vanþekkingar á landi voru
ng þjóð, sem svo oft bólar á með
Dönum, og furðulegrar ógætni í vorn
garð, sem stundum kemur þar fram,
eins og t. d. í sýningarmálinu í vetur
En hvað sem því líður, eru Danir mjög
merk menningarþjóð, sem vér getum
mikið lært af og eigum að meta mikils.
Vér eigum að gera alt, sem vér get-
nm með heiðarlegu og virðulegu móti
til þess að efla bræðraþel með íslend-
ingum og Dönum. Og vér eigum
að varast alt, sem rýrir það bræðra-
þel. Sérstaklega eigum vér að heimta
af stjórn vorri, að hún hafi þetta hug-
fast.
Enginn hlutur er skaðvænlegri fyrir
góða sambúð Islendinga og Dana en
óvirðulegur beygjuháttur og sleikju-
skapur stjórnar vorrar við danska vald-
hafa. íslendingar þola hann ekki —
og eiga ekki heldur að þola hann.
Ein af afleiðingum hans verður óhjá-
kvæmilega stórum spilt samkomulag
með þjóðunum.
Þegar vér fengum stjórn vora út af
fyrir oss, bjuggust menn við, að allur
sá urgur mundi undir lok liða, sem
óneitanlega hafði við og við verið í
oss íslendingum út af miður nær-
gætnislegu atferli danskra valdhafa í
vorn garð. Og hann hefði líka vafa-
laust liðið undir lok, ef stjórn vor hefði
verið stöðu sinni vaxin. En sá urgur
hefir aldrei verið meiri en nú.
í öllum viðskiftum stjórnar vorrar
við danskt vald hefir komið fram
hrein fyrirmunun, eigi að eius allrar
staðfestu heldur og allrar skynsemi.
Roluhátturinn og sleikjuskapurinn hefir
verið svo gegndarlaus.
Lítum fyrst á undirskriftar-
m á 1 i ð.
Ríkari hvatir til þess að sýna stað-
festu fyrir Islands hönd en þær, er
þar voru fyrir hendi, eru nokkurn
veginn óhugsanlegar. Þar er að tefia
um landsréttindi vor, sem ráðherrann
á framar öllu öðru að vernda. Þar
er að tefla um stjórnarskrá vora, að
ekki sé brotið gegn henni. Þar er
að tefla um greinilega yfirlýstan vilja
þingsins, að hann sé virtur og hon-
um sé ekki traðkað. Og þar er loks
að tefla um ráðherrans eigin orð, er
hann hefir ritað og talað á alþingi sem
fulltrúi þjóðarinnar.
Og svo — jafnskjótt sem danskir
valdhafar vilja traðka þessu öllu, er
það talið sjálfsagt og guðvelkomið af
stjórn vorril
Var þá nokkur hætta því samfara
fyrir ráðherra vorn að sýna staðfestu
í málinu og láta ekki stjórn Dana
vefja sér um fingur?
Síður en svo.
Gerum ráð fvrir, að hann hefði neit-
að að taka við ráðherraembættinu með
öðrum skilmála en þeim, að landsrétt-
indi vor og stjórnarskrá, vilji alþingis
og ummæli sjálfs hans hefðu verið
virt að fullu. Enginn íslendingur
mundi hafa fengist til að taka við
embættinu, þegar hr. H. Hafstein hefði
verið frá því genginn á þennan hátt.
Og svo hefði Hafstein orðið ráðherra
engu að siður og um leið unnið sæmd-
arverk og nytsemdar fyrir þjóð sína.
Gerum samt sem áður ráð fyrir því,
að eins til frekari skýringar, að ein-
hver íslendingur hefði reynst svo fífl-
djarfur, að hann hefði þegið tignina
með þeim afarkostum, er Hafstein
hefði verið búinn að hafna. Hvernig
hefði farið fyrir þeim ráðherra ? Hann
hefði getað átt víst að standa uppi
mannlaus fvrstu dagana á næsta al-
þingi. Og sá, sem þá hefði tekið við
með sæmd og vinsældum frá allri
þjóðinni, hefði verið núverandi ráð-
herra vor.
Því fer svo fjarri, að neitt hefði
verið í húfi fyrir hann, ef hann hefði
sýnt staðfestu í málinu, að hann átti
þá sigur og sæmd vísa. Samt fór alt
svo sem kunnugt er. Svo miklu meira
vald höfðu danskir valdhafar yfir hon-
um en alt hitt, sem var íslands
megin.
Alveg hins sama kennir í ritsíma-
málinu.
Glæsilegra og hugljúfara hlutverk
hefir aldrei fallið neinum íslendingi í
skaut en það, að koma þjóð vorri í
hraðskeytasamband við umheiminn.
Því ríkari hlaut hvötin að vera til þess
að leysa það verk vel af hendi og með
hagsýni fyrir þjóð vora. En hvernig
hefir farið?
Marconifélagið hefir boðist til að
láta oss fá hraðskeytasamband við önn-
ur lönd og milli allra fjögurra kaup-
staðanna hér á landi fyrir fjárhæð,
sem væri oss vel kleif, ef vér fengj-
um sæmilegan stuðning frá Dana hálfu,
þann stuðning, sem vér með fylstu
sanngirni eigum heimting á, og jafn-
vel viðráðanleg fyrir oss, þó að Danir
brygðust með öllu, sem sannast að
segja er lítt hugsanlegt. Enginn vafi
virðist geta á þvi leikið, að nú hefði
mátt komast að enn betri kjörum við
félagið en boðin höfðu verið, eins og
Fjallkonan hefir áður bent á.
Þrátt fyrir þetta er gerður samn-
ingur við stóra norræna ritsímafélagið,
sem býður oss afarkosti, þvert ofan í
íjárlög landsins og tilætlun alþingis
og án þess að landsmönnum sé einu
sinni jafnframt gerður kostur á að gera
sér grein fyrir, hve mikill sá kostn-
aður er, sem þjóðinni er steypt út í.
Þetta hafa Danir mátt sín í einu
voru mesta velferðarmáli. Valdhafar
þeirra vilja halda hlífiskildi yfir rit-
símafélaginu, vernda það fyrir sam-
kepni loftskeytanna. Og svo eigum
vér að gera það líka — jafnmikið og
íslenzkri alþýðu koma við hagsmunir
þess félags eða hitt þó heldur.
Enn kennir hins sama og ekki hvað
sízt i sýningarmálinu. Ráðherra
vor segir sig úr forstöðunefnd hjá-
leigusýningarinnar, þegar hann verður
þess var, að sýningin er afaróvinsæl
með íslendingum. En jafnskjótt sem
Danir fara að ilskast út af því, lætur
hann þess getið, að hann sé fyrir sitt
leyti sýningunni alls ekkert mótfallinn.
Og þeir menn hér, sem honum eru
nákonmastir, styðja sýninguna af alefli.
Með því, og því e i n u, er henni
bjargað frá falli. Fyrir það eitt bíða
Islendingar ósigur í málinu.
Þegar litið er á þessi mál, verður
naumast sagt með réttu, að Danaríki
hafi enn farið þverrandi hér á landi
við stjórnarbreytingu þá, sem svo
mikið hefir verið fyrir barist. Það
hefir fengið ískyggilega mikinn stuðn-
ing hjá æðsta manni lands vors.
Þessi frámunalega lipurð við Dani,
þessi nákvæma umönnun fyrir því að
ríða ekki bág við vilja danskra vald-
hafa stingur nokkuð einkennilega í
stúf við sumar aðfarirnar hér á landi,
ofsóknir gegn alsaklausum mönnum í
Snæfellsnessýslu og ósleitulega við-
leitni við að gera prentsmiðjueigendur
hér í bænum félausa og koma prent-
frelsi landsins fyrir kattarnef.
Þar eiga líka íslendingar hlut
að máli!
Bskihlíðarmálmarnir.
Bor vatnsleitarmannanna hefir farið
gegnum i málmlög; eitt þeirra er ÝU
þuml. á þykt og tvö 2 þuml. Milli
þeirra eru þunn leirlög. Borinn var
í fjórða málmlaginu í gær. Enn hefir
ekki sannast með vissu, að gull sé i
þessum málmlögum, en nokkurn veg-
nn víst, að þar eru fleiri málmar en
eir og járn.
Botnvörpungar höndlaðir.
Strandgæzluskipið Hekla hefir ný-
lega náð í 6 botnvörpunga, sem voru
að veiðum í landhelgi nálægt Vest-
manneyjum. Landssjóður hefir þar
fengið nær é1/^ þús. kr. í sektir, auk
upptækra veiðarfæra og afla.
Veiðiskipin.
Af þeim er svipað að segja eins og
áður, aflinn stöðugt mjög rýr. Hæstan